Кипчаки евразии: история, язык и
MOĞOLLARIN ÇİNCE TARİHİNDE KIPÇAK KELİMESİ
жүктеу/скачать 4.03 Mb. Pdf көрінісі
|
| MOĞOLLARIN ÇİNCE TARİHİNDE KIPÇAK KELİMESİ
Konuralp ERCİLASUN Gazi Üniversitesi, Doç. Dr. Kıpçaklar, kaynaklarda tespit edildikleri zamandan itibaren geniş yayılma ve faaliyet sahalarıyla Türk ve dünya tarihinde önemli bir rol oynamıştır. Kaynaklarda 8. yüzyılda Kıpçak adı geçmesinden itibaren Çingiz devrine kadar, bugünkü Kazakistan’ın güney doğusundan bugünkü Ukrayna’nın batısına kadar uzanan geniş sahada bazen dağınık bazen toplu hâlde faaliyet göstermişlerdir. Bu sebeple de, geniş bir coğrafyaya isimlerini verdiler ve Deşt-i Kıpçak ismi Rus yayılmasına kadar yukarıda belirtilen bölgenin adı olarak kullanıldı. Çingiz devri ve devamında ise başta Altın Orda olmak üzere Kazak ve Şiban hanlıkları gibi hanlıklarda halkın büyük bir bölümünü oluşturmakla kalmadılar, aynı zamanda Çingiz soylu hanlık yöneticilerini de Türkleştirdiler veya bir başka deyişle Kıpçaklaştırdılar. Ayrıca âdeta bir insani güç ihracı yoluyla nüfus olarak azınlıkta olmalarına rağmen Batı Asya ve Kuzey Doğu Afrika bölgesinde de çok önemli bir rol oynayarak Mısır Memlüklüleri hâkimiyetini kurdular. Kıpçak adı bugün Kazak, Kırgız, Özbek ve Başkurtların alt boyları arasında görülmektedir (Togan, 1981:29). Terimin varlığı olarak değil de köken olarak bakıldığında ise bugün, doğu Türklerinin önemli bir bölümü Kıpçak menşelidir. Bu araştırmada Moğolların Çin’de kurmuş oldukları hanedanın tarihini konu alan Yüen Tarihi (Yüen Şı 48 ) adlı kaynakta geçen Kıpçak kelimesi üzerine bazı düşünceler ortaya konulacaktır. Yazıda, öncelikle Yüen Tarihi hakkında bilgi verilecek ve dolaylı da olsa bu kaynaktaki Kıpçaklara temas etmiş araştırmalardan bahsedilecektir. Sonra Kıpçak kelimesi ve bu kelimenin Çincedeki şekli üzerinde durulacak; üçüncü olarak Yüen Tarihi’nde Kıpçak kelimesinin geçtiği yerlerin bir tasnifi yapılarak önemli olanlarının tercümeleri verilecektir. Nihayet, bu kayıtların bize ne gösterdiği hakkında bir sonuca ulaşılmaya çalışılacaktır. жүктеу/скачать 4.03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|