13
Бириинчи теманын алкагында биз дүйнөтааным жана анын типтери,
формалары жөнүндө маалыматка ээ болобуз. Эмесе, дүйнөтааным деген эмне?
– деген суроого жооп берели.
Дүйнөкараш же дүйнөгө болгон көз караш (мировоззрение) –
адамдын
кимдигин, кандайлыгын аныктаган башкы белги. Философиялык окуу
китептерде дүйнөтаанымга түшүндүрмөлөр берилип келген. Биз да анын маани
маңызына токтоло кетели.
Дүйнөтааным – бул адамдын жалпы дүйнө жөнүндөгү, анын дүйнөдөгү
орду жөнүндөгү көз караштарынын жыйындысы; адамдын дүйнөгө карата
мамилеси, ишенимдери,
сезимдери жана идеалдары, жүрүм-туруму жана
баалуулуктары.
Дүйнөтааным бир нече элементти өзүнө бириктирип турган бүтүндүк. Ал
адамдын
турмуштук-практикалык,
кесиптик,
илимий
жана
башка
билимдеринин топтомун камтыйт. Жакшылык жана жамандык, кооздук жана
сулуулук, адилеттик жана адилетсиздик жөнүндөгү баалуулуктардын
системасы калыптанат жана жүрүм-турумга ээ болот. Ушуга жараша
дүйнөтааным
калыптанат.
Практикалык
ишмердүүлүгү
адамдын
дүйнөтаанымынын көрүнүшүн шарттайт, б.а. моралдык, этикалык, эстетикалык
баалуулук
позицияларынын
көрүнүшү
аркылуу
дүйнөтаанымдын
чагылдырылышы ишке ашат. Жөнөкөй сөз менен айтканда, адам кандай жүрүм
турумга ээ болсо, ошого жараша анын дүйнөтаанымы көрүнөт же
реализацияланат Башкалар анын кимдигин билет, аны тааныйт, көрөт жана баа
берет.
Дүйнөкараш тарыхый жактан калыптанган
жана адамзаттын коомдук
өнүгүүсүндө өнүгүүгө дуушар болгон реалдуулук. Ушуга жараша анын типтери
айырмаланат. Философия илиминде дүйнөкараштын типтери катары
Достарыңызбен бөлісу: