В12 дəрумені (цианкобаламин, антианемиялық дəрумен)

В₁₂ дəрумені (цианкобаламин, антианемиялық дəрумен).
1926 жылға дейін қатерлі қан азаю ауруын емдей алмайтын. 1948 жылы
В₁₂ дəрумені кристалл түрінде бөліп алынып ол қатерлі анемия ауруына ем екені белгілі болды.
Табиғатта таралуы. Азық-түлік құрамында кобальт болса, В₁₂ дəруменін асқазан-ішек жолында микроорганизмдер синтездейді. Кобальт əсіресе жануар тектес өнімдерде – бауырда, бүйректе, жүректе, мида, сиыр етінде, жұмыртқа- ның сары уызында, сүтте көп болады. Өсімдіктерде іс жүзінде синтезделмейді. Ересек адамға тəулігіне 2-3 мкг, ал балаларға қажет мөлшері – 0,5-2,0мкг.

H₃C
O P O
N _O
CH CH₃ CH₂
NH

C O

CH₃
CH₂


CH₂

D
H₃C _C
N N
H₃C Co

3
CH₂CONH₂ CH_{3 CH}

H₂NOCH₂CH₂C
_N CN ^N A
B
CH₂CONH₂

H₂NOCH₂C


CH₃

CH₃

CH₂CH₂CONH₂

Химиялық құрылымы жəне қасиеттері. В₁₂ дəруменнің химиялық құры- лымын Дороти Ходжкин (1956 жылы) рентген сəулелерімен дифракция жасау əдісі арқылы анықтады. В₁₂ дəруменінің химиялық құрылымы ең күрделі дəруменге жатады жəне құрамында метал бар дəрумен болып табылады. Оның эмпириялық формуласы: C₆₃H₈₈N₁₄O₁₄PC₀ .
В₁₂ дəрумені молекуласында негізгі орынды коррин сақина жүйесі алады, пиррол сақинасының жұбы өзара байланысқан, екінші жұбы, гем порфирин- дегідей, метилен көпіршесі арқылы байланысқан.
В₁₂ дəрумені қызыл түсті кристалл зат, суда ериді де, органикалық еріткіш- терде ерімейді. Ыстық температураға төзімділігі ерітіндінің РН көрсеткішіне байланысты. Қышқыл ортада ұзақ қыздыруға төзімді, жарықтың əсеріне өте сезімтал келеді жəне сілтілік ерітіндіде тез бұзылады.


Авитаминоз.

• 
  В₁₂-авитаминозы кезінде қатерлі анемия ауыруына ұшырайды, мұндай ауру салдарынан қанда жетілмеген жəне тұрақсыз көптеген эритроциттер пайда болады, эритроциттердің саны азаяды. Жүйке жүйенің зақымдануы асқына түседі.
  
• 
  В₁₂ авитаминоз сырқаты тамақта цианкобаламиннің жетіспеуінен болады, сонымен қатар асқазан-ішек жолы ауырған кезде, мысалы, қарынның шырыш қабаты зақымданған кезде де байқалады.