Кіріспе. Психология міндеттері, мәні. Психологиядағы зерттеу әдістері
жүктеу/скачать 247.32 Kb.
|
| Тірлігің ешқашан таусылмайды, ал өмірің бітіп қалады.
Жеке жұмыс Мен жұмыста шаршаймын, себебі… Кейде менің демалысқа уақытым қалмайды, себебі… Жұмыстағы ең мазасыз күн болып мен үшін …табылады клиенттер/пациенттер … кезде маған ауыр тиеді Кейде бастығымның … ұнаймайды Жұппен Мынаны талқылаңыз Дәл өз басыңызды алғанда қандай себептер эмоциялық тұрғыдан күйіп кетуге әкелетінін талқылаңыз Адамдар неге күйіп кетеді? Шағын топтардағы жұмыс ЭКК симптомдары 1) Дене – тән деңгейінде не болып жатады 2) Психологиялық – адамның ішкі дүниесінде, оның тұлғасына не болып жатады 3) Мінез-құлықтық – бұл адамның әрекеттерінен, жұмысында қалай орын алады. 4) Интеллектуалдық – ЭКК дамуына, оқуына, біліктілігін арттыруына қандай ықпал тигізеді 5) Әлеуметтік – айналасындағы адамдармен, әріптестерімен, әлеуметпен қарым-қатынасына қалай әсер етеді ЭКК симптомдары Күйіп кету синдромына тән симптомдардың бес негізгі тобын ажыратады: ДЕНЕ ЭМОЦИЯЛЫҚ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚТЫҚ ИНТЕЛЕКТУАЛДЫҚ ӘЛЕУМЕТТІК Дене симптомдары Шаршау, дене қажуы, жүдеу Салмағының азаюы немесе көбейюі Жеткіліксіз ұйқы, ұйқының қашуы Жалпы денсаулық күйінің нашарлауы (соның ішінде сезінуі бойынша) Тыныс алуының қиындауы, алқыну Жүрек айнуы, бас айналуы, тершеңдік, діріл Гипертензия (қысымның жоғарылауы) Жүрек аурулары Эмоциялық симптомдары Эмоциялардың жетіспеушілігі, эмоциялардың болмауы Жұмыстағы және жеке өміріндегі пессимизм, цинизм және мейірімсіздік Енжарлық пен шаршаңқылық Фрустрация және пәрменсіздік сезімі, үмітсіздік Ашуланшақтық, агрессия Алаңдау, орынсыз мазасыздықтың күшеюі, зейін қоюға қабілетсіздігі Торығу, кінәлілік сезімі Еңіреп жылау. Истерикалар. Жан азабы Мұраттарының немесе үміттерінің, кәсіби перспективаларының жойылуы Өзінің немесе өзгелердің деперсонализациясының күшеюі. (Адамдар манекендер секілді келбетсіз болып кетеді) Жалғыздық сезімі басым бола бастайды Мінез-құлықтық симптомдары Жұмыс уақыты аптасына 45 сағаттан асады Жұмыс уақыты кезінде шаршаңқылық сезімі пайда болып, үзіліс жасап демалғысы келеді Тамаққа деген енжарлық; дастарханы жұпыны, ешқандай талғампаздық байқалмайды. Дене жұмысының аздаған ғана мөлшері Шылымды, ішімдікті, дәрілерді қолдануын ақтаушылық Бақытсыз жағдайлар (мысалы, жарақаттар, құлау, апаттар және т.б.) Импульсивтік эмоциялық мінез-құлық. Интеллектуалдық күй Жаңа теорияларға жұмыстағы жаңа идеяларға деген қызығушылықтың азаюы Проблемаларды шешудегі баламалы жолдарға деген қызығушылықтың азаюы (мысалы, жұмыста) Зерігудің, жабырқаудың, апатияның ұлғаюы немесе батылдығының, талғамының және өмірге деген қызығушылығының жойылуы Шығармашылық тәсілдерге қарағанда, стандарттық шаблондарды, ескішілдікті қалауының өсуі Цинизм немесе жаңашылдыққа деген немқұрайлылығы Дамытушы тәжірибелерге аз қатысуы немесе мүлдем қатыспауы (тренингтерге, білім беруге) Жұмысты формалды түрде орындау Әлеуметтік симптомдары Әлеуметтік белсенділікке уақыты жоқ Белсенділігінің төмендеуі және бос уақытын ұйымдастыруға, хоббиге деген қызығушылығының азаюы Әлеуметтік байланыстары жұмысымен ғана шектеледі Үйдегі де, жұмыстағы да басқа адамдармен қарым-қатынасының жұтаңдануы Оқшаулану, басқаларды түсінбеу сезімі және басқалардың да оны түсінбеу сезімі Отбасы, достары, әріптестері тарапынан қолдаудың жетіспеушілігі сезімі Осы кезде ЭКК туралы бірыңғай ұйғарым жасалған ЭКК үш негізгі компонентті қамтиды: 1. эмоциялық жүдеу 2. деперсонализация 3. жұмыс өнімділігінің төмендеуі 1. Эмоциялық жүдеу эмоциялық болдыру және жұтаңдану, эмоциялық ресурстарының таусылу сезімі арқылы көрініс алады 2. Деперсонализация Дәл клиенттерге деген енжарлық немесе жағымсыз көзқарастың пайда болуына байланысты. Олармен байланыс формалды, немқұрайлы бола бастайды. 3. Өнімділіктің төмендеуі өз құзыреттілігін бағалауы төмендеуі (өзін кәсіпқой ретінде жағымсыз қабылдау), өз-өзіне көңілі толмауы, өз-өзін тұлға ретінде жағымсыз қабылдау ретінде көрініс алады ЭКК себептері ЭКК-де маңызды рөл атқаратын негізгі факторлар бар Тұлғалық Жағдайлық/ұйымдастырушылық Тұлғалық фактор: Жасы Сенімдерінің тым жоғары болуы/ өз-өзіне деген сыншылдық Толығымен кірісіп кету, жанкештілік Ауыр жұмысқа дайын болуы Өзінің дербестігін дәлелдеу қажеттілігі Авторитарлық 2-тұлғалық фактор : Мақсатқа жетудегі мықты ұстанымы «Жоқ» деп айта алмауы Жауапкершілікті үлестірудегі қиындықтар Өзін құрбан етуге бейімділік Өзін-өзі төмен бағалау Интроверттенуі Ұйымдастырушылық фактор Жұмыс жағдайлары – қызметі мен жұмыс көлемінің уақытша параметрлері. Жұмыс ерекшеліктері – байланыс тереңдігінің дәрежесі, эмоциялық салмақтың күшеуі. Рөлі мен функционалдық қызметінің анықсыздығы, жауапкершіліктің тең бөлінбеуі 2-ұйымдастырушылық фактор : Ұжымдағы қарым-қатынас (командалық жұмыстың болмауы) Жұмыстың бірсарындылығы; Жұмысты жүзеге асыруға жеткілікті дайындықтың болмауы Нәтижесін өлшеуге келмейтін жұмыс «Ынтасыз», өздеріне көмек беруге үнемі қарсылық көрсететін клиенттермен жұмыс істеу; ЭККС-на әкеліп соқтыратын факторлар: Көмекші кәсіптегі жұмыс ерекшеліктері қалай болғанда да эмоциялық тұрғыдан күйіп кету синдромының пайда болуына себептеседі. Қызметінің мазмұны: осал топтармен жұмыс қайшы сипатымен ерекшеленеді, себебі ол, бір жағынан клиентті жағымды жаққа өзгерту құлшынысына, ал екінші жағынан оның мінез-құлқына бақылау жүргізуге және тұйық және қатаң құрылымдалған нашақорлық мәдениетімен үнемі байланыста болуына қатысты. Клиенттердің ерекшеліктері: осал топтармен жүргізілетін ынталандыру жұмыстары жеке тұлғалық тәсіл шеңберінде жүргізілуі тиіс, ол баға берусіз, олардың өткені, қазіргісі мен болашағына деген көзқарасты қабылдайтын қатынасты, сонымен қатар, олардың дамуына және өзіні-өзі іске асыра білуіне мүдделілікті білдіреді. Екінші жағынан, әрбір маманның дерлік клиенттерге деген баға берусіз көзқарасқа байланысты өз психологиялық бөгеті бар, ол әдетте не еленбей қояды, не жасырын болып қалады да, кәсіптік қызметте өзінің лайықты көрінісін алмайды. (емделуіне сенеді, емделмейтініне сенеді) Қызмет пен жұмыс көлемінің уақытша өлшемдері: қызметтегі салмақтың өсуі, жұмыстан тыс уақытта жұмыс істеу күйіп кетуге себептеседі. Мұны зерттеулер де дәлелдеп отыр, соларға сай жұмыс күнінің созылымдығы мен күйіп кетудің арасында нақты өзара байланыс бар. Әріптестерімен қарым-қатынасының сипаты: жарғы белгілеген рөлдік қарым-қатынастар субъектінің ашылуына мүмкіндік бермейді, эмоциялық тұрғыдан ашық, сенімге тартатын араласуды білдірмейді, бұл адамның табиғатына қайшы келеді. Сонымен қатар, кәсіби дербестіктің, тәуелсіздік дәрежесінің де, маңызды, әлеуметтік мәні бар шешімдерді қабылдау қажеттілігінің де мәні зор. Әдебиетте сипатталған зерттеулерде (В.Бойко, В.Е.Орел) кері байланыс секілді фактордың маңыздылығы аталып өткен. Кері байланыстың болмауы «АККУМУЛЯТОР» эмоциялық жүдеу деңгейнің өсуіне және деперсонализацияға әкеле отырып және кәсіби тиімділікті төмендете отырып, күйіп кетудің түгел үш факторымен де арақатынаста болады. жүктеу/скачать 247.32 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|