§3. Қазақстан Республикасының мемдекеттік шекарасынын мызгымастыгына қол сұгатын қылмыстық кұкык бұзушылықтар 392- 6 а п. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын қасақана заңсыз кесіп өту 1. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерінен тысқары жерден қасақана заңсыз кесіп өту, сол сияқты Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасының көрсетілген пункттерінен жалған қужаттар арқылы немесе үшінші тулғалардың жарамды қужаттарын алдап пайдалана отырып, сол сияқты белгіленген тәртіпті буза отырып қасақана заңсыз кесіп өту - шетелдікті немесе азаматтыгы жоқ адамды Қазақстан Республикасының шегі- нен тысқары жерге бес жыл мерзімге шыгарып жібере отырып, бір мың айлық есеп- тік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппул салуга не бір жылга дейінгі мерзімге бас бостандыгынан айыруга жазаланады. 2. Қылмыстық топ жасаган не күш қолданып немесе оны қолдану қатерін төндіріп жасалган дал сол іс-әрекеттер - шетелдікті немесе азаматтыгы жоқ адамды Қазақстан Республикасының шегінен тысқары жерге бес жыл мерзімге шыгарып жібере отырып, бес жылга дейінгі мерзімге бас бостандыгынан айыруга жазаланады. Қылмыстық құқық бұзушылықтыи тікелей объектісі - Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
шекарасының кол сугылмайтындығын реттейтін коғамдық қатынастар.
Мемлекеттік шекараның түсінігі Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекара туралы
заңында берілген.
Қылмыстық құқық бұзушылық объективтік жағынан алганда Қазақстан Республи- касының
Мемлекеттік шекарасын Мемлекеттік шекара аркылы өткізу пункттерінен тыскары жерден касақана
заңсыз кесіп өту, сол сияқты Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасының көрсетілген
пункттерінен жалган кұжаттар арқылы немесе үшінші тұлгалардың жарамды кұжаттарын алдап
пайдалана отырып, сол сиякты бел- гіленген тэртінті бұза отырып қасакана заңсыз кесіп өту аркылы
жүзеге асырылады. Қылмыс күзетілетін Мемлекеттік шекарадан кез келген тәсілмен жаяу, көлікпен,
әуе ке- месімен, сумен жүзу аркылы Қазақстан Республикасының аумагына немесе оған шека- ралас
мемлекеттің аумагына заңсыз - белгіленген құжатсыз және тиісті рұқсатсыз өткен уақыгган бастап
аякталган деп танылады. Қылмыстык кұқык бұзушылык формальдык құрамга жатады. Бұл жерде
айта кететін нәрсе - күзетілетін мемлекеттік шекара- дан заңсыз өту гана қылмыс деп
карастырылады. Егер шекара ТМД елдері арасында күзетілмейтін болса, онда одан өту кылмыс деп
карастырылмайды. Мемлекеттік шекара- дан оту, Қазақстан Республикасынан кету жэне оган келу
тәртіптері Мемлекеттік шекара туралы Заңмен жэне халыкаралык келісімдермен реттеледі.
Қылмыстық күқыкбұзушылықсубъективтік жагынан алгандатікелей касаканалықпен істеледі.
Кінэлі адам Қазақстан Республикасының күзетілетін Мемлекеттік шекарасынан белгіленген
кұжатсыз және тиісті рұксатсыз әдейі заңсыз отетінін сезеді және соны іс- теуді тілейді.
Абайсызда не амалсыздан, аса кажеттілік жагдайда мемлекеттік шекарадан өту қылмыстық
кұқык бұзушылық деп танылмайды. (Мысалы, әуе, су кемесінің апатка ұшырау қаупі туганда, басқа
елдің аумагына амалсыздан қонуы, күрделі ауа райына бай- ланысты адасып шекараны бұзу т.б.)
Мемлекеттік шекараны бұзудың ниеті мен максаты іс-әрекетті саралауга катысы жок, олар тек
жаза тагайындаганда ескеріледі.
Қылмыстык кұкык бұзушылыктың субъектісі - 16-ға толған, кез келген адам.
Қылмыстык кодекстің 392-бабының 2-тармагында осы кылмыстың мынадай ауырла- татын
түрлері: 1) қылмыстык топпен (ҚК-тің 31-бабының 3-тармағын караңыз); 2) не күш колданумен
немесе оны қолданбақ болып корқытумен жасалган дэл сол эрекеттер үшін жауаптылық
белгіленген.
Күш колдану деп жәбірленушіге жеңіл, ауырлыгы орта дәрежедегі жарақат келтіру- ді айтамыз.
639
Одан зор жаракат келтірген жагдайда кылмыс жиынтыгы бойынша сарала- нады. Күш қолданбақ
болып қорқытудың түсінігіне Қылмыстық кодекстің 380-бабында тоқталғанбыз.