Кодексіне түсіндірме жалпы және Ерекше бөліктер алматы «жеті жарғЫ» 2015
- т а р а у. СОТ ТӨРЕЛІГІНЕ ЖӘНЕ ЖАЗАЛАРДЫҢ ОРЫНДАЛУ
жүктеу/скачать 7.26 Mb. Pdf көрінісі
|
| 17-
т а р а у. СОТ ТӨРЕЛІГІНЕ ЖӘНЕ ЖАЗАЛАРДЫҢ ОРЫНДАЛУ ТӘРТІБІНЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚУҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР §1. Сот торелігіне және жазаларлың орындалу тәртібіне карсы қылмыстық кұкык бұзушылықтардың жалпы сипаттамасы және гүрлері 1997 жылгы Қылмыстык кодекстің кабылдануына байланысты бүрынғы Кодекс бойынша кылмыстык кұқық бұзушылык болып келген кейбір құрамдар: жер аударылған орыннан, еңбекпен емдеу немесе еңбекпен тэрбиелеу профилакторийінен қашып кету (бұрынгы Кодекстің 198-бабы), еңбекпен түзеу мексмелерінде, тергеу изоляторын- да, тәрбие-еңбек профилакторийлерінде отырған адамдарга тыйым салынган заттар- ды заңсыз беру (ескі Кодекстің 199-бабының 3-тармагы) қылмыс катарынан мүлдем шығарылды. Бұрынгы Қазақ КСР Қылмыстық кодексінін 191-бабының 1-тармагы істі тергеуге не- месе қарауга заңсыз араласканы үшін жауаптылык белгіленген қылмыс құрамы енді жаңа Қылмыстық кодекстің 339-бабында көрсетілген сот төрелігін жүзеге асыруға және алдын ала тергеу жүргізуге кедергі жасау кұрамымен камтылатын болды. Анықтама жүргізуші адамды, тергеушіні, прокурорды, судьяны немесе халық заседателін қорлау (Қазақ КСР ҚК-тің 191-бабының 3-тармагы) құрамы ішінара жаңа Кодекстегі сотты кұрметтемеу (342-бап) жэне өкімет өкілін корлау (320-бап) кұрамдарына қосылады. 1997 жылгы Қылмыстық кодекстің 340-бабындағы - сот төрелігін немесе алдын ала тзргеу 676 жүргізуге байланысты коркыту немесе күш көрсету әрекеттері үшін жауаптылык көзделген құрамга Қазак КСР Қылмыстық кодекстің 173-бабының 1-тармагындагы ішкі істер органы кызметкері, халық жасақшысы, аныктама жүргізуші адам, тергеуші, судья, прокурор және халык заседателі өміріне қастық эрекет жасау құрамы ішін ара қосылып кеткен. 2014 жылы кабылданган Жана Қылмыстык кодекстің осы тарауында сот төрелігінің тиімді жүзеге асырылуын камтамасыз ететін көптеген жаңа нормалар бар (411,413, 415, 435- баптар). Жаңа Қылмыстык кодексте сот төрелігіне қарсы қылмыстық құқык бұзушылықтардың аныктамасы берілмеген. Қылмыстык кұкык теориясы бойынша сот төрелігіне және жазалардың орындалу тәртібіне карсы кылмыстык кұкык бұзушылыктар деп - осы міндеттерді жүзеге асыра- тын органдар мен лауазымды адамдардың, жекелеген азаматтардың біркалыпты, занды кызметіне кол сұғатын касакана іс-эрекеттерді айтамыз. Қылмыстык кұкык бұзушылыктың топтык объектісі - сот төрелігін жэне жазалардың орындалуын камтамасыз ететін органдардың дұрыс қызметі болып табылады. Объективтік жағынан бұл тұрғыдағы қылмыстық құқық бұзушылықтар әрекет немесе эрекетсіздік арқылы жүзеге асырылады. Зандылық кұрылысы жөнінен барлык кұрамдар (тек қана ҚК-тің 425-бабында көрсетілген - хатталған немесе иелік етуге тыйым салынған не тәркілеуге жататын мүлікке катысты заңсыз әрекеттер құрамынан баскасы) формальдык құрамға жатады. Осыған орай осы тараудағы қылмыстар нақты қылмыстық құқык бұзушылық құрамы диспозициясында көрсетілген әрекет немесе әрекетсіздіктерді істеген сәттен бастап аяқталған деп танылады. Субъективтік жагынан алғанда бұл тараудағы қылмыстық құкық бұзушылықтар тек тікелей қасаканалықпен істеледі. Қылмыстық құқық бұзушылық ниет және мақсат көптеген қылмыс құрамы үшін қажетті элемент болып саналмайды. Қылмыстық құқық бұзушылықтың субъектісі жай немесе лауазымды адамдар болады. Қылмыстық құкық бұзушылықтың субъектісіне карай талданып отырған қылмыстар мына төменде көрсетілген 5 топқа бөлінеді: 1) Сот төрелігін жүзеге асыратын органдардың лауазымды адамдарының жасай- тын қылмыстары: көрінеу кінәсыз адамды қылмыстық жауаптылыққа тарту (412-бап). Қылмыстық жауаптылықтан корінеу заңсыз босату (413-бап). Көрінеу заңсыз ұстау, қамауға алу немесе қамауда ұстау (414-бап). Жауап беруге мәжбүр ету (415-бап). Көрінеу әділетсіз сот үкімін, шешімін немесе өзгедей сот актісін шыгару (418-бап). 2) Заң бойынша эділсоттылықты жүзеге асыруга жәрдем беруге шақырылган адамдардың жасайтын қылмыстары: көрінеу жалған сөз жеткізу (419-бап). Көрінеу жалған жауап беру, сарапшының жалган қорытындысы немесе қате аудару (420-бап). Куэгердің немесе жэбірленушінің жауап беруден бас тартуы немесе жалтаруы (425-бап). Алдын ала анықтаудың немесе алдын ала тергеудің деректерін жария ету (423-бап). Судьяга жэне қылмыстық процеске қатысушыларға қатысты қолданылатын қауіпсіздік шаралары туралы мәліметтерді жария ету (424-бап). Хатталган немесе иелік етуге ты- йым салынган не тәркілеуге жататын мүлікке қатысты заңсыз әрекеттер (425- бап). 3) Сотталгандар мен басқадай қылмыстық-құқықтық күштеу шараларын өтейтіндердің жасайтын қылмыстары: бас бостандығынан айыру орнынан, тұтқындаудан немесе қамаудан қашу (426-бап). Бас бостандығынан айыру түріндегі жазасын өтеуден жалта- ру (427-бап). Қылмыстық- атқару мекемесі экімшілігінің талаптарына қасақана бағынбау (428-бап). Қоғамнан оқшаулауды қамтамасыз ететін мекемелердің калыпты қызметінің тэртібін бұзу (429-бап). 677 4) Сот әділдігіне қарсы басқадай адамдардың жасайтын қылмыстары: сот төрелігін жүзеге асыруга жэне алдын ала тергеу жүргізуге кедергі жасау (407-бап). Сот төрелігін немесе сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын адамның өміріне қол сұгу (408-бап). Сот төрелігін жүзеге асыруга немесе алдын ала тергеу жүргізуге байланыс- ты қоркыту немесе күш көрсету әрекеттері (409-бап). Сотты кұрметтемеу (410-бап). Судьяга, прокурорға, тергеушіге, алдын ала аныктауды жүргізуші адамга, сот приста- вына, соттың атқарушысына жала жабу (411-бап). Айғақтарды бұрмалау (416- бап). Пара немесе коммерциялық сатып алуға арандату (417-бап). Жалган жауап беруге не- месе жауап беруден жалтаруга, жалган қорытынды беруге не кате аударуға сатып алу не мэжбүр ету (422-бап). Сот үкімін, сот шешімін өзге де сот актісін орындамау (430-бап). Қылмысты жасыру (438- бап). Қылмыс туралы хабарламау (439-бап). Адвокаттар мен өзге де адамдардың азаматтарды қорғау жэне оларга заңгерлік көмек көрсету жөніндегі занды қызметіне кедергі жасау (435-бап). жүктеу/скачать 7.26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|