Копенгаген лингвистикалық мектебі (Глоссематика)
Лингвистикалық мектеп өкілдері мен еңбектері
жүктеу/скачать 6.12 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Атақты еңбектері
- Пайдаланылған әдебиеттер
| Лингвистикалық мектеп өкілдері мен еңбектері;
Басты өкілдері: * Луи Ельмслев (1899-1965) — мектептің негізін қалаушы; Дат лингвисті. Глоссематиканың авторы-маңызды математикалық компоненті бар тілдің өзіндік структуралистік теориясы (тіл семиотикалық жүйелердің ерекше жағдайы, математика, логика және семиотика талаптары рухында қатаң түрде ресімделетін құрылым ретінде қарастырылады). *Ханс Йёрген Ульдалль (1907-1957) – дат лингвисті. * Вигго Брендал (1887-1942) – Дания мектебінің негізін қалаушылардың бірі; дат ғалымы, филолог, роман және жалпы тіл білімі бойынша маман, тәрбиеші, Копенгаген университетінің роман тілдері мен әдебиеті профессоры. *Кнуд Тогебю (1918-1974) – дат лингвисті. Атақты еңбектері: - Луи Ельмслев – жалпы грамматика принциптері (1928); жағдай категориясы (La catégorie des cas, 1935-1937); басқару ұғымы (1939); Тіл және сөйлеу (1942); тіл теориясының Пролегомендері (1943); лингвистикадағы құрылымдық талдау әдісі. - Ханс Йёрген Ульдалль – Глоссематика негіздері (1957). - Кнуд Тогебю – Құрылымдық лингвистика - Вигго Брендаль – Құрылымдық лингвистика (1939). Қорытынды ХХ ғасырдағы структурализмнің бір саласы глоссематика болды, оны кейде Копенгаген структурализмі деп те атайды. Бұл ерекше ғылыми бағыт лингвистердің өте аз санын қамтыды, дегенмен ол ұзақ уақыт бойы құрылымдық лингвистиканың ең ықпалды және беделді бағыттарының бірі болып саналды. Глоссематика Данияда дамыды, ол ежелден тіл ғылымының жоғары дамуымен ерекшеленді. Бұл тұжырымдама тіл-схема туралы қатаң әзірленген ілімнен айырмашылығы тек жалпы түрде айтылды және өзгерістерге ұшырады: "Пролегомендерде" Схемадан басқа тек узус туралы айтылады, ал норма ұғымы алынып тасталады. Жүйеге норма мен узус немесе кем дегенде узус ұғымдарын енгізу тіл алгебрасынан "қарапайым" тіл біліміне көшуге мүмкіндік берді, бірақ мұндай сұрақтар Л.Ельмслевтің назарында қалды. Глоссематика ғылым тарихына тілге деген көзқарастың кез-келген ерекшелігінен алшақтап, абстрактілі әрекет ретінде кірді. Глоссематика идеялары, әсіресе 40-60 жылдары, көптеген елдерде кеңінен игеріле бастады. Алайда, әр түрлі бағыттағы ғалымдардың көпшілігінің оларға деген көзқарасы бір мезгілде суық құрметпен және күрт сыни болды. Нәтижесінде глоссематика тіл туралы ғылымның тұжырымдамалық аппаратын кеңейтіп, бірқатар құнды әдіснамалық принциптерді ұсынды. Л. Ельмслев енгізген көптеген терминдер қолданысқа берік енген. Тілдік зерттеуде дәйектілік, толықтық және қарапайымдылық талаптары сөзсіз ескерілуі керек. Алайда, тіл туралы ғылым осы талаптарды қанағаттандыратын сызбаларды құрумен шектелмейді. Лингвистикалық теорияның шындықпен байланысы туралы мәселені елемеуге болмайды. "Көкжиектің уақытша шектелуі" белгілі бір нәтиже берді, бірақ "оның құпиясын тілден бас тартуға"әкелмеді. Бір кездері ықпалды глоссематика қазір тарихқа айналды. Пайдаланылған әдебиеттер 1) Проблемы структурной лингвистики, 1976 под ред. В. П. Григорьева 2) Метод структурного анализа в лингвистике. Язык и речь// Звегинцев В.А. История языкознания XIХ-XХ веков в очерках и извлечениях, ч. 2. М., 1965; 3) Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. 4) Мурат В.П. Глоссематика//Основные направления структурализма. М., 1964 жүктеу/скачать 6.12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|