Көркемдік әдіс және бағЫТ. Әдеби бағыт
Көркем әдебиет тілі стиль тілі ретінде
жүктеу/скачать 98.92 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 56.Ойды ажарлау түрлері
| 55.Көркем әдебиет тілі стиль тілі ретінде.Көркем әдебиет стилі — проза, поэзия, драматургиясалаларында жазылған көркем шығармалардың стилі (тілі). Көркем әдебиет стиліне тән бірнеше ерекшеліктер бар. Солардың бірі — тіл байлығы. Көркем шығармапарда қолданылмайтын сөздер мен сөз тіркестері, фразеологизмдер аз. Кез келген шығарма тек қана авторлық баяндаудан ғана емес, кейіпкер тілінен де турады. Ал кейіпкерлер әр жастағы, әр мамандықтағы, әр дәрежедегі білімді адамдар болып келетіндігі белгілі. Сондықтан да көркем шығармада кәсіби сөздер де, жергілікті тіл ерекшеліктері де, жаргондық сөздер де ұшырасып отырады. Көркем әдебиет стилінің екінші ерекшілігі — оның көп стильді болып келетіндігі. Мұның мәнісі қай жанрда жазылған шығарма болса да, онда тіл арқылы қарым-қатынас құралдарының барлық түрінің қолданылуында, яғни ауызекі сөйлеу тіліне қоса, публицистикалық, ғылым, ресми стильдердің элементтері осы стильде әр түрлі ыңғайда ұшырасып отырады. Көркем әдебиет стилінің тағы бір ерекшілігі бұл стильде орындалатын еңбектердің басты міндеті эстетикалық тәрбие беретіндігімен тығыз байланысты болып келеді. Екінші сөзбен айтқанда, көркем шығармада сөздің эстетикалық қуаты, сөздің бейнелілігі алғашқы орынды алады. Сондықтан да троптардың және фигуралардың барлық түрлері басқа стильдерге қарағанда Көркем әдебиет стилінде барынша мол жұмсалады. Көркем әдебиет стилінің функциональдық стильдер жүйесінде апатын орнына қатысты әр қилы пікірлер айтылып жүр. Стилистердің бір тобы (Л. Н. Максимов, Н. М. Шанский, Н. А. Мещерский, К. А. Панфилов т. б.) көркем әдебиет тілін функциональдық стильдерден тыс, мүлдем бөлек тілдік құралдар жүйесі деп қараса, P. А. Будагов, А. И. Ефимов, И. Р. Гальперин, Э. Г. Ризель, М. Н. Кожина, Б. Н. Головин, A. Н. Васильева, Д. Э. Розенталь, A. Н. Гвоздев сияқты ғалымдар Көркем әдебиет стилін басқа стильдермен «терезесі тең», себебі көркем әдебиет те тіл қолданудың аясы болып табылады әрі әлеуметтік қызмет атқаруға қатынасады, ал эстетикалық қызметі сол әлеуметтік қызметтің бірі деп санайды
56.Ойды ажарлау түрлері 1.Дауыс ырғағы( интонация).2.Бірыңғай дауыссыз дыбыстарды қайталау( Аллитерация).3.Бірыңғай дауысты дыбыстарды қайталау( Ассонанс) 4.Айқындау (Эпитет)5.Теңеу. Ал енді осыларға жеке тоқталсақ. Интонация(лат. іntono) – сөйлемдерді, олардыңбөлшектерінсазынакелтіріпсөйлеудіңырғақтыәуені. Интонация — сөзді, сөзтіркесін, сөйлемдіайтудағыдауысмәнері, дауысырғағы, сөйлеудің ритм-мелодикалыкбейнесі. Интонация — төмендегідейкомпоненттердіңбірлігінентұратынкүрделі құбылыс:1.Мелодия2.Ритм3.Темп4.Қарқындылық5.Тембр6.Фразадағы сөздер мен сөзтіркестерінбөліпайтуғақызметететінлогикалықжәнетіркесекпіні.Аллитерация (лат. allittera-дыбыстас) — дауыссыздыбыстардыңқайталануыарқылыәдебитілдіажарлап, сөздіңреңінкелтіретүсетінкөркемдіктәсіл. Аллитерация — қазақмақал-мәтелдерінде де ұтымдықолданылатынтәсілдерініңбірі. Мақалдарқұрылысындадыбысүндестігі, бірдыбыснемесебірсөзді («Бейнет, бейнеттүбі — зейнет») бірнешеқайталау, сөзұйқасымыайрықшарөлатқарады. Ассонанс (французшаassonance, латыншаassono – үйлесім) – өлеңсөздедауыстыдыбыстардыңүндесеқайталануы.,.Эпитет (грек. epіtheton – қосымша) – заттың, яки құбылыстыңерекшелігін, сыр-сипатынбейнелітүрдетанытатынпоэтикалықжәнестилистикалықұғым, экспрессивтіайқындаушысөз. Мысалы, қазақпоэзиясын “алтын” сөзіэпитетретіндекөпқолданылады.Оныңмағынасыдасаналуан:түсті (алтынкүз);әдемілікті (алтынқасықтай); Бұлэпитет-теңеуқұттымекенді (алтынбесік – туғанжер, алтынаймақ);атақ-дәрежені (алтынжаға);дақазына-байлықты (алтынсандық);жанытаза, адамгершілігімолкісіні (алтынадам, алтынкісі) білдіреді.Эпитеткөбінесесынесім, үстеу, затесім, етістіктенжасалады. Көркемәдебиеттетұрақтыэпитетжиіқолданылады.Теңеу, эпитет — затты, нәрсені, құбылыстынемесесолардыңбелгісін, қасиетін, сапасынкөрсететінкөркемдікұғымқылжыңитМінез». жүктеу/скачать 98.92 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|