Кудабаева перизат асанбаевна

118 
Біз болашақ ағылшын тілі мҧғалімдерінің қарым-қатынас мәдениетімен 
мәдениетаралық коммуникативтік қҧзыреттілігін қалыптастыру мақсатында 
бірқатар келесі тренингтерді пайдалануды жӛн кӛрдік. Қарым-қатынас 
мәдениетін қалыптастыру барысында топта әр адамның ӛзін еркін сезінуіне 
қолайлы жағдайларды қалыптастырудың ең тиімді жолы-ойын тренингін 
жҥргізу. Тренинг топтағы адамдардың бір-біріне сенім артып, қарым-қатынас 
мәдениетін дамытудың маңыздылығын жете тҥсінуге кӛмегін тигізеді. Олай 
болса қарым-қатынас мәдениетін дамытуға байланысты бірқатар тренинг 
ойындарын сипаттайық. 
3. 
«Жаңғақ» тренингі. 
Мақсаты: Әрбір қатысушының дербестігін, топ болып ӛзара қарым-
қатынас жасау ҥрдісінде жеке қарым-қатынас жасау стилін сезу. 
ЕРЕЖЕ:  
1. 
Қҧпиялылық 
2. 
Бір-бірімізді тыңдаймыз және сӛзді бӛлмейміз 
3. 
Белсенді боламыз 
4. 
Бір-бірімізге ренжімейміз 
5. 
«Қазір» және «осында» принципі 
4. «Молекула» қыздыру жаттығуы 
Мақсаты: Рефлексия ҥрдісін кҥшейту, ҧжымда жағымды психологиялық 
ахуал орнату, топ мҥшелерінің бір – бірін тҥсінуге, ҧжымда мәдениетаралық 
қарым – қатынастың маңызды сапаларын ашу. 
Шарты: Мҧнда топқа қатысушыларға жҥргізуші сандар айтып оытрады. 
Қатысушылар сол санға қарай бӛлініп тҧра қалады. Солай 4, 6, 8, 5, 13 деп 
айтады. 
5. «Ҧқсастық шегі» жаттығуы 
Шарты: Қатысушылар жҧптасып отырады, А 4 қағаз беті және қалам 
қажет. Жанындағы жҧбына қарап, ҧқсастықты тауып, «Біздің ҧқсастығымыз» 
деп А 4 қағаз бетіне жазады. Ҧқсастық табу ҥшін 4 минут уақыт беріледі. 
Жаттығуды орындағаннан кейін, жҧп бір – бірінің жазған ҧқсастығын оқып, ӛз 
ойларын айтады. 
6. «Суретті аяқта» жаттығуы 
Шарты: Оқушыларға алдын ала даярлаған плакатта немесе тақтада бір 
нҥкте салынады. Оқушылар кезек-кезек шығып, сол нҥктеден бастап бір 
сызықтан салады, соңында шыққан суретті бағалап, әркім ӛзі жҥргізген сызық 
арқылы нені бейнелеуге тырысқанын және қандай сурет нәтижесінде 
шыққанын бағалайды. 
Жағдаяттар. 
7. 
Әр топтан бір білім алушы ғана қатысатын байқаудың болғалы 
жатқанын, естіп, ӛзіңді бірінші барып тіркетіп қойғаныңды топтастарың біліп 
қойып, ренжіп қалды. Сені ең бірінші болып кешіретін ҥш топтасыңның ата. 
8. 
Топтағы екі бала ӛзара сӛзге келісіп, қатты ренжісіп қалды делік, 
араға тҥсіп, екі жақты да тыныштандырып, татуластыруғау кҥш салатын екі 
топтасыңды ата. 

119 
9. 
Дене тәрбиесі сабағы басталар кезде, бір жиһазды бәріңіз бҥлдіріп 
алдыңыздар. Ал оқытушы келгенде бірінші болып кім мойындар еді. Бір білім 
алушыны белгіле. (кім кӛп дауыс жинаса, ол «ең кешірімді, ең кең пейілді 
адам» деп марапаттау) 
«Кемшіліксіз адам болмайды. Білмегендіктен, тәжірибесіздіктен 
қателесулер болады. Қателесу-кінәлі болу. Кінәсін мойындау әркімнің қолынан 
келе бермейді. Ал жӛн сӛзге тҥсіне жығылып, кінәсін мойындап, қатесін тҥзей 
білу, ақылдылықтың, қайраттылықтың белгісі»-деп, Б. Момышҧлы айтқандай, 
адамдар ӛзгелерді кешіре білу арқылы мейірімді бола тҥседі. Қателік жасап, 
кінәлі болғандармен сӛйлесіп, олардың жан айқайын, тілектерін тыңда, жәрдем 
беруге, ӛтініштерін тыңдауға әзір бол. Олардың жақсы ниетке ауысуына 
жағдай туғызып, қайырымды игі істер жасауына кӛмектес. 
8. 
«Оқытушы мен студент қарым-қатынасы» психологиялық 
жаттығуы 
Қазіргі қоғамда студент пен оқытушы қарым-қатынас сауаттылығы 
маңызды сипат алып отыр Тӛменде Американдық психотерапевт Вирджиния 
Сатирдің оқытушылар типологиясын анықтау арқылы оқытушы мен студенттің 
қарым-қатынасын жақсартуға арналған психологиялық жаттығу берілген. 
Жаттығудың мақсаты: 
– ӛзін-ӛзі тану, тҥсіну, тҧлғалық даму тәсілдерін таба білу; 
– ойдың икемділігін, тапқырлығын талап ету; 
– ойлаудың дәлдігі мен жылдамдығын жаттықтыру; 
– ӛзінің не ӛзгенің даралығын дамыту. 
Жҥру барысы: алдарыңыздағы ақ параққа аты-жӛндеріңізді жазыңыз 
және тӛменде берілген 4 жауаптың біреуін таңдап жазып қоясыздар. 
1. 
Оқытушы -басшы 
2. 
Оқытушы- компьютер 
3. 
Оқытушы- қиналушы 
4. 
Оқытушы - таныс дос 
Қорытындысы: 
1. Оқытушы басшы. Оның «беделі»-билік. Студенттерден ол тіл алуды, бой 
ҧсынуды талап етеді. Ол ҥнемі ӛзінің кҥшіне сенетін жендетке (рахымсыз, 
қатыгез адамға) ҧқсайды. Ол ҥнемі студенттерді кіналап, қорқынышта ҧстайды. 
Ол- студенттердің жасырын кемшіліктерін және қҧпия қорқыныштарын білетін 
«тәжірибелі оқытушы». Ол ӛзінің осы «білімін» ӛзінің беделін қолдауда шебер 
пайдаланады. Ол принцип ҧстанғыш. Ол оқытушы кез-келген сҧраққа жауап 
беру керек деп санайды. 
Нәтижесі: Оқытушының мҧндай мінез-қҧлық тҥрінің нәтижесі, 
студенттердің реніші, қақтығыс қарым-қатынас жасауда шыншылдықтың 
жоқтығы. 
2. 
Оқытушы - компьютер. Оның «беделі»- белгілі бір аймақтағы 
негізделген білімді меңгерген. Ол студенттерден білім, жаңалық, дәлел талап 
етеді. Ол тҥрі суық, белгілі жағдайды айтатын роботқа ҧқсайды. Ол кӛбінесе 
сӛйлегенде былай сӛйлеп бастайды. «Бәрімізге белгілі», «Мынадай ой бар…», 
«Барлығы біледі…» Ол ӛте суық, қатал, жабық адам. 

120 
Нәтижесі: студенттің ӛз-ӛзіне сенімділігінің тҥсуі, сабақта жағымсыз 
кӛңіл-кҥйдің жоқ болуы «әсіресе пәнді меңгеруде қиындық кӛретін студенттер). 
Соңында студенттердің оқу мотивациясы тӛмендеп, тіпті пәнді жек кӛрушілік 
пайда болады. 
3. 
Оқытушы - қиналушы. Оның беделі қақтығысқа тҥспеушілік. Ол 
студенттерден тіл алуды, тыңдауды талап етеді. Ол кӛбінесе болмашы нәрсе 
ҥшін қҧрбандықтарға барады. Ол ӛзіне қатысты жҧмыс болмаса да, қақтығысқа 
тҥспеу ҥшін ҥнемі басқаның жҧмысын орындайды. Бәрінен де бҧрын ол 
қақтығыстан қорқады. Ол ҥнемі ӛзін кінәлі сезінеді. Студенттің мәселесі оның 
кӛңіл-кҥйін тҥсіреді. Егер студентте бір мәселе болса, оқытушы бірінші ӛзін 
кінәлайды. 
Нәтижесі: оның бағыты студент ҥшін зиян. Кейбір студенттерді ол 
оқытушыларды бағындыруға итермелейді. 
4. 
Оқытушы - таныс дос. Оның «беделі»- әйгілілік. Студенттерден ол 
жақсы қарым-қатынасты талап етеді. Ол мейірімді жолдас әрқашан барлығын 
кешіре алады. Мҧндай оқытушы ешқандай проблемасыз жҥреді. 
Нәтижесі: студентте жауапкершілік сезімі жоқтығы. 
9. 
Рефлекция «Қарым-қатынас мәдениетінің қағидасы» тыңдалады 

жүктеу/скачать 2.94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: