Курсовая работа (проект)
Бастауыш сыныптарда пәндік оқыту жүйесін енгізу нәтижелері: оң және теріс жақтары
жүктеу/скачать 73.08 Kb.
|
| Бастауыш сыныптарда пәндік оқыту жүйесін енгізу нәтижелері: оң және теріс жақтары
Мектептерде пәндік оқыту жүйесін және бастауыш сыныптарды енгізу енді сән үрдісі немесе эксперименттік процесс емес. Бұл тақырып бойынша көптеген зерттеулер мен эмпирикалық дәлелдермен бұрыннан расталған қажеттілік. Білім берудің тиімділігін арттыру қазіргі білім беру жүйесінің негізгі міндеттерінің бірі болып табылады және оқытудың пәндік жүйесі осы мақсаттарға қол жеткізуге және қазіргі уақытта білім беру процесінде кездесетін көптеген мәселелерді шешуге мүмкіндік береді. Білім беру мекемесінің бастауыш сыныптардағы пәндік оқыту жүйесіне ауысуы-бұл дайындық пен оқуды қажет ететін күрделі процесс. Тұтастай алғанда, мұндай ауысу шамамен 1 оқу жылы ішінде жүзеге асырылады, осылайша оқытушылар аталған жүйені дайындауға және зерттеуге, оның негізгі ерекшеліктерін қарастыруға және осындай жүйе бойынша сабақ жүргізу дағдыларын игеруге уақыт алады. Сонымен қатар, білім беру мекемесі білім беру мекемесінде осындай жүйені енгізу үшін қажетті материалдық базаны дайындауы керек, сонымен қатар қажетті Біліктіліктің қажетті кадрлық құрамын дайындауы керек. Бастауыш сыныптарда пәндік оқыту жүйесін енгізудің негізгі міндеттері: 1.Мұғалімнің кәсіби өсуіне және оның қызметінің тиімділігіне жағдай жасау. 2.Мемлекеттік білім беру стандарттарының талаптарына сәйкес келетін жаңа оқыту жүйесіне көшу (білім алушыларды өздері білім алуға үйрету). 3.Бірлескен танымдық және практикалық қызмет процесінде мұғалім мен оқушының ынтымақтастығына ықпал ету. 4.Оқытудың табыстылығына ықпал ететін оқуға тұрақты мотивацияны дамыту. 5.Әрбір білім алушының әмбебап оқу іс-әрекеттерін дамытудың қажетті деңгейін, оның мүмкіндіктеріне сәйкес даму деңгейін меңгеруін қамтамасыз ету. «Бастауыш мектепте пәндік-кеңістіктік ортаны жүзеге асыру мемлекеттік білім беру стандарттарының талаптарына сәйкес білім беру сапасын қамтамасыз етеді, ал пәндік оқытуды енгізу бастауыш және орта мектепте білім беру процесін ұйымдастыру мен мазмұнында сабақтастыққа қол жеткізуге мүмкіндік береді»[5]. Пәндік оқыту жүйесінде бастауыш мектепті бітірген оқушы оқудың бір сатысынан екіншісіне ауысқан кезде оңай бейімделеді, бұл сабақтастық мәселелерін шешеді. Сонымен қатар, оның қарым-қатынас жасау қабілеті, өзін-өзі оқыту, алынған материалды талдау, әр түрлі мұғалімдерге өз қызметінің нәтижелерін ұсыну қабілеті жоғары. Сонымен қатар, бастауыш мектепте оқушы белгілі бір пәндерге қатысты өз қалауын қалыптастыруға, тіпті кейбір мамандандыруды таңдауға мүмкіндік алады (кейбір мектептер тіпті осындай оқу нұсқаларын ұсынады) Оқу процесінде бірнеше мұғалімдермен қарым-қатынас жасау бір мұғалімнің жеке басының баланың эмоционалды жағдайына ғана емес, сонымен бірге оның дүниетанымына да әсерін едәуір төмендетеді, оның дүниетанымының қалыптасуына оң әсер етеді. Бала әртүрлі адамдармен қарым-қатынас жасауды және ересектер әлемінде өмір сүруді үйренеді. «Бастауыш мектепте пәндік оқыту оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық және дәстүрлі формаларына оңай бейімделуге көмектеседі, оқытудың екінші кезеңіне өту кезінде жұмсақ жағдай жасайды, мұғалімдердің кәсіби өсуін және олардың педагогикалық қызметінің тиімділігін қамтамасыз етеді. Бастауыш мектепте пәндік оқытуды енгізу әрбір оқушының қабілеттерін жалпы дамыту үшін барынша тиімді және пайдалы оқытудың жаңа технологияларын игерудің маңызды шарты болады» [6]. Пәндік оқытуға көшу оқушыларға мүмкіндік береді: - оқу жылы ішінде пән мұғалімдерімен жұмысқа бейімделу. - оқу үдерісі барысында жоғары кәсіби сүйемелдеуді алу. - пәндердің әрқайсысы бойынша қызықты және қолжетімді түрде сапалы білім алу; - өзін-өзі тәрбиелеу, ақпаратты талдау дағдыларын дамыту; - басқа адамдармен байланысу оңайырақ. Ата-аналарға мұндай оқыту жүйесі де белгілі бір артықшылықтар береді. Олар мүмкін: - бастауыш мектепте пәндік оқыту жүйесімен олардың балалары үшін барынша қолайлы жағдайда танысу; - аз күйзеліспен балаларға ыңғайлы оқу жағдайларын жасау. Мұғалім үшін пәндік оқыту жүйесі келесі мүмкіндіктерді береді: - мақсат қою деңгейінде өзгерген бастауыш мектептің алдында тұрған жаңа міндеттерді түсіну; - заманауи бағдарламаларды тереңірек пысықтауды жүзеге асыру, оқулықтардың барлық спектрін қамту; - оқу материалын неғұрлым мұқият іріктеу және оқу процесін дидактикалық қамтамасыз етуге дайындау үшін уақыт бөлу; - оқушылардың білім деңгейі мен білім сапасын арттыру. Мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін жетілдіру, олардың кәсібилігін арттыру нәтижесінде жаңа мемлекеттік білім беру стандарттарын енгізу жағдайында білім беру процесінің сапасы артады. «Мектептің педагогикалық ұжымы бастауыш сыныптарда оқытудың пәндік жүйесін енгізе отырып, оны қазіргі заман талабына сай деп санайды. Бастауыш мектепте пәндік оқыту бастауыш сынып оқушыларының оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық және дәстүрлі формаларына оңай бейімделуіне көмектеседі, оқытудың екінші кезеңіне өту кезінде жұмсақ жағдай жасайды, мұғалімдердің кәсіби өсуін және олардың педагогикалық қызметінің тиімділігін қамтамасыз етеді. Көріп отырғанымыздай, бастауыш мектепте пәндік оқыту – оқытудың жаңа технологиясын меңгерудің маңызды шарты»[7]. «Пәндік оқыту мұғалімнің сабаққа дайындық уақытын едәуір қысқартады және сонымен бірге оның сапасын арттырады. Өйткені, мұғалім бір уақытта 4-5 пәнге дайындалмайды, бірақ бір пән бойынша дайындықты тереңдетуге мүмкіндігі бар» [8]. Әр адамның белгілі бір пәндік салада қалауы бар екені белгілі, мұғалім де ерекшелік емес. Ол, мысалы, орыс тілін және оның айналасындағы әлемді жақсы көруі мүмкін және математика мен нақты ғылымдарға ерекше бейімділікке ие болмауы мүмкін. Оның қалауы аз сүйікті пәндерді оқытудың тереңдігіне де әсер етуі мүмкін, бұл оқушылардың осы пәндік саланы білу мүмкіндіктерін шектейді, керісінше, оған табиғаттан бейімділігі бар. Пәнді дамыту дәстүрінде неғұрлым терең және ұйымдастырылған оқыту дәстүрлі оқыту нысаны мен «орташа оқушыға»бағдарлану кезінде байқалмай қалуы мүмкін білім алушылардың қабілеттерін ерте анықтауға мүмкіндік береді. Пәндік оқыту жүйесінде баланы бағалаудағы субъективизм алынып тасталады. Егер қандай да бір себептермен оқушы пән бойынша өзін көрсете алмаса немесе өзін теріс жағынан көрсете алмаса, оған бір мұғалім оқыту жағдайында белгілі бір имиджді бекіте алады. Бастауыш сынып оқушыларына арналған Мұғалімнің пікірі заң екені белгілі, мұғалімнің бағасын сыныптастары алады және таратады. Пәндік оқыту жағдайында оқушының басқа пәндердегі жетістіктеріне немесе сәтсіздіктеріне қарамастан бір пәнде өзін дәлелдеу мүмкіндігі жоғары. Ең маңызды аргументтердің бірі-студенттердің негізгі мектепке ауысу кезінде бейімделу қаупін азайту, үздік оқушылар кенеттен үштікке айналғанда, оқуға деген ұмтылыс жоғалады, мінез-құлық бұзылады. Бастауыш мектепте пәндік оқытуды енгізудің басқа да дәлелдері бар. Алайда, артықшылықтармен қатар, ата-аналардың баласын осы формада оқыту тәжірибесіне қанағаттанбауының көптеген фактілері бар. Олардың уайымдары негізінен немен байланысты? Ата - аналар бір мұғалім, ең алдымен, балаға және отбасына қойылатын талаптардың түсінікті жүйесі екендігіне назар аударады, бұл баланың мектеп ережелеріне бейімделуіне ықпал етеді, көптеген мұғалімдер - әртүрлі талаптар, балалар жоғалады және нәтижесінде олардан не қалайтынын түсінбейді[9]. Ата-аналар «келген» мұғалім балаға және оның жетістіктеріне барлық пәндер бойынша бастауыш сынып мұғалімі сияқты қызығушылық танытпайды деп алаңдайды, ол балалардың ерекшеліктерін білмейді, сондықтан қиын жағдайда оқушыға көмектесу мүмкіндігі шектеулі. Пәндік оқытудың жағымсыз жағы ретінде ата-аналар «тұрақты» мұғалімі жоқ сыныптың «иесіздігін» атап өтеді. Оларға ешкім мән бермейді, балалар өздері. Ата - аналарға сыныпта жұмыс істейтін тәрбиешілерден кері байланыс алу қиынға соғады-әркімнің кестесі, қабылдау уақыты әр түрлі, ал бір мұғаліммен байланыста болу әлдеқайда оңай. Сондай-ақ, аналар мен әкелер әр мұғалім өз пәнін негізгі деп санап, басқа пәндер бойынша да көп жұмыс бар деп есептемей, көптеген тапсырмалар береді деп алаңдайды. Бастауыш сыныптарда пәндік оқыту жүйесін енгізудегі ең маңызды қиындық-бұл оқыту жүйесі мұғалімнен басқа біліктілікті, ал кейбір жағдайларда байыпты қайта оқытуды талап етеді. Шын мәнінде, егер қазір мектептердің пәндік оқытуға көшуінің жаппай процесі басталса, көптеген мұғалімдер қысқа мерзімде оқытудың жаңа әдістемелеріне қосымша қайта даярлаудан өтуге және жаңа жағдайлар мен талаптарға бейімделуге мәжбүр болады. Бұл қиындықтардың барлығы мектепте қандай да бір себептермен бастауыш мектепте пәндік оқытуды тиімді ұйымдастыру шарттарын сақтамаған кезде болады. Дегенмен, кішкентай оқушының мектептегі жетістігіне әсер ететін баланың жас және жеке даму ерекшеліктері бар екенін түсіну маңызды. Пәндік оқытудың инновациялық түрі бір балаға жарамды, ал екіншісі аз қарқынды бағдарлама бойынша бір мұғаліммен бірге оқуға ыңғайлы болады. Бастауыш мектеп сыныптарының үлкен параллелі бар заманауи білім беру кешендері ата-аналарға оқу формасын, бағдарламаны және бастауыш сынып мұғалімін таңдауға мүмкіндік береді. Әр бала жеке тұлға болып табылады және оның дамуы жеке тәсілді қолдана отырып, арнайы схема бойынша жүруі керек. Классикалық оқыту жүйесінде бұл әрқашан мүмкін емес. Мұның себебі-мұғалімнің көптеген сабақтарға дайындығы бар тапсырмалармен шамадан тыс жүктелуі, сондықтан бастауыш сыныптарда маңызды психологиялық жұмыс жүргізуге уақыты жоқ, осылайша білім деңгейіне, балалардың оқуға деген қызығушылығына, білімді игеру қабілетіне, ұжымдағы қарым-қатынасқа әсер ететін маңызды мәселелерді елемейді[10]. Осылайша, көптеген зерттеулерге, сондай-ақ эксперименттік деректерді талдауға сүйене отырып, бастауыш сыныптарда пәндік оқыту жүйесінің қаншалықты тиімді екендігі, оны қолданудың нәтижелері, сондай-ақ осындай жүйеге көшу проблемасында туындайтын мәселелер туралы қорытынды жасауға болады. Нәтижелер көбінесе оң және бірқатар дәстүрлі білім беру мәселелерін шешуге мүмкіндік береді. Бұл оқыту жүйесінің негізгі артықшылықтары мемлекеттік білім беру стандарттарының талаптарына сәйкес жоғары нәтижелер, оқу процесінде студенттер мен мұғалімдер арасындағы қарым-қатынасты жақсарту, баланың жан-жақты дамуы, арнайы пәндердің әрқайсысын тереңдетіп оқу, оқуға деген қызығушылықты арттыру, оқуға деген ынтаны арттыру болып табылады. Сонымен қатар, мұғалім үшін жағымды жақтар бар: ол сабақтарға тез және сапалы дайындала алады, оқыту әдістемесін жасай алады, оқытудың жаңа тенденциялары мен әдістерін үйренеді. Әрине, қарастырылған пәндік оқыту жүйесінің кез келген жүйе сияқты кейбір кемшіліктері бар. Мысалы, бұл оқушы үшін мұғалімдермен қарым-қатынас жасау жүйесі, бастауыш сынып мұғалімдерін таңдау, олардың жүктемесін қалыптастыру қиын. Маңызды мәселе-ата-аналардың мұндай оқыту жүйесіне деген сақтықпен қарауы, олардың инновацияларға байланысты алаңдаушылықтары. Ата – аналарға мұғалімдердің әрқайсысынан кері байланыс алу қиынырақ, ал мұғалімдерге оқушылардың басқа пәндерге жүктелуін ескере отырып, өз пәні бойынша жүктеуді қалыптастыру қиынырақ. Оқытудың пәндік жүйесін қолдауға келтірілген дәлелдер, сондай-ақ оны енгізу процесінде анықталған қиындықтар, жалпы алғанда, мұндай жүйе оқытудың үлкен тиімділігін береді, оқушылардың бейімделуінің көптеген дәстүрлі мәселелерін шешуге, олардың оқуға деген қызығушылығын арттыруға мүмкіндік береді деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Алайда, әр баланың өзіндік ерекшеліктері бар. Біреуі неғұрлым қызықты және әр түрлі бағдарламамен пәндік оқытуға жарамды, ал екіншісі – аз қарқынды бағдарламасы бар бір бастауыш сынып мұғалімінің дәстүрлі оқытуы. Әрбір ата-ана белгілі бір оқыту жүйесі бар мектепті таңдау туралы мәселені өз бетінше шешеді және бұл таңдауды байыпты қабылдау керек[11]. жүктеу/скачать 73.08 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|