Лекция сабақтардың НҰСҚаулары мамандық 5 кредит Құрастырушы
XVII ғасыр ғылыми революция
жүктеу/скачать 421 Kb.
|
| XVII ғасыр ғылыми революция — адамзат баласының өзін қоршаған дүниені танып-білуге деген құлшынысының жемісі болды. Рационализм қоғамдағы орын алған тарихи жағдайларды ескере отырып, христиан дінінің католиктік тармағымен, оның дүниені құдайдың жаратқандығы туралы ілімімен де санасып отырды.
Жаңа заман философиясының ерекшелігі рационализм мен ғылым болды. Жаңа заманға жаңа ғылыми жаңалықтар, жаңаша дүниетанымдық көзқарастар керек еді. Гидростатика, механика, геометрия, т.б. ғылымдар саласында қол жеткен жаңалықтар табиғаттану, философия ғылымдарына үлкен әсер етіп, философияда механистік көзқарасты және метафизикалық ойлау тәсілін қалыптастырды. Философияда механикалық, метафизикалық көзқарастың қалыптасуына зор үлес қосқан ойшыл - ағылшын философиясының көрнекті өкілі, ғылыми зерттеудің- индуктивтік тәсілінің негізін қалаушы Жаңа заманда эмперизмнің негізін салушы, схоластикаға қарсы шыққан Фрэнсис Бэкон (1561-1626). Ол Жаңа Заман материализмі мен тәжірибелік ғылымның негізін қалаушы, «Білім-күш, күш-білімде» деген қағиданы насихаттады. Оның еңбектері: «Ғылымдар табысы», «Жаңа Органон», «Жаңа Атлантида». Бэкон елестердің 4 түрін көрсетті: бірінші, «Тектік» елестер. Ол адам табиғатының өзінен, адам ақылы мен сезім мүшелерінің жетілмеуінен шығады. Екінші, «Үңгір елестері». Ол адамның қоршаған дүниені субъективтік қажеттілік түрде қабылдаумен байланысты. Үшінші, «Нарық елестері». Ол дұрыс емес не дәл емес сөздердің нәтижесінде, терминдерді дұрыс пайдаланбаған жағдайда болатын кедергі. Төртінші, «Театр» елестері беделге, соның ішінде дәстүрлі философиялық жүйелерге сөзсіз сенуге негізделген. Табиғаттың сырын, заңдылықтарын біоген адам оларды өз қажетіне жарата алады, ал табиғатты материяны қарастыру арқылы түсінуге болады. Материяның қасиеттері көп, солардың ішіндегі негізгісі – қозғалыс. Қозғалыс – материяның кеңістіктегі орын ауыстыру ғылымдары тәсілмен қабылдап білуге болатын денелер ғана, ал рух,жан, т.б. ғылыми тұрғыдан танып білуге болмайтын болғандықтан – нақты шындыққа жатпайды. Табиғатты танып-білу негізінде мәдени өмірді мақсаттылықпен өзгерту - адамзаттың негізгі мақсаттарының бірі. Бұл жолда адамдар әр нәрсеге сеніп, табынушылық жалған эксперимент екенін түсінулері керек. Бэконның түсінігінше, зерттелетін заттардың қасиеттері еш уақытта өзгермейді және олар бір - бірімен байланыста болмайды. Жаңа заманда кәсіпорындардың ашылуына, капиталистік буржуазиялық қатынастардың дамуына байланысты нақты ғылымдарға –математика, механика, физика ғылымдарына, ғылыми әдістер мен жаңалықтарға сұраныс жоғарылады. Француз ғалымы және философы Рэне Декарт (1596-1650жж.) Ла Флеш мектебінде окып журип оз заманын физика математика астрономия ғылымдарының денгейне конілі толмай асересе Аристотельдін жылдамдылык ускорение ваккум сиякты угымдарга конілі толмай ол озіне үлкен максат кояды Бул максат бүкіл Аристотель ғылымың егжей тегжей калыпына келтірі болды Осы максатпен ол сол уақыттағы прогрессивті Европа университтетерімен байланыс устап оз елінен Германия Англия турактайды да жиырма жылдан астам Голландия елінде мекендеп ғылымды улкен ғылыми дәрежесіне котеріп механика зандарың ашып отец новоевропейской науки деген атакка ие болады. Яғыни Декарттын атымен келешекте философия Научная болып аталады. ақыл -ойды таным процесінде бірінші орынға қойып, тәжірибенің рөлін сол ақыл- ойдың мәліметтерімен тексеретін қарапайым практикаға дейін түсіреді. Декарттың философиясы өз бастамасын «күмәндану» қағидасынан алады. Ол дәстүрлі қалыптасқан пікірлерге де, сезімдік танымның ақиқаттығына да күмәнданады. Нағыз шындық - «күмәндануды» ойлаудың қабілеті деп мойындау. Оның «Мен ойлаймын, олай болса, өмір сүремін» деген қағидасы төмендегідей тұжырым жасауға мүмкіндік береді: біріншіден,ол танымның негізін объективті шындықтан іздемейді, керісінше, таным процесінің өзінен табуға ұмтылады; екіншіден, бұл қағида оны мәнділіктен субстанциясы (түпнегізі) бар екенін мойындауға итермелейді.ту оңында император ұлы арезінде зылды. Ең XIX—XXI ғасырлар ТоТеориялық негіздемесі жаңа ғылыми әдістемесін Фрэнсису Бэкон, өзінің "Жаңа органоне арасында« атты еңбегінде басқа да ғылым қайраткерлерінің осы кезеңнің ғылымының дамуына үлес қосты. Олар: Тихо Браге, Кеплер, Галлей, Браун, Гоббс, Гарвей, Бойль, Бог, Гюйгенс, Лейбниц Паскаль. Ағартушылық дәуірдің орнына XVII ғасырда қазіргі заманғы математика және жаратылыстану ғылымдары жалғастырушы ұрпақ Ломоносов, Эйлер, де, Бюффона және д.Аламбера секілді ғалымдарды атауға болады. ледо Бұл кезеңде заманауи ғылымың негізгі институттарының негізі қаланды. Ғылымның қоғамдағы рөлінің өсуі оның жан-жақты аспектілердің негізінде дамуына көмектесті. Мемлекеттердің дамуы сонымен қатар техникалардың дамуы, өндірістегі төңкерістер мұның барлығымен ғылым тікелей байланыста дамып жатты. Әртүрлі технологиялардың дамуы ғылымның дамуын жылдамдатып отырды. Ал, ғылым болса сол кездегі жаңа технологияның дамуына негіз болды. Гравитациилық классикалық теорияны кезінде Исаак Ньютон негізін қалаған болатын. Электор тогының аналогты теориясын және магнитизм теориясын XIX ғасырда Фарадея, Ома және Максвелла секілді ғалымдардың арқасында пайда болды. ХХ ғасырда физика саласында жаңа ревалюция басталды. Қазіргі ғылымның жетістіктері және оның себептері. Әдіс мәселесі. Танымның негізгі әдістері. Ғылыми таным әдістері және және ғылыми ақиқат ерекшелігі. Ғылыми және ғылыми емес білімнің демаркациясы мәселесі. Ғылым құндылықтары. Ғылымды білім, қызмет және әлеуметтік институт ретінде талдау. Ғылымдардың классификациясы: Аристотель, әл-Фараби, Ф.Бэкон, Г.Гегель, О.Конт. Шоқан Уәлихановтың ғылым философиясы. Қоғам өміріндегі ғылымның рөлін бағалаудағы қайшылықтар. Сциентизм және антисциентизм. Ғылым және техника. Ыбырай Алтынсариннің білім философиясы. «Білімді адам» моделі. Ғылыми-техникалық прогресс және қазіргі ғылымның даму болашағы мәселелері. Қазіргі ғылым және этика. Қазақстан ғылымы дамуының келешегі. Отандық ғылым мен білімнің дамуындағы «Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасының үлесі. Гуманитарлық инженерлік дайындықтың гуманитаризация білім беру моделі ретінде контекстінде түрлендіру. жүктеу/скачать 421 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|