Лекция. Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде жоспары
Саяси жүйелердің типологиясы
жүктеу/скачать 287.18 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Марксистік тәсілдеме қоғамдық-экономикалық құрылымның түрі
- Бұл критерий бойынша мынадай жүйелерді бөліп көрсетуге болады
| Саяси жүйелердің типологиясы.
Әр елдiң саяси жүйесi бiр-бiрiне ұқсамайды, дегенмен ұқсастық жақтарын табуға болады, сөйтiп саяси жүйе топтастырылады. Саяси жүйе әртүрлi негiздерде жіктелiнедi: елдiң экономикалық даму деңгейiне; саяси өмiр формасының даму деңгейiне; қоғам типiне; саяси мәдениет типiне байланысты. Сонымен бірге, марксизм саяси жүйенi жiктеуге негiз етiп өндiрiс тәсiлi мен қоғамның таптық құрылымын алды. Марксизм қоғамды бес формацияға бөлді: алғашқы қауымдық, құлиеленуші, феодалдық, капиталистік, коммунистік. Американдық ғалымдар экономиканың өсу сатысы концепциясы бойынша адамзаттың даму тарихын мынадай бес сатыға бөледi: 1 дәстүрлi қоғам; 2 өтпелi қоғам; 3 алға жылжу қоғамы; 4 индустриалдық қоғам; 5 постиндустриалдық қоғам. Сонымен бiрге саяси жүйенi басқару тәртiбiне қарай: демократиялық, авторитарлы, тоталитарлы деп те бөледi. Марксистік тәсілдеме қоғамдық-экономикалық құрылымның түрі, қоғамның экономикалық базисі және әлеуметтік-экономикалық мәдениеттің сипаты сынды түсініктерге сүйенеді. Осыған сәйкес марксисттік типологияда саяси жүйелер: • құл иеленуші; • феодалдық; • буржуазиялық; • социалистік. Саяси жүйелерді саяси режим бойынша, билік, тұлға және қоғамның өзара әрекеттесуінің сипаты мен әдістері бойынша жіктеу айтарлықтай кең тараған. Бұл критерий бойынша мынадай жүйелерді бөліп көрсетуге болады: • тоталитарлық; • авторитарлық; • демократиялық Француз саясаттанушысы Жан Блондель саяси жүйелерді мазмұны мен формасына қарап жіктейді де олардың бес негізгі түрін бөліп көрсетеді: 1) либералды демократтар саяси шешімдер қабылдағанда индивидуализм, еркіндік, жеке меншік құндылықтарына бағдар ұстанады; 2) коммунистік, немесе авторитарлық - радикалдық жүйелер, теңдік, әлеуметтік әділеттілік құндылықтарына бағдар ұстанады; 3) дәстүрлі саяси жүйелер басқарудың олигархиялық формасына сүйенеді, экономикалық ресурстар мен әлеуметтік мәртебелердің теңдей бөлінбеуіне бағдар ұстанады; 4) популистік саяси жүйелер дамушы елдерде басым көрініс табады, басқарудың авторитарлық әдістерін қолданады, игіліктерді бөлуде көбірек теңдікке ұмтылады; 5) авторитарлық-консервативтік саяси жүйелер әлеуметтік және экономикалық теңсіздікті сақтау, халықтың саяси қатысуын шектеу мақсаттарын көздейді. жүктеу/скачать 287.18 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|