Лекциялар жинағы кредит саны 3 Шымкент-2019ж
жүктеу/скачать 305.2 Kb. Pdf көрінісі
|
| Оқу – жаттықтыру барысының ұйымдастырылуы. Педагогикалық ықпалдарды
кезеңдестіру көпжылдық процесте ғана емес, бір оқу – жаттықтыру жылы бойында да сақталады, әрі спортшының ағзасында жүретін биологиялық процестерге тәуелді болады, ол кезеңдердің аттарына байланысты, олар: дайындық, жарыстық, өтпелі. Оқу – жаттықтыру жылын жоспарлағанда бапкер белгілі бір мерзімге спорттық шеберлік пен оның нәтижелерін тіркеу міндеттерін қояды. Сонымен қатар, оқушы сол кезеңде спортшы дайындық барысында қалыптасатын жоғары нәтижелерге барынша дайындық жағдайы – спорттық дене бітіміне келуі тиіс. Спорттық форма қалыптасудың үш кезеңінен өтетіні, белгілі, олар: меңгеру, тұрақтандыру, уақытша жоғалту. Спорттық форманың қалыптасу кезеңдеріне сәйкес оқу жаттықтыру жылы үш кезеңге бөлінеді. (кейбір спорт түрлерінде жарты жылдық та бөлінеді). Оқу – жаттықтыру барысының дайындық кезеңінің мақсаты жаттықтыру ықпалдарының түрлі құралдарын қолдану арқылы ағзаның қызмет мүмкіндіктерін арттыру болып табылады, сондай – ақ дене қабілетін жан – жақты дамыту мен қимыл іскерлігі мен дағдысын кеңейтуді де мақсат етіп қояды. Оқу – жаттықтыру барысындағы жарыстық кезеңдегі дене дайындығы шектік жарыс жүктемелеріне қызметтік дайындық сипатында болады. Және тәсілдік, дене, әдістік, рухани – ерік, психологиялық дайындықтардың барлық түрлерімен атқарылады. Бұл кезеңде ағзаның барлық жүйесі және жеке сапалар кешенді түрде спорттық әзірліктің ең жоғарғы деңгейіне жетеді. Оқу – жаттықтыру процесінің өтпелі кезеңі арнайы дене дайындығының көлемін азайтумен сипатталады, сабақтың негізгі мазмұнын белсенді демалыс тәртібінде жүргізілетін жалпы дене дайындығы құрайды. Барлық іс – шаралар қалпына келтіру ісін жылдамдатуға, яғни келесі оқу жылына «Шектен тыс қуат» жинауға бағытталуы тиіс. Дайындықтың әрбір кезеңі бүкіл оқу жылы сияқты оқу – жаттықтыру айналымдарына бөлінеді, онда жекелеген жаттықтыру сабақтары басты роль ойнайды. Олар жаттықтырудың кіші және орта айналымдар құрылымына топтастырылуы мүмкін. Көпжылдық спорт дайындығының бастапқы сатысындағы оқу – жаттықтыру сабағы жас спортшының жан – жақты дене және үйлесімдік қабілетін дамытуға бағытталып, негізінен жалпы дене бағытында болады. Соңғы сатыда арнайы қабілеттерге үлкен мән беріліп, сабақ барынша мамандану сипатында болады. Өзінің құрылымы бойынша мамандандыру сабағының кез – келген жаттықтыру сабағынан айырмасы жоқ, себебі әрбір сабақ үш бөлімнен тұрады, олар: дайындық (ширату), негізгі және қорытынды; оның өткізілу уақыты 1,5 сағаттан 3 сағатқа дейін созылуы мүмкін. Мұнда сабаққа қойылатын жалпы талаптар сақталады, мұнда бірінші кезекте жас және жыныс ерекшеліктері, сосын оқушылардың типтік және жеке айырмашылықтары ескеріледі. Жаттықтыру жүктемелерінің көлемін сабақты ұйымдастыру түрлері мен ықпал ету құралдарын таңдау спорттық дайындық жүйелері қызметінің жалпы заңдылықтарына негізделген. Оқу – жаттықтыру барысында жас спортшыны оқыту мен тәрбиелеудің жалпы принциптерімен қатар спорт дайындығы жүйесіне ғана тән арнайы принциптер де жүзеге асырылады. Атап айтқанда, арнайы қабілеттерді жетілдіру мен оларды барынша дамыту бағыты; жалпы және арнайы дайындықтың бірлігі, жаттықтыру жүктемелері өзгерістің үздіксіздігі мен толқын сипатында болуы, оқу – жаттықтыру барысының айналымдығы. Сонымен, жас ұрпақтың спорттық дайындығы жеке қабілеттерді дамытумен қатар жалпы дене дайындығын жоғары деңгейге жеткізуге, дене жетілдірілуінің тиісті деңгейін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Спорттық дайындықтың басты ықпалдарының бірі жарыс қимылдары болып табылады, олар төмендегіше жас ерекшеліктері топтарынд атқарылады: І топ – тұрғын орындарында, балалар мен жасөспірімдер спорт мектептерінде құрылған спорт секцияларында, мектептің дене тәрбиесі ұжымдарында, секциялар мен командаларда тұрақты шұғылданатын 7-8, 9-10, 11-12 және 13-14 жастағы ұлдар мен қыздар; ІІ топ – спорт секциялары мен спорт мектептерінде жүйелі дайындықтан өтетін 15- 16, 17-18 жастағы жасөспірімдер мен қыздар; ІІІ топ – спорт секцияларында жоғары спорт шеберлігі мектептерінде, жоғары және орта оқу орындарының спорттық жетілдіру бөлімдерінде табысқа жетуді дамытатын 19 – 21 және 22-24 жастағы жастар. Жас спортшыны оқытқанда жарыстарға тікелей дайындық сатысында тәсіл мен арнайы психологиялық дайындықты әзірлеуге көп көңіл аударылды. Жаттықтырушы жас спортшылардың психофизиологиялық сипаттары мен жүйке жүйелерінің негізгі қасиеттерін дамытудың жас ерекшеліктерін дәл білуі тиіс. Балалар мен жасөспірімдерде ақпаратты сараптау шапшаңдығы мен зейіннің психофизиологиялық сенімділігінің төмендеуі жас кезеңдерінде жиі байқалады. Бұндай сезімтал кезеңдер жасөспірім кезеңіне тән, бұл жаттықтырушылар тарапынан жас спортшының мінез – құлқы табысы немесе сәтсіздігіне орай үлкен педагогикалық шеберлік пен іскерлікті талап етеді. Әрине спорттық жарыстарға қатысу жас спортшыға үлкен психологиялық және денелік ықпал еөрсетеді, сондықтан педагогикалық және дәрігерлік – биологиялық қалпына келтіру құралдарын қолдану қажет. жүктеу/скачать 305.2 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|