Лексикология билетт
Фразеологизмдердің тілдік табиғаты
жүктеу/скачать 2.91 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 23. Қолданылу аясы шектелген сөздер.
- 25. Қазақ тілі түпкі түркі түрін сақтаған байырғы тіл.
| 22. Фразеологизмдердің тілдік табиғаты.
Фразеологизмдердің тілдік табиғаты аса күрделі: фразеологизмдер жеке сөзге де, сөз тіркесіне де, сөи<лемге де ұқсаи<ды, сонымен бірге олардың ешбіріне ұқсамаи<тын қасиеттерімен де ерекше болып тұрады. Фразеологиялық мағына фразеологизмнің құрамына енетін сөздердің дербес мағынасынан туындамаи<ды. Сондықтан олардың мағынасы «фразеологиялық «фразеологиялық баи<лаулы» мағына деп аталады. фразеологизмдердің неге бұлаи< аталатыны, яғни (мотивациясы) жоқ. Осы аи<тылғандар фразеологиялық норманың аса күрделі екенін баи<қатады. Фразеологиялық нормадан жөнсіз ауытқудың түрлері әсіресе олардың мағыналық құрылымын, тұлғалық құрамын, стильдік мағынасын, функционалдық-стильдік, эмоционалдық, экспрессивті-эмоционалдық реңктерін бұзып қолдануға баи<ланысты жиі кездеседі. Мұндаи< жағымсыз құбылыстарды нақты мысалдар арқылы талдап, олардың түр-түрін аи<қындау, нормадан ауытқудың себептерін, сөздің коммуникативтік, эстетикалық сапасына тигізетін кері әсерін көрсете отырып талдаудың тіл мәдениеті үшін күресте мәні ерекше. Осымен баи<ланысты тігісі теріс материалдардың ои<дан шығарылмағандығын баи<қату үшін мысалдарды қаи< автордан, қандаи< басылымдардан алғанымызды көрсетуге тура келеді. Мысалдар негізінен 70-80 жылдары жарық көрген басылымдардан алынды басылымдар сол кездегі атымен көрсетілді. 23. Қолданылу аясы шектелген сөздер. Қолданылу аясы шектеулі сөздерге: диалект сөз, кірме сөз, термин сөз, жаңа сөз, көнерген сөз, кәсіби сөз, табу, эвфемизм мен дисфемизм жатады 25. Қазақ тілі түпкі түркі түрін сақтаған байырғы тіл. Қазақ тілі ғаи<ыптан паи<да болған жоқ және оқшау жаратылған тіл емес. Оның шыққан ататегі бар. Қазақ тілі түркі тілдері деп аталатын бәи<теректің аса бір ірі тармағына жатады. Бір негізден өрбіп, түркі ата тілінен тарағандықтан, әзірбаи<жан, балқар башқұрт, ғағауыз, қазақ, қарақалпақ, қараи<ым, қарашаи<, құмық, қырғыз, ноғаи<, өзбек, саха (якут), татар, тофалар, туба, түрік, түрікмен, ұи<ғыр, чуваш, хакас тілдері түркі тілдері деп аталады. Қазақ тілінің түркі тілдерімен туыстас болатын себебі аи<, тәңір, көк, жер, су, тәрізді зат есімдер , бас, тіс, көз, қол, аяқ тәрізді дене мүше атаулары , ақ, қара, көк, сары, қызыл тәрізді сын есімдер,ондық, жүздік, мыңдықты білдіретін сан есімдер, бар, кел, жүр, ұш, отыр, тұр, жат тәрізді етістіктер, апа, қарындас, ата, келін, қаи<ын т.б. сияқты туыстыұ атаулар ортақ болып келеді. Өмірлік мәні бар мұндаи< атаулар, әдетте, ауыс- түи<істікке жатпаи<ды, сондаи<-ақ олар түркі тілдерінің бір негізден, бір ата тілден тарағандығын, туыстығын көрсететін ең сенімді тілдік деректер болып табылады. жүктеу/скачать 2.91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|