Лектор: аға оқытушы Өтегенова О. К
Сорустар деп балдырлардың қайсы тобын айтады?
жүктеу/скачать 1.2 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3. Қына денесінде саңырауқұлақ қандай роль атқарады
- 4. Қына біртұтас ағза екенін қалай түсіндіруге болады
- 5. Қына қабаттамасында жасыл балдырлар қандай роль атқарады
- 6. Қыналардың практикалық маңызы қандай
- 7. Саңырауқұлақ қалай қоректенеді
- 8. Қынаны ауаның тазалығын көрсететін индикатор деуге себеп
- 9. Саңырауқұлақ денесі қалай аталады
- 11. Саңырауқұлақтардың тіршілік циклінде көбеюдің қай түрі басым болып келеді
- 12. Қандай саңырауқұлақтар ағаштардың тамырларымен симбиодік тіршілік етеді
- 13. Селбесіп тіршілік ететін саңырауқұлақ пен балдырда қандай ағза түзіледі
- 14. Қынаның денесінде селбесіп тіршілік ететін саңырауқұлақ пен балдырлардан қандай зат алады
- 15. Мукор ақ зең деп аталғанмен үш – төрт күн өткен соң қарайып кетеді. Ол неліктен а) жіпшумақ жіпшелерінің кейбіреулері жоғары бағытталып, ұштары жуандалып споралар пісіп жетіледі
- 18. Құйрық омыртқасының ерекшелігі
- 19. Балықтардың бұлшық еттері қалай орналасқын
- 21. Муреннің ең көп түрі қайда кездеседі
- 22. Асқорыту бездерінің бірі өт бөледі.
- 25. Балықтың жүрегі минутына қанша рет соғады
- 2. Құс жүрегінің сол жақ қарыншасында және сол жақ жүрекшесінде қандай қан болады
- 3. Қандай құстар ширақ балапан шығарады
- 6. Құстардың жүрегінің оң жақ жүрекшесінде қандай қан болады
- 7. Құстардың қайсысы қылқан жапырақты орманда тіршілік етеді
1. Сорустар деп балдырлардың қайсы тобын айтады?а) споралар б) тетраспоралар тобы с) зооспорангиялардың тобы д) тетраспорангия тобы е) зооспоралар тобы
а) саңырауқұлақ пен балдырдан тұрады б) саңырауқұлақтан тұрады с) балдырдан тұрады д) бактериядан тұрады е) көпжасушадан тұрады 3. Қына денесінде саңырауқұлақ қандай роль атқарады?а) су және онда еріген минералды сіңіреді б) органикалық зат түзеді с) қынаның көбеюіне қатысады д) өскен жеріне бекініп тұруына көмектеседі е) спора түзуге қатысады
б) көпжасушалы көк – жасыл балдырдан тұрады с) тек бір – бірімен ұйысқан жіпшелерден құралған д) тек біржасушалы жасыл балдырдан тұрады е) қынаның қабаттамасы саңырауқұлақтың жемісті денесінен тұрады
б) қынаның көбеюіне қатысады с) топырақтан суды сіңіреді д) қынаның өсуіне әсер етеді е) құнарсыз жерлерде өсуіне әсер етеді
б) қыналардан тыңайтқыш алынады с) басқа өсімдіктердің өсуі үшін топырақ түзеді д) қыста құстарға азық е) шөлді жердің топырағын бекітуде зор маңызы бар
б) органикалық заттарды өздері синтездейді с) су, минералдық заттармен д) ауамен е) сумен
б) ауаны тазартады с) ауаны ластайды д) ластанған ауалы жерде өседі е) ауаны дымқылдайды
б) таллом с) жапырақ д) қабаттамасы е) сабақ
10. Саңырауқұлақ денесі қандай компоненттерден тұрады?а) тарамдалған жіңішке жіпшелерден б) жіп тәрізді балдырлардан с) қаттамалардан д) өлі жасушалардан е) талшықтардан
б) жынысты с) вегетативті е) ұрықтану арқылы
б) қастауыш с) ашытқы саңырауқұлақтар д) ақ зең е) ағашқұлақ
б) қоңыр балдырлар с) мүктер д) паоротниктер е) жасыл балдырлар
б) су
с) ауа д) минералды заттар е) май
с) көбейе бастайды д) спора бұзудың бастапқы кезеңі басталады е) бүршіктенеді 16. Қарапайымдылардың жануарлар дүниесіндегі орны А)бір клеткалы деңгейдегі жануарлар Б)екі қабатты деңгейдегі жануарлар В) үш қабатты деңгейдегі жануарлар Г)билатеральды симметриялы жануарлар Д) целомды жануарлар 17. Қарапайымдылар зерттейтін ғылым А) гельментология Б) протозоология В) арахнология Г) энтомология Д) ихтиология 18. Қарапайымдылар клеткасының көп клеткалы жануарлардың клеткасыннан ерекшелігі А) эукариотты клеткалар Б) мембрана,цитоплазма, органоидтары болады В) физиология жағынан бір организм,организмдерге тән барлық қызметтерді атқарады ,қоректену ,зәр шығару,жылжу т.б. Г) митоз жолымен бөлінеді Д) цистаға айналады 19. Таскөмір дәуірінде қандай бауыраяқты моллюскалар пайда болған А)алдынғыжелбезектілер Б)артқыжелбезектілер В)өкпелілер Г)алдынғы желбезектілер мен өкпелілер Д)артқыжелбезектілер мен өкпелілер 20. .Паразиттік тіршілік ететін құрттарды зерттейтін ғылым.... А)протистология Б)гельминтология В)акарология Г)арахнология Д)энтомология 21. Кенелерді зерттейтін ғылым... А)протистология Б)гельминтология В)акарология Г)арахнология Д)энтомология 22. .Насекомдардың дене құрылысының ерекшелігі. А)Бас,көкірек,құрсақ бөлімі,әрқайсысында бір жұп аяқтары болады. Б)Бас бөлімі ,түлға,көп жұп аяқтары болады В)Бас,кеуде,құрсақ бөлімі,үш жұп аяқтары болады Г)Баскеуде,құрсақ бөлімі,6 жұп аяқтарыболады. Д)Простомиум,перистомиум,тұлға бөлімі 23. Сиыр цепенінің личинкасы... А)трохофора Б)финна В)диплеврула Г)ганофора Д)бипинария 24. .Шошқа цепенінің аралық иесі А)ит-мысық Б)циклоп В)тоспа ұлу Г)шошқа
Теориялық мәліметтер: Таспа құрттар – жануарлар мен адамның ішегінде, кейде басқа мүшелерінде тек паразиттікпен тіршілік ететін өте қауіпті жәндіктер. Бұлардың сыртқы пішіні таспа тәрізді әрі ұзын болғандықтан, таспа құрттар деген атауға сай келеді. Таспа құрттардың дене тұртқы миллиметрге жетер-жетпес,кейде тіпті 30 метрге дейін жетеді. Қазір таспа құрттардың 3000-нан астам түрі белгілі. Таспа құрттар – адам мен жануарлардың ішкі ағзасында тіршілік ететін паразит жәндіктер. Сыртқы пішіні жалпақ құрттардың белгісіне сай келеді, денесі ұзын да жалпақ болып біткен. Паразиттік тіршілікке байланысты таспа құрттарда асқорыту мүшесі жоқ, сондықтан иесі пайдаланатын қоректі бүкіл денесімен сіңіреді.Паразиттік тіршілікке негізгі бейімділігі денесін қорғаныш қабықша қаптайды, иесінің денесіне бекінетін арнаулы мүшесі – сорғышы және қармақшалары бар. Жүйке жүйесі нашар дамыған, сезім мүшелері болмайды. Т Жұмыр құрттар – денесі созылыңқы, буылтықтарға жіктелмеген, цилиндр немесе ұршық пішінді, көлденең кесіндісі дөңгелек, теңіздерде, тұщы суда, топырақта, кейбір түрлері адамда, жануарлар мен өсімдіктерде паразиттікпен тіршілік ететін жәндіктер. Бұлар денесінде буылтығы болмағандықтан, жұмыр құрттар деп аталады. Жер жүзінде жұмыр құрттардың 20 000-ға жуық түрлері тіршілік етеді. Жұмыр құрттар- еркін қозғалатын, денесі буылтықсыз, созылыңқы, көптеген түрлері өсімдіктер мен жануарлар паразиттікпен тіршілік ететін цилиндр пішінді жәндіктер. Бұлардың дене тұрқы 1 миллиметрден 8 метрге дейін жетеді. Ішексорғы және үшкірқұрт- адамда тіршілік ететін нағыз паразит құрттар. Жұмыр құрттардың денесі кутикуламен қапталған, денесінде қуысы болады, ауыз қуысы денесінің алдыңғы жағында, ал аналь тесігі-артқы жағында орналасады. Көптеген жұмыр құрттарда тері-бұлшықет қапшығы болады. Көлденең жолақты бұлшықеттері болмағандықтан, жұмыр құрттар денесін қысқарта да, соза да алмайды, тек жан-жағына иіледі. Жұмыр құрттарда тынысалу және қанайналым жүйесі болмайды. Бұлар-дара жынысты жәндіктер, олардың арасында қос жыныстылары да болады. Жұмыр құрттардың аталығынан аналығы ұзын. Көбінесе жұмыртқа арқылы көбейеді, дернәсілін тірі туатын да түрлері бар. 12-апта (1,5 балл) 
Жоспары:
І. Кіріспе. ІІ. Негізгі бөлім.
ІІІ. Қорытынды. ІУ. Әдебиеттер. Пайдаланатын әдебиеттер: Негізгі: 1.Берзилин Н.Н. Безилин Н.М. Биосфера, ее настоящее, прошлое и будущее. М., “Просвещение”, 1979. 2.Растительный мир Земли. / Под ред. Ф.Фукарека. М., 1982, т.1,8 3.Волынский Б.А. Астрономия. М., “Просвещение”, 1971. 4.Герасимов В.П. Животный мир нашей Родины. М., “Просвещение”, 1977. 5.Неклюкова Н.И. Общее землеведение. М., “Просвещение”, 1976, т1,2 Қосымша әдебиеттер: 6.Астанин Л.Г., Благосконов К.Н. Охрана природы. М., “Колос”, 1978. 7.Молис С.А. Книга для чтения по зоологии. М., “Просвещение”, 1981. 8.Моисеев В: Наедине с природой. “Аурика”, Чимкент, 1993. 9.Галант Т.Г., Гурвич Е.М. Практика занятия по землеведению и краеведению. М., “Просвещение”, 1988.
А.ұлпа В. қармақшалы дернәсіл С. финна Д. тамыр
2. Қан тамырлары арқылы қармақшалы дернәсіл бұлшық те, бауыр, өкпеге еніп ... ауысады А. ұлпа
В. жасуша С. финнаға Д. тамыр 3. Адам ішегіне финноз ... арқылы енеді А. су В. витамин С. дәрі Д. дұрыс қуырылмаған ет 4. Жануарлар мен адамдар өміріне зиянын тигізетін паразиттер А. эндопаразиттер В. эктопаразиттер С. финна
Д. құрт 5. Дене сыртында паразиттік жолмен тіршілік етеді А. финна В. эктопаразиттер С. эндопаразиттер Д. аскарида 6. Ішекте паразиттік әрекет жасап, ауруға ұшыратады А. финна
В. ришта С. құрт
Д. аскарида 7. Көзге байқалмайды, мойынға жалғасқанбасы бар кішкене көпіршік тәрізді А. ришта В. финна
С. аскарида Д. острица  
Сабақтың тақырыбы: Жануарлар мен өсімдіктердің негізгі айырмашылықтары мен ұқсастық жақтары. Сабақтың жоспары:
Теориялық мәліметтер: Сырттай қарағанда жануарлар мен өсімдіктерді туыстас ортақ тектен таралған деп есептеу мүмкін емес тәрізді жануарлар да өсімдіктерде біріне-бірі ұқсас күрделі органикалық заттардан, жасушалардан құралған тірі ағзалар болып табылады. Жануарлар да өсімдіктер тәрізді көбейеді, қоректенеді, тыныс алады. Жануарлардың тұқым қуалаушылық, өзгеріштік, тітіркену қасиеттері де өсімдіктерге ұқсас. Мұндай белгілер жануарлар мен өсімдіктердің туыстас екенін, ортақ тектен таралғанын дәлелдейді. Жануарлар мен өсімдіктерде болатын кейбір құбылыстар олардың арасында елеулі айармашылықтардың бар екенін де көрсетеді. Бұл әсіресе, олардың қоректену тәсілімен айқын байқалады.  Жасыл өсімдіктер қоректену кезінде бейорганикалық заттардан органикалық заттар түзеді, яғни ауадан көміпқышқыл газын, топырақтан су мен минералды заттарды сіңіріп, бейорганикалық заттарды қорегіне жаратады.
Жануарлар болса дайын органикалық заттармен, яғни өсімдіктермен немесе басқа жануарлармен қоректенеді, жануарлардың жүйке жүйесі, сезу, зәр шығару және т.б. мүшелері жақсы жетілген. Жануарлар арнаулы мүшесі арқылы қозғалады.
Жануарлар қозғалып өмір сүрсе, өсімдіктер бір жерде бекініп тіршілік етеді.
Жануарлар клеткасының сырты мембранамен қоршалған болса, өсімдіктердің сыртқы қабығына серпімділік және мықтылық қасиет беретін клетчаткадан (жасунық) тұрады.
Жануарлар белгілі бір мерзімге дейін өмір сүрсе, өсімдіктер өмір бойы тіршілігін тоқтатпайды.
Жануарлардың мүшелері денесінің сыртында орналасса, ал өсмідіктерде ішінде орналасады.
Тұжырым:өсімдіктер мен жануарлар- тірі дүниенің өзара ұқсастықары мен айырмашылықтары бар бірімен-бірі тығыз байланысты екі тобы, олар- табиғаттың біртұтас құрамдас бөлігі. 2.Жануарларды жер шарының кез келген түкпірінен кездестіруге болады.Олар тірі тірі ағзалардың барлығымен қарым-қатынаста тіршілік етеді. Қазіргі кезде дүние жүзінде жануарлардың 2 млн- нан астам түрі бар деп есептеледі, яғни жануарлар түрінің саны өсімдіктер түрінен 3 есе көп.Тек Қазақстанда ғана 30- мыңнан астам бунақденелілердің тіршілік етуі жануарлар дүниесінің сан алуандығына нақтылы дәлел бола алады. Жануарлар туралы ғылым зоология өте ертеден белгілі.Оның негізін грек ғалымы Аристотель қалаған. Зоология (грекше-зоон-жануар логос-ғылым) жануарлар туралы ғылым. Жануарлардың құрылысын, көбеюі мен дамуы туралы, құрамын, таралуын шығу тегін, табиғаттағы және адам өміріндегі маңызын зерттейді. Оны оқып-үйренуге бағыт сілтейтін оқулықтың атауы – “жануартану”деп аталады. Біздің Республикамызда мекендейтін жануарлар туралы алғашқы жазба деректер араб, парсы және қытай саяхатшыларының жазбалары мен орта-азиялық ғұлама ғалым Махмуд Қашқари еңбектерінде кездеседі. Қазақстанның жануарлар дүниесін жүйелі әрі ғылыми тұрғыдан зерттеу жұмыстары 17-18 ғасырларда ұйымдастырылған экспедицияларға байланысты. Мұнда қазақтың ұлы ғалымы Шоқан Уалихановтың еңбектері ерекше орын алады.
1. .Балықтың есту мүшесі неден тұрады: А)Сыртқы құлақтан. В)Ортаңғы құлақтан. С)Ішкі құлақтан. Д)Сытқы және ортаңғы құлақтан. Е)Есту мүшесі болмайды. 2. .Балықтың бүйір сызығының қызметі. А)Судың ағысының бағытын, күшін анықтау. В)Судың ағысының күшін сезу. С)Тереңдігін анықтау. Д)Қаңқаның негізін құру. Е)Бұлшық етіне тірек болу. 3. Балықтардың қан айналу жүйесінде болады: 1-қарынша; 2-жүрекше; 3-аорта; 4-қылтамырлар; 5-веналар; 6-артериялар. Қан айналу жүйесіндегі дұрыс реттілікті көрсет: А)2 1 5 4 6 3. В)2 1 3 6 4 5. С)2 1 6 3 4 5. Д)2 3 4 6 5 1. Е)2 1 5 3 4 6. 4. Балықтардың дене температурасы неге байланысты? А)Ұлпаларда майдың болуына. В)Қорегінің түріне. С)Қоршаған ортаның температурасына. Д)Балықтың қозғалуына. Е)Майының болуына және қорегіне. 5. Ең көп ұрық шашатын балық: А)Треска. В)Ай балық. С)Май шабақ. Д)Алабұға. Е)Мөңке. 6. Теңіз өнеркәсібінің негізі болып табылады: А)Килька, шпрот, майшабақ, анчоус. В)Ақбалық, албырт, горбуша. С)Бекіре, ақ балық, шоқыр. Д)Теңіз алабұғасы, жайын, шортан. Е)Камбала, нәлім. 7. Тұщы су қоймаларындағы өнеркәсіп негізі: А)Сазан, табан балық, жайын. В)Ақ амур, дөңмаңдай. С)Тұқы, мөңке. Д)Көксерке, мөңке. Е)Треска, шортан. 8. Балықтардың көбеюінің аталуы: А)Шоғал. В)Уылдырықтама. С)Жұмыртқа салуы. Д)Жұмыртқа басуы. Е)Уылдырықтама, жұмыртқа салуы. 9. Шабақтың балық дернәсілінен айырмашылығы: А)Дене мөлшері. В)Қозғалуында. С)Қорректенуінде. Д)Дене формасында. Е)Балықпен ұқсастығы. 10. Ұрпағына қамқорлық жасауы жақсы жетілген балықтар: А)Миллиондаған уылдырық шашатындары. В)Аз ұрпақтарымен ерекшеленетіндері. С)Тірі туатындары. Д)Аз қозғалатындары. Е)Кіші мөлшердегілері. 11. Балықтың уылдырығынан шығады: А)Шабақ. В)Дернәсіл. С)Үлкен балықтың кішкене көшірмесі. Д)Қуыршақ тәрізді көпжасушалы ұрық. Е)Қуыршақ. 12. Балықтар – сулы ортаның тұрақты мекендеушілері. Жердің барлық су қоймаларында тіршілік етеді. Балықтардың тіршілік ету ортасын атаңдар:
13. Өрістегіш балықтар:
14. Балықтың денесі неден тұрады:
15. Балықтардың миы қандай бөліктерден тұрады:
16. Балықтардың зәр шығару жүйесі неден тұрады?
17. Балықтардың бас сүйектері:
18. Құйрық омыртқасының ерекшелігі:
19. Балықтардың бұлшық еттері қалай орналасқын?
20. Жорғалаушылардың негізгі тыныс алу мүшесі:
21. Муреннің ең көп түрі қайда кездеседі?
22. Асқорыту бездерінің бірі өт бөледі.
23.Торсылдақтың пайда болуы қандай жүйемен байланысты?
24.Торсылдақ қандай қызмет атқарады?
25. Балықтың жүрегі минутына қанша рет соғады?
26.Балықтардың қанын қорытылған астың қалдығынан тазартатын мүше:
Сабақтың тақырыбы: Табиғат бірлестіктері, қоректену тізбектері, оның маңызы. Сабақтың жоспары:
Теориялық мәліметтер: Өсімдіктер мен жануарлар бір-бірінсіз тіршілік ете алмайды. Сондықтан да олар бірлестік түзеді. Онда әр жеке организм басқаларына әсер етеді және дәл осы мезгілде олардан да әсер алады. Осылай тіршілік ету барлығына пайдалы және әр түрге тіршілігін сақтауға мүмкіндік береді. Бірлестіктерге мысал ретінде мүк үйіндісі, ескі ағаш түбіртегі, шабындық , батбақ , дала, шөлейт, орманды келтірсе болады. Әр бірлестікте белгілі бір тіршілік иелері мекендейді. Мысалы далалы жерде ғана ақбөкен, сарышұнақ , дуадақты, ал өсімдіктерден ақ селеуді не жусанды кездестіруге болады. Жапырақты орманда мекендейтін түрлер басқа, бұларға үйеңкі, емен, жөке, ал жануарлардан жорға торғай, теңбіл торғай, жабайы шошқа, ақ тиін жатады. Бірлестікте тірі организмдер бір-бірімен ғана байланысты емес, өлі табиғатпен де байланысты. Бірлестік түзетін тірі организмдер қоршаған ортамен үнемі зат пен энергия алмасып отырады. Міне, осы процестер негізінде бірлестік пен қоршаған орта біртұтас күрделі жүйені құрайды, оны биогеоценоз ( гірекше биос-өмір, гео-жер, ценоз-бірлестік ) немесе экожүйе деп атайды. Кез келген экожүйеде организмдердің үш тобын бөлуге болады. Бұлардың негізгісі органикалық заттарды өндірушілер-жасыл өсімдіктер. Бұлардың өздерінің фотосинтездеу қабілеті арқылы өздерінде өзгерген күн энергиясын көп мөлшерде жинайды. Оны органикалық заттар түрінде жинап, басқа тірі организмдерге пайдалана алатындай түрге өзгертеді. Тұтынушыларға әр түрлі өсімдікқоректілер, талғаусыз қоректенетін және жыртқыш жануарлар жатады. Бұзушыларға көптеген бактериялар, саңырауқұлақтар, топырақ құрттары, көмбекей қоңыздар және басқа да жануарлар жатады. Өсімдік жер бетінде түгелдей таралған.Тек өсімдік қана күн сәулесінің қуатын сіңіре отырып, көмірқышқыл газы, су және минералдық заттардан органикалық заттар құрай алады.Өсімдіксіз биосфераның басқа құрамдас бөліктері, яғни жануарлар мен микроорганизімдер тіршілік ете алмас еді. Кез келген биосферадағы өсімдік қорегінің байлығы жануарлар дүниесінің де бай болуына жағдай жасайды. Өсімдіктердің жер бетінде белгілі бір заңдылыққа сәйкес келетіндігі бірден көзге түседі. Өсімдік полярлық аймақтарда түр жағынан да аз, экватор маңында өте қалың және сан алуан. Өсімдіктер мен жануарлардың таралуы көптеген жағдайларға, солардың ішінде, әсіресе климатқа (жылу мен ылғалдың таралуына) байланысты. Олар құрлықта климаттың өзгеруіне сәйкес, экватордан полюстерге қарай зоналар бойынша өзгереді. Өсімдік өлі табиғаттың заттарынан, яғни минералдық тұздардан, судан және көмірқышқыл газынан, күн сәулесінің әсерінен тіршілік үшін қажетті зат түзеді және оттегін бөліп шығарады.Өсімдікті шөп қоректі жануарлар жеп күнелтеді. Өз кезегінде шөп қоректілер жыртқыштардың жемі болады. Өсімдіктер мен жануарлардың қалдықтарын майда организмдер ыдыратып, өңдеп оны қайтадан өсімдіктер бойына сіңіре алатын қоректік затқа айналдырады.
Кез келген өсімдік түрінің табиғатта жеке өсуі өте сирек кездеседі. Өсімдіктер су, жарық топырақ және қоректік заттарды қажетсінулеріне, сондай-ақ өздерінің қажет етулеріне ортақ жаулары мен өлі табиғаттың қолайсыз жағдайларына қарсы күресу мүмкіншіліктеріне сәйкес қарым-қатынас жасайтын күрделі өсімдік жамылғысын түзеді. Өсімдіктер жамылғыларының құрамына қарай өсімдік бірлестіктерін: шалғынды, батпақты, орманды, далалы жерлердің өсімдіктері деп топтастыруға болады. Олар мұнан гөрі де ұсақ бірлестіктерге де бөлінеді. Мысалы, шалғындық жерлер - суарма шалғынды, құрғақ алқаптық шалғынды, тау шалғынды, ал батпақты жер-шымтезекті, шөпті болып бөлінеді. Өсімдік бірлестігінің маңызды белгілері, өсімдіктердің жер үсті және жер асты мүшелерінің белдеуленуі, яғни биіктіктері және тамырларының ұзындықтары - әр түрлі болады:өсімдіктердің даму жылдамдығы да әр түрлі:өсімдік жамылғысына кіретін өсімдіктер бір түрден екінші түрге ауысуға икемді болады. Белгілі бір табиғи ортаға шоғырланған организмдер тіршілік бірлестігін құрайды. Жер бетінің табиғат жағдайлары біртекті алқабын мекендейтін өсімдіктер, жануарлар және майда организмдер бірлестігін биоценоз деп атайды (грекше био-тіршілік, ценоз-ортақ). Биоценоздың мысалы ретінде батпақ, көл, шалғын, тоғай, құмды шөл, сор және т.б.атауға болады.
13-апта (4,0 балл) 
(Студенттің сабақта қарастырылған тақырып жөнінде өз ойлары мен түсініктерін, идеялары мен пайымдауларын келтіретін бағалау тәсілі. Эсседе бірінші кезекте студенттің өзіндік “Мені” көрініп тұруы керек. Эссе арқылы оқытушы студенттің ойлау деңгейі мен сабақта қалай жұмыс жасағандығын бағалайды. Эссе – ағымдағы бақылаудың тиімді тәсілі.) 
 
1. Құс қарнының бұлшықетті бөлімі қандай қызмет атқарады?
2. Құс жүрегінің сол жақ қарыншасында және сол жақ жүрекшесінде қандай қан болады?
3. Қандай құстар ширақ балапан шығарады?
4. Қандай құстар қызыл шақа балапанды тобына жатады?
5. Құс жұмыртқасының жорғалаушылардың жұмыртқасынан қандай айырмашылығы бар?
6. Құстардың жүрегінің оң жақ жүрекшесінде қандай қан болады?
7. Құстардың қайсысы қылқан жапырақты орманда тіршілік етеді?
8. Қандай құстар өлекселермен қоректенеді?
9. Қандай құстар жапалақтар отрядының өкілдеріне жатады?
10.Қандай құстардың тұмсығының жиегінде мүйізді өсінділер болады?
11. Қандай құстар ұшпай, суда жүзіп жүреді?
12. Қандай құстар ұшуға бейімделгіштігін жоғалтқан?
13. Қандай құстардың тек екі саусағы ғана болады?
14. Құстар мен жорғалаушылардың арасындағы айырмашылық неде?
15. Омыртқалы жануарлардың қайсысы құстардың ата тегі болып саналады?
16. Құстар мен жорғалаушылар арасындағы ұқсастық белгі қандай?
17 Құстардың безді қарны қандай қызмет атқарады?
18. Құстардың артқы аяқ қаңқасына тән сүйектер:
19. Құстардың жамбас белдеуі қандай омыртқалармен өзара берік тұтасып кеткен?
20. Құстардың қырсүйегі (киль) қай сүйекпен байланысты.
21. Құс төссүйегінде болатын қырсүйектің қандай маңызы бар?
22.Құстар мен жорғалаушылардың ортақ белгісі қандай?
23. Қандай қауырсында мүйізделген мұртшалар ілмешегі болады?
24. Құстарға қандай бездердің болуы тән?
25. Құстардың қандай омыртқалары бір-бірімен қозғалмалы байланысқан?
26. Ұшатын құстардың қандай бұлшықеті ең ірі, ерекше күшті жетілген?
Сабақтың тақырыбы: Құстар. Сабақтың жоспары:
Теориялық мәліметтер: Құстардың экологисы және экологиялық топтары. Жер шарында құстар тарамаған жер өте сирек кездеседі. Құстардың бір қатары теңіз деңгейінен төмен жерде, ал енді бірқатары теңіз деңгейінен әлдеқайда биік жерлерде де кездеседі. Құстардың ұшу қабілеті басқа омыртқалылардың таралуына кедергі болатын жағдайлардан тез етуіне мүмкіндік береді. Екіншіден жыл мезгілінің қолайсыздығына қарай тіршілік өткен мекенін тастап, қолайлы жағдай бар белігіне баруға толық мүмкіншілігі бар. Құстардың тарауына ауа температурасы да үлкен әсер өтеді. Насекоммен қоректенетін құстардың таралуының шегі солтүстікте температура жағдайына тікелей байланысты. Өйткені, төменгі температурада насекомдар өте аз болады, сонымен қатар жыл маусымының ондай қысқа мерзімінде құстар балапандарын толық жетілгенге дейін қоректендіріп үлгіре алмайды. Құстардың таралуына дымқылдықтың да аздап та болса әсері бар. Құрғақшылықтың әсерінен су қоймаларының, батпақтың ауданы кішірейіп үйрек, жылқышы, батпақты жер тауығына қорек болатын жануарлар мен өсімдіктер құрып көтеді. Ұзақ уақыт бұлт басып, температура төмендеп, дымқылдықтың артуы құстарға қорек болатын көптеген жануарлар мен өсімдіктердің қалыпты тіршілігіне нұқсан келтіреді. Құстар тіршілігі үшін жарықтың да маңызы зор. Өйткені, құстардың көпшілігі күндіз белсенді түрде тіршілік өтеді. Күннің қысқаруы көптеген құстардың тіршілігін қиындатады, олар тіршілігіне қажетті қорегін қамти алмайды. Жарықтың белгілі бір мөлшерден артық болуы құстарға қолайсыздық етпейді. Қиыр Солтүстікте жаз көзінде бірнеше ай бойы күннің батпауы түнде жемін аулайтын құстардың тіршіліген нұқсан келтірмейді, олар тез арада күндіз тіршілік етуге ауысып көтеді. Ондай құстарға ақ жапалақ, қаршыға жапалақ, қауырсын аяқты байғұз, т.б. жатады. Түнде тіршілік етуге бейімделген құстардың түрі көп емес, оларға жататындар - жапалақтар, үкілер, байғұздар, кивилер. Осы кезде тіршілік өтетін құстар ағашты, бұталы, батпақты сулы орталарда мекен өтеді. Бірақ сүтқоректілерге қарағанда, құстардың бейімделген орталары оншама көп емес. Мысалы, құстардың ішінде тек қана суда тіршілік өтетін немесе топырақтың қалың қабатында тіршілік етуге бейімделген түрлері болмайды. I. Бұталы орман құстары. Құстардың бұл тобына олардың өте көптеген түрлері. жатады. Бұл ортада көберекі мамандалған құстардың тобы - ағашта өрмелеушілер болып саналады. Олар қоректерін ағаштан немесе бұталардан алып, осы жерге ұялайды. Көбнесе ұяларын ағаштардың бұтағына салмай, діңіндегі қуыс жерлеріне салады. Қоректерін ағаштан табатын болғандықтан, олар ағаш бойымен тез өрмелей алады. Олардың аяқтары қуатты және иілген тырнақтары болады. Олардың аяқтары қуатты және иілген тырнақтары болады. Көпшілігінің екі саусағы алдына қарай, қалған екі саусағы артына қарай бағытталған. Ағаш бойымен өрмелегенде, серпімді құйрық қауырсындары тірек қызметін атқарады, мысалы тоқылдақтар. Ал тотылар тұмсығымен бұтақтарды қармап қозғалады. Қоректену сипатына қарай бұталы-орман құстары: насеком жемділер, жеміс тұқым жемділер, нектар жемділер деп белінеді. II. Батпақты шалғындықтың құстары. Бұл құстар су қоймаларының суы тайыз, ағашсыз, аздап та болса батпақты, топырағы дымқыл жағалауларда мекендейді. Қорегінің көпшілігін тайыз батпақты сулардың түбінен табады. Бұл топқа жататын құстардың аяғы қауырсынсыз ұзын, саусақтары жіңішке, олардың арасын жалғастырып тұратын жарғақтары болмайды. 1). Шалшық суларда жүретін сирақты құстарға дене мөлшері ірі және орташа болып келетін аяқтары өте ұзын - тырналар, құтандар, дегелектер жатады. Олар батпақты-шалғындықтардың, мүкті-батпақтарды, қалың қамыстарда мекендейді. Кейбір түрлері ағаштың басына ұялайды. Топырақтың бетінен немесе судан ұсақ жәндіктерін теріп жейді. 2). Өрмелеп қозғалатын батпақты жер құстары - көлемдері орташа және шағын болады да, батпақты жерде немесе шалғындықтың қалың шөптөсін жерлерін мекен өтеді. Бұған әртүрлі батпақты жер тауықтары, тартарлар, поганыштар, сұлтан тауығы және т.б. жатады. Алдында айтылған құстардан бұл типке жататын құстардың ерекшелігі - қалың шөптің арасында жасырынып жүріп тіршілік өтеді. Нашар ұшады, жауларынан құтылу үшін қалың шөптің арасына кіріп кетеді. 3). Тайыз судың балшықшылары - ұсақ әдетте тұмсықтары ұзындау келетін құстар. Тайыз жерлерде ұсақ тастардың үстінен немесе астынан және судың түбінен қоректерін теріп жейді. Бұлардың көпшілігінің аяғы ұзын келеді. III. Шөлді дала құстары. Бұларға - түйеқұстар, дуадақтар, және т.б. жатады. Бұл типке жататын құстар өсімдігі аз, әрі сирек ашық даланы мекен өтеді. Осы тіршілік жағдайында пайда болған ерекшеліктеріне қарай бұл топқа жататын құстар жүрдек және тез ұшатын құстар деп екіге белінеді. Жүрдек құстарға аяқтары ұзын, тез жүгіре алатын ірі құстар жатады. Бұлар қорегін ұшпай, жер бетімен жүріп іздейді. Тез ұшатын құстарга шіл және қылқұйрықтар жатады. Дене мөлшері орташа, аяғы қысқа, қанаты өте ұзын, сүйір болатын құстар. Қауіп тенгенде жерге бауырын тесеп жата қалады. IV. Су құстары. Бұған 8 отрядтың өкілдері: пингвиндер, чистик тәрізділер, шағалалар, түтік тұмсықтылар, гагар тәрізділер, ескекаяқтылар, қазтәрізділер енеді. Сүңгуірлер - өмірінің көпшілігін суда өткізетін, сулы ортада тіршілік етуге бейімделген құстардың тобы. Қорегінің бір қатарын судың ішінен ал енді бірқатарын судың түбінен табады. Бұлар балықтармен, шаян тәрізділер және моллюскалармен қоректенеді. Сулы ортаға жақсы бейімделген пингвиндер мүлдем ұша алмайды. Бірақ өте жақсы сүңгиді. Құрлыққа тек ұя салу, балапан басу көзінде ғана шығады. Ауада - суда кездесетін құстар тобына шағалалар, крачкалар, түтік тұмсықтылар жатады. Сүңгуірлерден ерекшелігі жақсы ұшады, әрі жақсы жүзеді, құрлықта жақсы жүре алады. Жерді және суды мекендеуші - құстар тобына: үйректер, аққұлар, қаздер жатады. V. Жыртқыш құстардың белгілі мекен өтетін экологиялық ортасы болмайды. Олар түрлі ортада тоғайда, тауда, далада, батпақты жерлерде мекен ете береді. Олардың бірнеше түрі белгілі: өлексе жеушілер (тазқара), бүркіт пен ақсарылар, жапалақтар, құладындар, қаршығалар, және сұңқарлар. Құстардың маңызы. Адамның шаруашылық әрекеттерінде құстардың алуан түрлі және үлкен маңызы бар. Көптеген түрлерін үйретіп, үй құсына айналдырған, бұл ерекетті осы кезге дейін жетілдіріп келеді. Ет, жұмыртқа, мамық алу, байланыс мақсатына, өсемдік үшін құстардың жаңа тұқымдарын шығарады. Жабайы құстардың - ауыл, орман, балық шаруашылығында, аң аулау кәсібінде және денсаулық сақтауда зор маңызы бар. Құстардың экономикалық маңызы өте күрделі, оны механикалық шеше салатын мәселе емес. Бір түрге жататын құстың өзі бір жағдайда пайдалы болса, екінші бір жағдайда зиянды болып саналады. Шаруашылықтың бір түріне пайдалы болған құс, шаруашылықтың екінші саласына зиянын тигізуі мүмкін. Көпшілік құстар егін, бау бақша, ыңғайлы және далалы жердегі өсімдіктердің зиянкестері - омыртқасыз организмдерді қырып, пайдасын тигізеді. Кейбір құстардың пайдасымен қатар зияныны да айтарлықтай. Мысалы, ақ тұмсық, қара қарғалар көктемде себілген тұқымды қазып жесе, жазда қиярды, қарбызды, картоп қауынды шоқып бүлдіреді, Соным қатар ауыл шаруашылығының зиянкес насекомдарын да көп пайдасын тигізеді. Сол сияқты суық торғайлар да балапаны ұшқанша насекомдармен олардың личинкаларымен, жұлдыз құрттарымен қоректендірсе, олар ұшқасын, күзде дәнді дақыпдармен қоректеніп, жеңіл әрі жылы болады. Жабайы құстардың жұмыртқасын пайдалану ертеден келе жатыр. Үй құстары. Үй құстарын өсіру ауыл шаруашылығын өркендетудің үлкен бір саласының бірі. Негізгі үй құстары: тауықтар, үйректер, қаздар және т.б. өсіріледі. Көгершіндердің осы кездегі сан түрлі тұқымдары жабайы Көгершіндерден шығарылған. Көгершін өсірудің үш тұқымдасына сәйкес үш түрлі бағытта: әсемдік, почташы еті үшін өсіріледі. Әсемдік үшін өсірілетін Көгершіндердің түсі ала, әсем көрсетіп тұратын қауырсынмен жабылған дене пішіні болады. Бұған дұтыштар немесе алтын көгершіндер, трубачтар, үнді және тоты тәрізді көгершіндер жатады. Етті тұқымдасқа кинг, исполинск, көгершіндері жатады. Бұлар ірі, салмағы 600 - 900 г болатын көгершіндер. Жақсы тұқымы жылына 14 - 16 балапан өсіреді. Олардың салмағы жарты жылда 500 - 700 г жетеді. Почта көгершіндері негізгі екі топқа белінеді - шығыс және Белгия тұқымдары. Бұлар "ауа почтасын" тасу жөнінде өсіріледі. Шығыс Көгершіні ауада ұшқанда жерді өте жақсы бағдарлайды, бірақ денесі ауыр болғандықтан онша ұзаққа ұша алмайды. Белгия көгершіні - жеңіл тұқымдармен шағылыстыру арқылы алынған. Жерді жақсы бағдарлайды және ұмытпайды. Сонымен бірге алыс жерлерге ұша алады. 
14-апта (2,0 балл 
1.Құстың қанаты қандай сүйектер түзеді?
2. Құстардың алақан сүйектерінде қанша саусақ болады?
3. Сүтқоректілерде неше мойын омыртқалары болады?
4. Қандай құстың балапандары қоректі анасының жемсауынан алып қоректенеді?
5. Қазақстан Республикасының “Қызыл кітабына” енген қай құс?
6. Қандай құстар жұмыртқаларын басқа құстардың ұяларына салады?
7. Қандай құстар жемін күндіз аулайтын жыртқыш құстар отрядына жатады?
8.Қандай құстар тұқымқоректілерге жатады?
9. Құстарды басқа омыртқалы жануарлардан ажырататын ерекше белгісі қандай?
10. Тауық тәрізділер отрядына жататын құсты атаңыз:
11. Қандай құстар көшпенді құстарға жатады?
12. Құстардың жүрегі неше камералы?
13. Ұшу қабылетін айырылған құс –
14. Екіжылдық өсімдік:
15. Жануарлардың арасындағы аралық форма:
16. Күрделі құрылысты ұя салатын құс.
17. Ең ауыр ұшатын құс:
18. Қауырсынды майлауды және мамық қабығына су өтпеу үшін қажетті құйымшақ безі, кездеспейді:
19. Ұя салмайтын құстар:
20.Құстардың маусымдық қоныс аударуының сигналы болады:
21.Құстардың көзінде болады:
22. .Мысық қанаттары жақсы жетілген:
Сабақтың тақырыбы: Сүт қоректілердің табиғаттағы және адам өміріндегі ролі, оларды қорғау. Сабақтың жоспары:
Теориялық мәліметтер:Сүтқоректілер омыртқалылардың ішіңдегі түр жағынан ең көп жануарлар. Сондықтан олар барлық жерлерде кездеседі. Себебі барлық жердің халықтары сүтқоректі жануарлардың етін, майын, тамаққа және жүнін, терісін шаруашылықта қолданады. Сүтқоректілердің кейбір түрлері малдары, жабайы аңдар, олардың ішінде ауыл шаруашылығына зиян келтіретіндері де бар. Үй малдары, негізінде, жабайы жануарлардан шыққан, бірақ олар адамның көмегінсіз өсіп-өніп тіршілік ете алмайтын күйге келді. Адамның әсер еткені сондай, олар ауыл шаруашылық қажетіне неше түрлі жаңа тұқымдар беріп, көбейіп кеткен. Негізгі үй жануарлары мүйізді ірі қара (сиырлар, қодастар, буйволдар), ұсақ малдар (қойлар, ешкілер) және жылқы, түйе, шошқалар. Біздің ТМД-да елуден артығырақ ірі қара мал тұқымдары (породалар) бар. Мысалы, біздің Қазақстанда сүтті дала қызыл сиыры. Бұл Қазақстанда 33 проценттей орын алады. Ол етті бірақ сүті аз, қазақтың ақбас сиыры 25 процент орын алады. Сүтті де, етті де жақсы беретін Әулиеата сиыры 12-13% срын алады. Дала қазыл сиырдың ұрғашысының салмағы 500 кт-дай, жылына 3200 л сүт бере алады (жеке сиыр ғана). Сүттің майлылығы 3,7%-ке дейін жетеді. Сұрыптау жұмысының нәтижесінде 150-ден артығырақ қойдың жаңа тұқымы алынды. Олардың азық-түлік (ет, сүт, май) және тері мен жүн алынады. Жүннен мата, киіз, байпақ т.б. заттар жасайды. Терісінен тон, аяқ киім т.б. киімдер тігіледі. Ал кейбір қойлардың тұқымдары бағалы тері сеңсең, елтірі береді. Қойлардың жүні сапасына қарай үш топка бөлінеді: биязы жүнді, ұяң жүнді, қылшық жүнді. Биязы жүнді қойлардың жүні бірыңғай ұзын және жіңішке, ылғай түбіт, яки жабағы жүн болып келеді. Тері бездерінен шыққан шайыр жүннің талдарын бір-бірімен жабыстырып тастайды. Соның нәтижесінде жабағы пайда болады. Қазіргі халық шаруашылығында жылқының да маңызы өте зор. Жылқылар ауыл шаруашылығының жұмысықа пайдаланылады және еті, сүті жақсы тамақ болады. Сүттен қымыз, теріден түрлі бұйымдар жасайды. Жылқының да 100-ден аса асыл тұқымдары (породалары) бар. Жылқының тұқымы тигізетін пайдасына сәйкес жеңіл жетістік, салт мінетін және ауыр жүк тартатын деп үш топқа бөлінеді. Салт мінетін Түркменияда ақалтеке, ал Қазақстанда Қостанай жылқылары бар. Салт мінетін жылқылардың ішінде Дон жылқысы таңдаулы болып есептеледі. Бұл аттың тұқымы өте жақсы үйірмен далада жайылып жүре алады және әскери істе де, жүк тасыған да, басқа ауыл шаруашылығында да шыдамды. Жылқының жеңіл жетістік тұқымдары да көп, мысалы, Орлов жылқысы, ал Қазақстанда орыс шошка және қазақ жылқылары жетістік жұмысты жақсы атқарады. Ауыр жүк тартатын жылқы тұқымы Владимир облысының колхоздарында шығарылған, владимирлік ауыр жүк тартатын жылқы. Бұл жылықының күштілігі сондай, мысалы, Владимирлік ауыр жүк тартатын жылқы тұқымы 22,9 т дейін алып жүре алады.
Сүтқоректілер немесе аңдар класының өкілдері адамдар өміріне өте маңызды. Тұяқтыларды өсіру мал шаруашылығының негізін қалайды, жыртқыштар мен кеміргіштер аң шаруашылығында пайдаланынады. Қазір респулбикамьпда қоректілердің 60-тан астам түрі кәсіптік маңызда ауланып, халық шаруашылығына айтарлықтай үлес қосуда. 14-апта (2,0 балл)
(Студенттің сабақта қарастырылған тақырып жөнінде өз ойлары мен түсініктерін, идеялары мен пайымдауларын келтіретін бағалау тәсілі. Эсседе бірінші кезекте студенттің өзіндік “Мені” көрініп тұруы керек. Эссе арқылы оқытушы студенттің ойлау деңгейі мен сабақта қалай жұмыс жасағандығын бағалайды. Эссе – ағымдағы бақылаудың тиімді тәсілі.)
А.8 В. 9
С.4 Д.5
2. Күн полярлыќ ендікте µз осінен …тєулікте µз осінен айналып µтеді А. 10
В. 20 С. 30
Д. 40 3. Күн экваторлыќ гелиоендіктерінде … жерлік тєулік бойынша айналып µтеді А. 11,0 В. 25,4
С. 12,6 Д. 13,4
4. К‰н Жерден …. млн.км ќашыќтыќта жатыр. А. 150
В. 263 С. 548
Д. 149,6 5. К‰нніњ диаметрі Жердіњ диаметрінен … есе ірі, А. 56 В. 109
С. 89 Д. 78
6. Зат тыѓыздыѓы К‰нде Жерге ќараѓанда…. есе аз. А. 4
В. 3 С. 2
Д. 8 7. К‰н ‰лкен кµлемде …. шыѓарушы орталыќ А. газ В. сәуле
С. нұр Д. энергия 8. Сол аймаќта …..айналу процесі ж‰ріп, соныњ єсерінен К‰ннен жарыќпен сєуле шашырайды А. сутегініњ гелийге В. тұздың қышқылға С. судың тұманға Д. будың суға 9. К‰нніњ белсенді к‰йі єрбір .....сайын ауысып отырады А. 10 жыл В. 12жыл
С. 11 жыл Д. 5жыл
10. К‰нніњ іс-єрекетініњ Жер бетіндегі тірі организмдерге єсерін XX ѓасырдыњ 20 жылдарында .....зерттеді А. Ушинский К.Д. В. Макаренко А.С. С. Чижевский А.Л. Д. Абай 11. А.Л.Чижевский зерттеп, ....ѓылымыныњ негізін салды. А. гелиобиология В. педагогика С. ихтиология Д. генекология 12. Планеталардың Күн төңірегіндегі жолы ... деп аталады. А. радиус В. биссектриса С. меридиан Д. “орбита” 13. Күнге ең жақын айналатын планета – ... А. Марс В. Нептун С. Меркурий Д. Плутон
А. литосфера В. биосфераны С. атмосфера Д. гидросфера
А. литосфера В. атмосфера С. биосфера Д. гидросфера 16. “Биосфера” терминін геология ғылымында кеңінен қолданған А. Вернадский В.И. В. Сеченов С. Павлов Д. Зюсс Э. 17. Атмосфераның төменгі, литосфераның жоғарғы қабатын және гидросфераны түгел қамтитын тірі организмдердің тіршілік етуіне қолайлы табиғи орталар А. биосфера В. литосфера С. гидросфера Д. атмосфера 18. Тіршіліктің жоғарғы шегі жер бетінен 22-24км ... дейін таралған А. су қабатына В. озон қабатына С. тас қабатына Д. бу қабатына 19. Бұл қабатта бос оттегі күн сәулесі радиациясының әсерінен ... айналады А. суға В. буға
С. озонға Д. оттегіге 20. .... негізінде 2-8м тереңдікке дейін таралған А. озон
В. ағза С. ұлпа
Д. тіршілік 21. Тірі, өлі, биогенді, биожанама заттар А. биосфераны құраушы заттар В. тірі заттардың қызметтері С. газдық қызметі Д.концентрациялық қызметі 22. Жердегі тіршіліктің ең тығыз орналасқан бөлігі құрлықта, мұхиттің беті мен түбін В.И.Вернадский не деп атады А. озон қабаты В. су қабаты С. жер
Д. “тіршіліктің беткі қаймағы” 23. Энергиялық, газдық, концентрациялық қызметтер А. тірі заттардың қызметтері В. энергиялық қызметі С. газдық қызметі Д.концентрациялық қызметі 24. Организмдердің күн энергиясының химиялық энергия ретінде органикалық заттарда сақтауы және бұл энергияның қолданылуы А. энергиялық қызметі В. газдық қызметі С. концентрациялық қызметі Д. тірі зат қызметі 25. Ағзалардың ортаның және жалпы атмосфераның газ құрамын өзгерту және бірқалыпта ұстау қабілеті А. концентрациялық қызметі В. энергиялық қызметі С. газдық қызметі Д. тірі зат қызметі 26. Тірі ағзалардың сыртқы ортадан химиялық элементтерден биогендік атомдарды концентрациялауы А. тірі зат қызметі В. энергиялық қызметі С. газдық қызметі Д.концентрациялық қызметі
А.ұлпа В. қармақшалы дернәсіл С. финна Д. тамыр
28. Қан тамырлары арқылы қармақшалы дернәсіл бұлшық те, бауыр, өкпеге еніп ... ауысады А. ұлпа
В. жасуша С. финнаға Д. тамыр 29. Адам ішегіне финноз ... арқылы енеді А. су В. витамин С. дәрі Д. дұрыс қуырылмаған ет 30. Жануарлар мен адамдар өміріне зиянын тигізетін паразиттер А. эндопаразиттер В. эктопаразиттер С. финна
Д. құрт 31. Дене сыртында паразиттік жолмен тіршілік етеді А. финна В. эктопаразиттер С. эндопаразиттер Д. аскарида 32. Ішекте паразиттік әрекет жасап, ауруға ұшыратады А. финна
В. ришта С. құрт
Д. аскарида 33. Көзге байқалмайды, мойынға жалғасқанбасы бар кішкене көпіршік тәрізді А. ришта В. финна
С. аскарида Д. острица 34.Ұлпа деген ұғымды енгізген ғалым? А) Грю
Б)Дарвин С)Гук
Д)Галилей Е)Ламарк
35.Жасушаны алғаш көрген ағылшын ғалымы? А) Гук
Б)Грю С) Дарвин Д)Галилей Е)Ламарк
36.Өсімдік мүшелерін кеуіп кетуден және түрлі жарақаттардан сақтап тұратын ұлпа? А)жабын
Б)түзуші С)арқаулық Д)тірек Е)түпкілікті 37.Цитоплазма қабаттарын атаңыз? А)плазмолемма,мезоплазма,тонопласт Б)эндоплазматика,вакуоль,тонопласт С)плазмолемма,ядро,вакуоль Д)митохондрия,мезоплазма,тонопласт Е) гранулярлы,агранулярлы 38.Эндоплазматикалық ретикулумның қызметіне қарай қандай екі түрге бөлінеді? А) гранулярлы,агранулярлы Б)эндоплазматика,вакуоль,тонопласт С)плазмолемма,ядро,вакуоль Д)митохондрия,мезоплазма,тонопласт Е) плазмолемма,мезоплазма,тонопласт 39.Жасуша қандай бөлімдерден тұрады? А)жасуша қабықшасы,цитоплама,ядро Б)митохондрия,ядро,крахмал дәні С)вакуоль,рибосома,кристалдар Д)плазма,цитоплазма,рибосома Е)хлоропласт,хромопласт,лейкопласт 40.Пластид типтерін атап беріңіз? А) хлоропласт,хромопласт,лейкопласт Б)митохондрия,ядро,крахмал дәні С)вакуоль,рибосома,кристалдар Д)плазма,цитоплазма,рибосома Е) жасуша қабықшасы,цитоплама,ядро 41.Ядролы ағзаларды қалай атаймыз? А)эукариоттар Б)ботаника С)гистология Д) цитология Е)жасуша
42.Клеткалардың әртүрлі типтерінен тұрып бірнеше қызмет атқаратын ұлпаларды қалай атаймыз? А)күрделі Б)түзуші С)жабындық Д)жай Е)механикалық 43.Ботаниканың негізін салған ертедегі грек ғалымы ? А)Аристотель Б)Гук С)Пуркинье Д)Дарвин Е)Браун
44.Цитоплазманы ашқан чех физиологін атаңыз? А) Пуркинье Б)Гук С) Аристотель Д)Дарвин Е)Браун
45.Ядроны ашқан ағылшын ботанигі А) Браун
Б)Гук С)Пуркинье Д)Дарвин Е) Аристотель 46.Жабындық ұлпаны атап беріңіз? А)эпидерма Б)экзодерма С)ксилема Д)флоема Е)энтодерма 47.Сабақтың,тамырдың ұшындағы ұлпаны атаңыз? А)түзуші
Б)түпкілікті С)жабын
Д)жинаушы Е)ассимиляциялық 48.Ядросыз организмдерді қалай атаймыз? А)прокариоттар Б)ботаника С)гистология Д)эукариоттар Е)жасуша
49.Күн энергиясының қатысуымен хлоропласта көмір қышқыл газ және судан органикалық заттардың түзілу процесін қалай атайды? А) фотосинтез Б)сүрек С) лептесік Д)тін Е)қыртыс
50.Сабақтың өзегі ұлпаның қай тобына жатады? А)қор жинаушы Б)жасаушы С)жабынды Д)ассимиляциялық Е)қоректенуші 51.Прокариоттар дегеніміз А)ядросыз организмдер Б)ядролы организмдер С)аэробты Д)анаэробты Е)фотосинтез 52.Эпидерма қандай ұлпаның типі А)жабын
Б)түзуші С)негізгі Д)қосалқы Е)механикалық 53.Жасушаны зерттейтін ғылымды атаңыз А)цитология Б)гистология С)барлығы дұрыс Д)жабын Е)ботаника 54.Түзуші қандай мүшелерде кездееді А)сабақ,тамыр Б)тек сабақта С)гүлде
Д)тамырда Е)дұрыс жауабы жоқ 55.Қоректік заттарды өсімдіктердің денесіне тарататынұлпаны атаңыз? А)өткізгіш Б)жабын С)түзуші
Д)түпкілікті Е)буын
56.Өркен дегенміз не? А)Жапырақ және бүршік орналасқан жапырақ Б)лептесік С)ұлпа
Д)жасуша Е)сағақ
57.Сабақтың жапырақ өсіп тұрған тұсын қалай атаймыз? А)буын
Б)лептемік С)ұлпа
ДЕ)сабақ 58.Жапырақ тақтасы мен оның негізін қосып тұратын бөлігі қалай аталады? А)сағақ
Б)лептемік С)ұлпа
Д)сабақ Е)буын
59.Өсімдіктер денесіне таяныш,мықтылық,беріктік,серпімділік қасиет беретін ұлпаны атаңыз? А)механикалық Б)түзуші С)түпкіліті Д)ассимиляциялық Е)жабын
60.Қоректік заттарды өсімдіктер денесіне тарататын ұлпаны атаңыз? А)өткізгіш ұлпа Б)түзуші С)түпкіліті Д)ассимиляциялық Е)жабын
61.Тамырлар жүйесі дегеніміз не? А)бір өсімдіктің барлық тамырлар жиынтығы Б)тамыр оймақшасы С)камбий
Д)тін Е)сағақ
62.Шығу тегіне қарай тамырдың қандай типтерін ажыратамыз? А)негізгі,жанама,қосалқы Б)түзуші,түпкілікті С)негізгі Д)негізгі,жанама,түпкілікті Е)тек қосалқы 63.Тамырдың сабақтан айырмасы? А)жапырақтың болмауына байланысты Б)атқаратын қызметіне байланысты С)орналасуына байланысты Д)жуандығына байланысты Е)дұрыс жауабы жоқ 64.Тамырдың сыртын жауып жататын жабын ұлпсын атаңыз? А)эпиблема Б)сағақ С)буын
Д)негізгі Е)механикалық 65.Жатында тұқым бүршіктерінің бекінген жерін қалай атаймыз? А)плацента Б)эпиблема С)сағақ
Д)буын Е)негізгі 66.Өсімдік өркендеріне топтанып орналасқан гүлдер жиынтығы А)гүл шоғыры Б)гүл С)тостағанша Д)күлте Е)аналық
67.Аталақ тозаңның аналық аузына барып түсуі қалай аталады? А)тозаңдану Б)ұрықтану С)көбею
Д)ажырау Е)өткізу
68.Тозаңдану түрлерін көрсетіңіз? А)айқас,өздігінен Б)өздігінен С)гранулярлы Д)айқас Е)дұрыс жауабы жоқ 69.Жеміс неден тұрады? А)жеміс серігінен және тұқымнан Б)тұқымжарнақтан С)тұқымбастамадан Д)жеміс серігінен Е)тұқымнан 70.Жеміс серігі неше қабаттан тұрады? жүктеу/скачать 1.2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
Өсімдік бірлестігі дегеніміз-бірдей жағдайда (топырақ, климат) өсетін және өзінің тіршілігі үшін күресіп отыратын өсімдік түрлерінің жиынтығы.
