Лицензиялау және сертификаттау 050901 «Тасымалдау, жол қозғалысын ұйымдастыру және көлікті пайдалану»

2. Көлік құралдар сертификациясын сынау арқылы атқару.

3. Автомобиль сертификациясын өткізу тәртібі.

1-рукоятка; 2-осьтер; 3-ершік; 4 және 5 –захваттар (қармаулар); 6-тіркеу механизмнің губкасының саусағы; 7-защелка серіппесі; 8-шектеткіш шет жағына еңкею; 9-ершікті бекіту кронштейні (тіреуіші); 10-балансир; 11-құлып защелкасы; 12-балансир өсі; 13-май сауыты (құбыр); 14-жапқыш жұдырықша; 15-серіппе; 16-сақтандыру планка; 17-плита.

Сурет 5 - Сүйреткіш автомобилінің ершік-тіркеу құралы

1-кронштейн; 2-механизм құлып рукояткасын қашықтан жүргізу; 3-ершік; 4-бекіткіш; 5-өсь; 6-гидравликалық цилиндр; 7-гидравликалық цилиндрдің тірегі; 8-сүйреткіш автомобилінің рамасы; 9-көтеру рамасы; 10-болт (бұрандама)

Жұмыс мақсаты: негізгі басқаратын және нормативті құжаттармен танысу, ГАЗ-66 автомобильдің карбюраторлық қозғалтқышын дизельді қозғалтқышқа ауыстыру тәртібін және жүйелілігін анықтау..

Тіркеменің рұқсат массасы, кг 2000

Өзінің массасы, кг 3470

Алдыңғы өске 2140

Артқы өске 1330

Бұрылу радиусы, м:

ішкі өстің ізі бойынша алд. доңғ. 9,5

сыртқы габарит (өлшемдік) 10,0

Тежеу жолы 50 км/с жылдамдықпен 25

Қозғалтқыш ЗМЗ-66

Карбюратор К-126Б

Сетьтегі электр қондырғыларының кернеуі, В 12

Аккумуляторлық батарея 6СТ-75

Стартер СТ230-А

Беріліс сандар:

Беріліс қорабының 6,55;3,09;1,17;1,00

Үлестіру қорабының 1,982; 1,0

Басты берілісінің 6,8

Руль механизмі гидрокүшейткішімен

Тежеуіштер:

Жұмыстық барабан арқылы

Тұрақтылық барабан арқылы

Қаптама(Шины) 12,00-18 Rк=505 мм
Жол қозғалыс тәртібі бойынша «Егер көлік құралдарын қайта жабдықтауы шығарылса (қозғалтқыштарды ауыстыру, кузовтерді, отын бактерін т.с.с.) қолданылған нормалардың және тәртіптің бұзылуы немесе жол қозғалыс ұйымдастыру полициясының рұқсатын алмай және шығаратын кәсіпорынның немесе басқа уәкілдігі бар кәсіпорынның келісімін алмаса көлік құралдарын пайдалануға тыйым салынады».

Көлік құралдардың техникалық жағдайын бақылау оларды пайдалану кезінде КР ІІБ бұйрығы бойынша 5 сәуір 1993 жылы N-134 «Бекіту туралы тұрғындардың техникалық бақылау мемлекеттік автомобиль инспекциясынан және ереже өткізу мемлекеттік техникалық тексеру механикалық көлік құралдарды және тіркемелер» жүктеледі ЖПБ ІІБ.

Айтылған бұйрық бойынша ЖПБ ІІБ бөлімі бақылау жүргізеді:

- мотокөлік құралдар конструкциясын, шығару және қайта жабдықтау өндеуі жобалау құжатынсыз жүзеге асады.

Бұйрық бойынша «Жол полиция қызметінің жұмыскерлері бақылау жүргізгенде берілген ретімен қабылдау тиісті, жол жүру қауіпсіздігіне байланысты стандартқа сай емес көлік құралдарға және қосымша құралдарға пайдалануға рұқсатын бермеу».

Дайындалған немесе қайта жабдықталған көлік құралдары және қосымша құралдар, стандарт шарттарын бұзса, жоба құжатынсыз (жеңіл қайта жабдықтау болмаса) жол полициясымен келіспесе, пайдалануға берілмейді.

КР ІІБ бұйрығы бойынша 5 сәуір 1993 жылы N-134 «Бекіту туралы тұрғындардын техникалық бақылау мемлекеттік автомобиль инспекциясынан және ереже өткізу мемлекеттік техникалық қарау механикалық көлік құралдарды және тіркемелер» N 3 қосымшасында келесі айтылған:

Барлық модельдерде қозғалтқыштарды ауыстыру, жүк автомобильдерде кабиналарын қозғалтқыштармен және кабиналармен берілген марканың келесі модельдеріне ауыстыру. Бұл қайта жабдықтау түрлері тек қана дайындау зауытының ұсынысы бойынша ғана іске асады, бұған шартты түрде стандартты отын (жанармай) бактарын қою сыйымдылығы ұқсас моделіне сәйкес болуы.

Бұйрық бойынша «Қайта жабдықталатын, көлік құралдардын бақылауын жүргізгенде, жол қозғалыс қауіпсіздік шаралары бойынша конструкциясы тексеріәледі, берілген талапқа сай көлік құралдары, пайдалануға жіберіледі».

МЕСТ 255478-91 “Автокөлік құралдар. Жол қауіпсіздік қозғалысы бойынша техникалық жағдай талаптары. Тексеру әдістері”. Тежеу жүйесінің техникалық жағдай талабы:

1) автокөлік құралдардың тежеу жүйесі жұмыс істейтін және берілген стандарт шарттарына сай болуы керек. Автокөлік құралдарының классификациясы жоғарыдағы ГОСТ-тың 2-ші түсіндірме қосымшасында көрсетілген. Пайдалану кезінде тежеу жүйесінің конструкциясын өзгертуге болмайды;

2) барлық бөлшектер, тежеу жүйесінің механизмдері тежеу батырмалары (накладкалары), сұйықтар, құбырлар және оларды бекіту бөліктері (элементер) өнеркәсіптік емес немесе автокөлік құралын шығару кісіпорынның шартына сәйкес болмаған бөліктеріне орын ауыстыруға тиым салынады

Рульді бұру техникалық жағдайының шарттары:

1) автомобильдің басқарылатын доңғалағын әр жаққа бұрғанда тұтқа жұлқыныссыз, жеңіл бұрылуы керек;

2) руль тұтқасының орташа (нейтральное) жағдайдан шетке (тыс) қарай өздігінен бұрылуы қажет;

3) рөлдік тұтқасының толық бұрылуы автомобильдің конструкциясы бойынша қойылған шектегіш құралымен шектеледі;

4) күшейткіштің сорабын жетектейтін белбеулікті (ременді) керу, гидрожүйеге қажетті сұйықтың резервуардағы деңгейін автокөлік құралдарын пайдалану шарттарына сай болуы керек.

Қозғалтқышқа және трансмиссияға қойылатын техникалық жағдайына міндеттер:

1) қозғалтқыш және трансмиссия жұмыс іскерлікті жағдайда болу керек және ретке келтіруі автокөлік құралын пайдалану нұсқау шарттарына сәйкес болуы. Пайдалану кезінде қозғалтқыш түрін және конструкция элементтерін шығаратын кәсіпорынның келісімінсіз өзгертуге болмайды;

2) трансмиссияның өздік бөлшектерін басқа модельдің бөлшектерне ауыстыруға болмайды;

3) дизельді қозғалтқышпен жұмыс істейтін автомобильдің газдардың түтіні кестеде көрсетілген мағынадан аспауы тиіс (МЕСТ 21393-75);

4) карбюраторлы, дизельді, және газобалонды қозғалтқыштарда жанармай жүйесі герметикалық болу керек;

5) автомобиль сцеплениясы (тіркесі, ілінісі) қозғалтқышты трансмиссиядан толық бөлуі тиіс. Сцепление (тіркес) баспасының бос жүруі шығару кәсіпорынның берілген моделі бойынша сәйкес болу керек. Сцепление (тіркес) гидрожетек жүйесінде сұйықтың өздік ағуы болмау керек.

ЕЭК ООН N 24 ережесі (МЕСТ 21393-75) “Дизельді автомобильдер. Жұмыс істелген газдардың түтіні. өлшеудін нормалары және әдістері”. Автомобильдердің қозғалтқышының иінді білігінің максималды жиілікте айналуы кезінде түтіннің өлшеуіне стандарт білігінің. Түтіннің параметрлерін қойылуында жұмыс істелген газдардың оптикалық тығыздығы анықталады. Автомобиль түтінділігі 8 кестедегі нормалардан асырмауы керек.

ЕЭК ООН N 9 ережесі МЕСТ 27436-87 “Автокөлік құралдардың сыртқы шуылы. Деңгей және өлшеу әдістерінің рұқсаттары”. Қабылдау сынауларын өткізгенде рұқсатты сыртқы автомобильдердің шуылы, өлшенген әдіс п.п 4,2-4,4 жазылып берілген стандарттан асырмау керек, 4-ші кестеде көрсетілген. Периодтық сынаулар өткізгенде сыртқы шуылдың деңгейі 1 дБА рұқсатты мәндерден аспау керек, 4-ші кестеде көрсетілген.

МЕСТ 255478-91 “Автокөлік құралдар. Жол қауіпсіздік қозғалысы бойынша техникалық жағдай талаптары. Тексеру әдістері”. Авто көлік құралдардың тоқтау жүйесінің нәтижелілігін қондырғылы немесе жол сынаулары бойынша тексереді. Сынауларды өткізгенде толық автомобильдің масса немесе масса жабдықтау күйінде жүргізушімен бірге. Қондырғы сынауларын инерционды немесе күш тәрізді қондырғыларда өткізеді.

Қондырғы сынауларын әдіс бойынша өткізеді, 4-ші міндетті қосымшасында айтылған, үстінде көрсетілген МЕСТ 25478-91 көрсетілген.

Жол сынауларын тура, тегіс, жазық, құрғақ, цементпен немесе асфальтобетонмен жабылған жолда өткізеді, үстінде сусымалы денелер немесе майлы болмауы керек. Автокөлік құралының шинылары (қаптамасы), сынауды өткенде таза, құрғақ болуы керек.

Сынауды аспап көмегімен өткізеді, қайсының талабы 5-ші міндетті қосымшасында көрсетілген, әдіс бойынша, 6-ші ұсынылған қосымшасында айтылған МЕСТ 25478-91 көрсетілген.

Сынауды өткізгенде кемінде екі өлшеуден анықталған параметрлерін есептейді.

Қондырғы және жол сынауын, қозғалтқыш трансмиссиядан ажыратылған кезде өткізеді (тек қана қосымша тежеу жүйесі болмаса).

Тежеу жүйесінің жұмысының нәтижелілігі жол сынауларын өткізгенде тежеу жолы немесе қойылған баяулау және қосылу уақыты көрсетеді.

Автокөлік құралдары жұмыс тежеу жүйесі нәтижелілігі бойынша, егер көрсеткіш көрсетілуі 5-ші кестеге сәйкес болса, сынауды өткен болып саналады.

Кесте 5 – Тежеу жүйелерінің нәтижелері

Руль бұруының суммарлық люфтісін (олқылық) анықтау:

1) руль бұруының сынауын өткізгенде бұру доңғалағының шиналары (қаптамалары) таза және құрғақ болуы тиіс;

2) бұрайтын доңғалақты нейтральді (орталық) жайға, құрғақ, тегіс асфальтобетонды немесе цементобетонды төсенішке қояды;

3) автомобиль сынауларын, руль жетекшісі күшейткішпен жабдықталған болғанда қозғалтқыштың жұмыс істеп тұрғанда өткізеді;

4) динамометр жүк құралына кезектесіп, екі жағына күш жұмсайды, олардың мағыналары кестеде көрсетілген. Бұл кезде бұрышөлшеу құралымен руль доңғалағының бекітілген жайларын анықтайды;

5) автомобиль сынаудан өтті деп санайды. Егер анықталған люфт суммарының мәндері 6-ші кестедегі мәндерінен аспаса, автомобиль сынақтан өткен болып саналады.
Кесте 6 – Жалпы олқылық көрсеткіштері

Автомобиль типі	Динамометр шкаласы бойынша күшейту, Н (кгс)	Суммарды люфтің шек мәні, (градустер)
Жүк автомобильдер	9,8 (1,00)	25

Кәсіпшілік кежетіне қарай, және бензин бағасының өсуі, қозғалтқыштың күрделі жөндеуіне қосымша бөлшектердің болмауы автомобиль қожайындары карбюраторлық қозғалтқышты дизельді қозғалтқышқа ауыстыру. Ауыстырады кезінде қозғалтқыштардың қуаты және тарту мінездемелері және кластары бірдей болуы керек.

Кесте 7 - Қайта жабдықтаудағы мүмкіндігі болатын қозғалтқыштар тізімі

Қозғалт- қыш маркасы	Қозғалтқыш- тың номиналды қуаты кВт (ж.к)	Қозғалт- қыштың массасы, кг	Иінді біліктің айналуының жиілігі номиналды қуатта, мин.-1
Д-240	58,84 (80)	430	2200
СМД-62	121,36 (165)	930	2100
Д-65М	44,13 (60)	570	1750
Д-50	40,45 (55)	400	1700