“Математика және экономика” факультеті

пайдаланды.

Жарғысына сәйкес, езара несие қоғамдарының капиталы мынадай үш козден қүралды:

1. Айналым капиталынан (мүшелердің қосқан жарнасынан);

2. Босалқы капиталдан (түскен пайдадан 10% мелшерінде аудару негізінде);

3. Арнайы капиталдардан.

2.Меншікті капитал басқа банктедегідей екінші дөрежелік рөлді ойнайды, яғни ол банк қаражаттарының басты көзі — салымдарға жол берді. Бірақ та олардың акционерлік банктерден айырмашылығы, оларда салымдар басқа адамдар қаражаттары болып табылса, мүндай қоғамдарда салымдар екі

топқа бөлінді:

1) қоғам мүшелерінің салымдары;

2) сырттан келушілердің салымдары. Вексельдік несиелеудің ашылу сомасының: 55.8% - сауда жөне өнеркөсіп клиенттеріне; 15.9% - ауыл шаруашылық клиенттеріне; 13.7% - үй иеленушілерге;

9.7% - шенеуліктердің үлесіне тиселі болды.

Мұндай қоғамдардан несие алу қарыз алушыларға біршама арзанға түсті. Орташа есеппен ссудалық пайыз мөлшері — 9-10 %, ал салымдар бойынша төленетін пайыз мөлшері — 4-5 % қүрады.

Қалалық қоғамдық банктердің өзара несие беру қоғамдары сияқты, тауар өндірісінің өсуі және сауда-өнеркәсіп буржуазияларының арзан банк иелігіне деген сүранысынан туындады.

1. 
   Банктік активтердің қүрылымы
   
2. 
   Активтер сапасын бағалау
   

1. Правил» классификации рисков Национального Банка РК и требования по их управлению № 219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

2. Положение « О пруденциальных нормативах » №219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

3. Положение « О минимальных резервных требоваииях » №222 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

4. Положение Национального банка РК « О классификации активов банка и условных обязательств и расчете провизий по ним банками второго уровня РК » №218 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

5. Инструкция о порядке открыгия ведение и закрытие балансовых счетов клиентов в баиках РК №266 от 18.07.2000 г.

6. Инетрукция об организации обменных операций с наличной иностранной валютой в РК №400 от 15.09.1999 г.

7. Правила применение чеков натерриторииРК №266 от 05.12.1998 г.

8. Правила проведение валютных операций в РК №206 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

9. Инструкция об организации экспортно-импотрного контроля в РК № 201 от 23.12.1998 г.

10. Правила проведение операций клиринговой системе Республиканского Государственного предприятяя на проведеиия хозяйственного « КЦМР » №157 от 03.07.1997 г.

Лекцияның мәтіні
1.Банк активтері — пайда табу мақсатында банктік ресурстарды түрлі активтер бойынша орналастырылгип қаражаттары.

Банктік активтердің қүрылымы баланстың актив жағынді көрсетілстін сапасына қарай бөлінген баптардың балапі' нәтижесіне қатынасын сипаттайды. Активтердің сапасы активтік операциялардың түрлендірілуіне, төуекслді актин-терінің көлеміне, толық қүны жоқ активтердің көлеміне жәле активтердің өзгеріске үшырау белгілеріне қарай анықталады.

Коммерциялық банктің активтерін томендегідей төрт топқа белуге болады:

1. касса жоне оган теңесетін ащшалай қаражаттар;

2. займдар;

3. багалы қагаздарга жумсалынган инвестициялар;

4. банктің гимараты мен жабдықтары.

2.Активтердің сапасы, олардың өтімділігіне, тәуекел активтердің көлеміне, толық бағалы емес активтердің үлес салмағына, активтердің көлеміне, табыс өкелуіне қарай анықталады.

Банк езінің міндеттемелерін күнделікті орындап отыруын қамтамасыз етуі үшін активтердің қүрылымы өтімділіктің қоятын талаптарына сәйкес келуге тиіс. Осы мақсатта банк өзінің активтерін, олардың өтслу мерзімдеріне байланысты және өтімділік дорежесіне қарай жіктейді. Өтімділігіне қарай банк активтері төмендегідей топтарға бөлінеді:

1. жогары өтімді активтер;

2. өтімді активтер;

3. узақ мерзімді әтімді активтер.

Жогары әтімді активтерге мыналар жатады:

• Кассадағы қолма-қол ақшалар;

• Орталық банктегі корршоттағы қаражаттар;

• Мемлекеттің қарыздық міндеттемелері;

• ЭЫДҰ-на (экономикалық ынтымақтастық жөне даму ұйымы) мүше елдер, яғни бейрезиденттердің банктеріндегі түрақты валютада салынған корршоттағы қаражаттар;

• Ішкі валюталық облигациялық заемдарға салынған қаражаттар.

1. 
   Несие беру кезіндегі банкпен қолданылатын процедуралар
   
2. 
   Несиелеу объектісі
   

1. Правил» классификации рисков Национального Банка РК и требования по их управлению № 219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

2. Положение « О пруденциальных нормативах » №219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

3. Положение « О минимальных резервных требоваииях » №222 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

4. Положение Национального банка РК « О классификации активов банка и условных обязательств и расчете провизий по ним банками второго уровня РК » №218 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

5. Инструкция о порядке открыгия ведение и закрытие балансовых счетов клиентов в баиках РК №266 от 18.07.2000 г.

6. Инетрукция об организации обменных операций с наличной иностранной валютой в РК №400 от 15.09.1999 г.

7. Правила применение чеков натерриторииРК №266 от 05.12.1998 г.

8. Правила проведение валютных операций в РК №206 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

9. Инструкция об организации экспортно-импотрного контроля в РК № 201 от 23.12.1998 г.

10. Правила проведение операций клиринговой системе Республиканского Государственного предприятяя на проведеиия хозяйственного « КЦМР » №157 от 03.07.1997 г.

Лекцияның мәтіні
1.Несие қүрылымы несие беруші мен қарыз алушыдап, сондай-ақ қарыз капиталынан түрады. Мүндағы несие берупм мен қарыз алушыларды несиелік мөмілеге қатысушы тараптар немесе оларды несиелік қатынас субъектілері деп атауі;і болады. Осы тараптардың біреуі болмаса несиелік мәмідв жасалмайды. Несие берушілерге мемлекет, банктер (орталық жөне коммерциялық), банк типтес мекемелер мен қаржылық үйымдар, сондай-ақ халықаралық қаржы үйымдары да жатады. Кейбір жағдайларда, несиенің коммерциялық формада берілуіне байланысты несие берушіге өнім өндіруші кәсіпкерлер де жатуы мүмкін. Ал, қарыз алушыларға

қаражатқа деген уақытша қажеттілігі бар кез келген задцы жөне жеке түлғалар жатады.

2.Несиелеу объектісі - бүл несиенің пайдалану заты, яғни несиенің іске асырылу аясы деп түсінуге болады.

Несиелеу объектісі материалды қүндылықтар, өндіріс жөне айналыс шығындары түрінде, сол сияқты, егер несие материалдық жағынан қамтамасыз етілмеген жағдайда, банк алдындағы шаруашылық үйымның міндеттемесі ретінде де болады. Материалды қамтамасыз етілген несиелеу объектісіне өндірістік шикізат қорларын, негізгі және кемекші матариалдарды, жанар-май, ыдыстар, сатып алынатын жартылай енімдер, азықтар және басқа да материалды қүндылықтардың маусымдық жинағы жөне онеркәсіптегі дайын өнімдердің жөне сауда үйымдарындағы тауарлардың маусымды қорлары жатады. Мүндай қорларды жасау, ең бастысы, өндіріспен жөне өнімдерді сату процесімен тығыз

байланысты.

Несиелеу объектісіне, экспортты жөне импортты тауарлар мен қызметтермен жабдықтау, экономикалық қызметке байланысты шығындар, көсіпкерлік қызметпен айналысатын заңды жөне жеке түлғалардың сатып алынатын шикізаттары, материалдары, қүралдары жөне басқа да мүліктері, ломбардтық операциялар, шаруашылық субъектілердің кірістері мен шығыстары арасындағы алшақтық жатады.

1. 
   Банктің несие портфелі
   
2. 
   Қазіргі несиенің дифференциялдық принципі
   

1. Правил» классификации рисков Национального Банка РК и требования по их управлению № 219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

2. Положение « О пруденциальных нормативах » №219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

3. Положение « О минимальных резервных требоваииях » №222 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

4. Положение Национального банка РК « О классификации активов банка и условных обязательств и расчете провизий по ним банками второго уровня РК » №218 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

5. Инструкция о порядке открыгия ведение и закрытие балансовых счетов клиентов в баиках РК №266 от 18.07.2000 г.

6. Инетрукция об организации обменных операций с наличной иностранной валютой в РК №400 от 15.09.1999 г.

7. Правила применение чеков натерриторииРК №266 от 05.12.1998 г.

8. Правила проведение валютных операций в РК №206 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

9. Инструкция об организации экспортно-импотрного контроля в РК № 201 от 23.12.1998 г.

10. Правила проведение операций клиринговой системе Республиканского Государственного предприятяя на проведеиия хозяйственного « КЦМР » №157 от 03.07.1997 г.

Лекцияның мәтіні

1.Несиелеу принциптері несиенің мәнін және қызметтерін, сондай-ақ несиелік қатынастарды үйымдастыру облысындағы объективті экономикалық зандардың талаптарын бейнелейді.

Несиелеу принциптері негізінде несиелік процесс, яғни банктік несиелердің берілуі, пайдаланылуы жене қайтарылуы жүзеге асырылады. Несиелеу принциптеріне байланысты банктік несиелердің берілуінің басты шарттары: несисиІН мақсаты жөне мерзімі, олардың қаражаттар айналымм шеңберінде қатынасу нәтижелілігі және т.б. анықталады.

Қазіргі несиелік қатынастарды үйымдастыру принцштк рі екі топқа бөлінеді:

• несиенің мақсаттылығы;

• несиенің дифференциялдығы.

ІІ топқа — несиенің монін бейнелейтін принциптер:

• несиенің мерзімділігі;

• несиенің қайтарымдылығы;

• несиенің телемділігі;

• несиенің қамтамасыз етілуі.

2.Қазіргі несиенің дифференциялдық принципінің маз мүны өзгерген десе болады. Біріншіден, ол мерзімділік принципімен байланысады, яғни несие уақытында қайтарі алатын шаруашылық органдарына беріледі. Сондықтан Д несиелеудің дифференциациялануы тек несиелік қабілсгп сипаттайтын көрсеткіштер негізінде ғана жүзеге асырылады Екіншіден, бүл принцип несиелік келісім жасалғанға дейіи және банктер несиелік ресурстарға деген сүранысын оқып үйрену барысында потенциалды қарыз алушылардың несиелік қабілетін және сүралып отырған ссуданың қамтамасыз етілу сипатын және олардың банк үшін пайдалылығын, сондай-ак қаражаттардың жүмсалу ұзақтығын жетекшілікке ала отырып, бастапқы несиені орналастырғанға дейін іске қосылады. Үшіншіден, несиелік қабілеттілігіне байланысты несиелеудің дифференциациялануы, оның өткен жүйедегі вариантымси салыстырғанда қаталдау болып табылады.
Лекция 25

Банк менеджментін бағалау

Жоспар:

1. 
   Банктік инвестиция
   
2. 
   Банк менеджменті
   

1. Правил» классификации рисков Национального Банка РК и требования по их управлению № 219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

2. Положение « О пруденциальных нормативах » №219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

3. Положение « О минимальных резервных требоваииях » №222 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

4. Положение Национального банка РК « О классификации активов банка и условных обязательств и расчете провизий по ним банками второго уровня РК » №218 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

5. Инструкция о порядке открыгия ведение и закрытие балансовых счетов клиентов в баиках РК №266 от 18.07.2000 г.

6. Инетрукция об организации обменных операций с наличной иностранной валютой в РК №400 от 15.09.1999 г.

7. Правила применение чеков натерриторииРК №266 от 05.12.1998 г.

8. Правила проведение валютных операций в РК №206 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

9. Инструкция об организации экспортно-импотрного контроля в РК № 201 от 23.12.1998 г.

10. Правила проведение операций клиринговой системе Республиканского Государственного предприятяя на проведеиия хозяйственного « КЦМР » №157 от 03.07.1997 г.

Лекцияның мәтіні

1.Банктің инвестициялық саясатының басты бағыттары мынадай бөлімдерді қамтиды:

• инвестициялық саясаттың басты мақсаты;

• баланс активі мен пассивіндегі квазиинвестициялық операциялардің шегін (үлесін) анықтау;

• инвестициялық операциялардың сапасы үшін жетекшілер мен атқарушылардың жауаптылыгы;

• инвестициялардың қүрамы мен құрылымы;

• бағалы қағаздардың сапасының деңгейінің және өтеу мерзімінің тиімділігі;

• инвестициялар портфелінің диверсификациялануына қойылатын негізгі талаптар;

• портфельдің қүрамына түзетулер енгізу механизмі;

• сақтау төртібі және сақтандыру механизмі;

• пайдалар мен зияндардың есебі;

• компьютерлік қамсыздандыру бағдарламалары.

2. Банктердің инвестициялық қызметі жаңа бағалы

қағаздарға қаражат орналастыруға кепілдік беру (андеррайтинг), сондай-ақ клиенттергс қандай бағалы қағаз түрін, қай уақытта шығаруға және үсынысты қалай жасаугл болатыны жайлы кеңес беруді сипаттайды.

1. 
   Банктердің инвестициялық операциясын басқару
   
2. 
   Банк менеджменті – банк жұмысының тиімділігін арттыру
   

1. Правил» классификации рисков Национального Банка РК и требования по их управлению № 219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

2. Положение « О пруденциальных нормативах » №219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

3. Положение « О минимальных резервных требоваииях » №222 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

4. Положение Национального банка РК « О классификации активов банка и условных обязательств и расчете провизий по ним банками второго уровня РК » №218 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

5. Инструкция о порядке открыгия ведение и закрытие балансовых счетов клиентов в баиках РК №266 от 18.07.2000 г.

6. Инетрукция об организации обменных операций с наличной иностранной валютой в РК №400 от 15.09.1999 г.

7. Правила применение чеков натерриторииРК №266 от 05.12.1998 г.

8. Правила проведение валютных операций в РК №206 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

9. Инструкция об организации экспортно-импотрного контроля в РК № 201 от 23.12.1998 г.

10. Правила проведение операций клиринговой системе Республиканского Государственного предприятяя на проведеиия хозяйственного « КЦМР » №157 от 03.07.1997 г.
Лекцияның мәтіні
1.Бағалы қағаздар бизнесіндегі андеррайтинг — бұл бағалы қағаздарды сатудан ешқандай да төменгі ақшалай қаражаттың келіп түспейтіндегі туралы эмитентке кепілдік беруді білдіреді. Мүндай жағдайда эмитент қор қүндылықтарын орналастыру жоспарын құрады.

Банктердің инвестициялық операциясы бағалы қағаз-дармен жасалатын операцияларды сипаттайды. Банктің инвестициялық операция жүргізетін бағалы қағаздары екі топқа бөлінеді: қор (акция, облигация) және комліерциялық багалы қагаздар (коммерциялық вексель, чек, қоймалық, кепілдік куәліктер).

2.Қор бағалы қағаздарының өзін екі негізгі топка бөледі:

1) мемлекеттің багалы кагаздары;

2) мемлекеттік емес (корпоративтік) багалы щагаздар. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттің бағалы қағаздарын өзіндік сипатына қарай темендегідей 19-кестемен беруге болады.


Лекция 27

Өтімділікті бағалау

Жоспар:

1. 
   Түтыну несие
   

1. Правил» классификации рисков Национального Банка РК и требования по их управлению № 219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

2. Положение « О пруденциальных нормативах » №219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

3. Положение « О минимальных резервных требоваииях » №222 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

4. Положение Национального банка РК « О классификации активов банка и условных обязательств и расчете провизий по ним банками второго уровня РК » №218 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

5. Инструкция о порядке открыгия ведение и закрытие балансовых счетов клиентов в баиках РК №266 от 18.07.2000 г.

6. Инетрукция об организации обменных операций с наличной иностранной валютой в РК №400 от 15.09.1999 г.

7. Правила применение чеков натерриторииРК №266 от 05.12.1998 г.

8. Правила проведение валютных операций в РК №206 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

9. Инструкция об организации экспортно-импотрного контроля в РК № 201 от 23.12.1998 г.

10. Правила проведение операций клиринговой системе Республиканского Государственного предприятяя на проведеиия хозяйственного « КЦМР » №157 от 03.07.1997 г.

Лекцияның мәтіні
Қазіргі кезде екінші деңгейдегі банктердіц жскс түлғаларға беретін несиеліріне түтыну және ипотекалық несиелер жатады.

Түтыну несиесінің мынадай түрлері қолданылуда:

автомобилдік нвсие;

узақ мерзімде пайдаланылатын тауарлар сатып алуга берілетін несие;

тургын уйді жөндеу жүмыстарына берілетін несие;

кейінге қалдымайтын щажеттіліктерге (оқу, емделу, демалу жоне т.с.с) берілетін несие.

Мұнда автомобильдік несие бойынша жаңа және жүрілген автомобильдерді банк несиесі кемегімен алугі болады.

Ұзақ мерзімде пайдаланылатын тауарларға мынашф жатады:

• жиһаз;

• сантехника;

• аудио-видео-және түрмыстық техникалар;

• компьютер және орггехника;

• басқа да түтыну тауарлары.

Түрғын үйді жондеу жүмыстарына: үйдің ішінде және сыртында құрылыс және басқа да жөндеу жүмыстарын жүргізу жатады.

1. 
   Шетел тәжірибесінде коммерциялық банктің өтімділігі
   
2. 
   АҚШ-та өтімділікті бағалау
   

1. Правил» классификации рисков Национального Банка РК и требования по их управлению № 219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

2. Положение « О пруденциальных нормативах » №219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

3. Положение « О минимальных резервных требоваииях » №222 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

4. Положение Национального банка РК « О классификации активов банка и условных обязательств и расчете провизий по ним банками второго уровня РК » №218 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

5. Инструкция о порядке открыгия ведение и закрытие балансовых счетов клиентов в баиках РК №266 от 18.07.2000 г.

6. Инетрукция об организации обменных операций с наличной иностранной валютой в РК №400 от 15.09.1999 г.

7. Правила применение чеков натерриторииРК №266 от 05.12.1998 г.

8. Правила проведение валютных операций в РК №206 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

9. Инструкция об организации экспортно-импотрного контроля в РК № 201 от 23.12.1998 г.

10. Правила проведение операций клиринговой системе Республиканского Государственного предприятяя на проведеиия хозяйственного « КЦМР » №157 от 03.07.1997 г.

Лекцияның мәтіні

1.Шетел тәжірибесінде коммерциялық банктің өтімділігі мынадай екі әдіспен есептеледі:

— баланстың өтімділігін көрсететін және баланстар бойынша есептелінетін қаржылық коэффициенттер негізінде;

— сәйкес кезеңцердегі банк балансының активтері мен пассивтері бойынша айнымалдардың талдауын есксріп, отімді қаражаттарға потенциалды қажеттілігін анықтау негізінде.

Коэффициенттік әдіс баланс баптары арасында белгілі бір сандық қатынастарды бекітуді білдіреді. Бұл әдіс өр түрлі көрсеткіштерді пайдаланады.

Алғашқы тобының екі көрсеткіші өтімді активтер мен депозиттер арасындағы катынасты көрсетеді:

1. Алғашқы резервтер (касса + Орталық банктегі корреспонденттік шот) / Депозиттер;

2. (Алғашқы резервтер + Екінші реттегі (мемлекеттік бағалы қағаздар) резервтер)/ Депозиттер

Бірінші көрсеткіш деңгейі банктің өтімділігін қамтамасыз ету үшін 5—10 %-дан төмен болмау керек, ал екіншінің деңгейі 15—25 %-дан, Жапонияда 30 %-дан томен емес болуы міндетті.

2.АҚШ-та өтімділікті бағалау үшін бірнеше көрсеткіштер қолданылады. Оның бірі - берілген несиелер мен дегюзшптер сомаларының қатынасы. Олардың арасында мынадай төуелді-лік бар: бұл қатынастың мөні неғүрлым 1-ден коп болса, банк отімділігі соғүрлым төмен болады. Сонымен қатар, тсиелердің жалпы активтер сомасындагы үлесі есептелінеді, ол активтердің диверсификациясын көрсетеді. Бұл корсеткіш 65—70% аралығында болуы керек. Және активтің колма-қол қаражаттарға тсз алмастыру қабілетін бейнелейтін көрсеткіш: өтімді активтердің жалпы активтер сомасына қатынасы арқылы табылады.

1. 
   Коммерциялық банктердің табыс көздері
   

1. Правил» классификации рисков Национального Банка РК и требования по их управлению № 219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

2. Положение « О пруденциальных нормативах » №219 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

3. Положение « О минимальных резервных требоваииях » №222 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

4. Положение Национального банка РК « О классификации активов банка и условных обязательств и расчете провизий по ним банками второго уровня РК » №218 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

5. Инструкция о порядке открыгия ведение и закрытие балансовых счетов клиентов в баиках РК №266 от 18.07.2000 г.

6. Инетрукция об организации обменных операций с наличной иностранной валютой в РК №400 от 15.09.1999 г.

7. Правила применение чеков натерриторииРК №266 от 05.12.1998 г.

8. Правила проведение валютных операций в РК №206 от 23.05.1997 г. с учетом изм. и доп.

9. Инструкция об организации экспортно-импотрного контроля в РК № 201 от 23.12.1998 г.

10. Правила проведение операций клиринговой системе Республиканского Государственного предприятяя на проведеиия хозяйственного « КЦМР » №157 от 03.07.1997 г.

Лекцияның мәтіні

Коммерциялық банктердің табыс көздеріне мынадай банктік бизнес турлерін жатқызуға болады:

• ссудалық бизнес;

• дисконттық бизнес;

• сақтау бизнесі;

• банктік кепіл беру қызметі;

• багалы қагаздармен жасалатын бизнес;

• салымдар қабылдау жоне клиенттердің тапсырмасы бойынша операцияларды жүзеге асыру бизнесі;

• басқа банктермен корреспонденттік қатынасқа негіз-делген бизнес;

• дәстурлі емес қызметтерді көрсвту бизнесі. Ссудалық бизнес екі элементтен түрады: клиенттерге (жеке және занды түлғаларға) ссудалар беру және бос ресурстарды басқа коммерциялық банктерге уақытша пайдалануга пайыздық сыйақыда беру. Сссудалық бизнестің скінші болігі кейде банкаралық нссие, кейде басқа банктегі депозит формасында болуы мүмкін. Ссудалық бизнестен пайыз формасында табыс түседі.