ИНЕРЦИЯЛЫҚ САНАҚ ЖҮЙЕСІ – ешқандай күш әсер етпейтін (немесебір-бірінөзаратеңгеретінкүштер әсер етсе) материалдықнүкте тыныштықкүйденемесебірқалыптытүзусызықтықозғалыстаболадыделінетін инерция заңы тура болатын санақ жүйесі. санақ жүйелерінде Ньютон заңдары орындалады және олар инециялдық санақ жүйелерідепаталадыИнерциялық санақ жүйесінеқатыстыілгерілемелі, бірқалыпты және түзусызықтықозғалатынкезкелген санақ жүйесі де инерциялық санақ жүйесіболады. Сондықтан теория жүзіндеинерциялық санақ жүйесімен тең болатынкезкелгенсандыәлгіндейжүйелерде физика заңдары ортақ (салыстырмалық принцип) болады. Кез келгенинерциялық санақ жүйесінде Ньютонныңекінші заңы және қозғалысмөлшерінің (импульстің), қозғалысмоментімөлшерінің және сыртқыәсерлергеұшырамағантұйықжүйелергеарналған инерция орталығының (масса орталығының) қозғалысыныңсақталу заңы тура.Инерциялық санақ жүйесінеқатыстыүдемеліқозғалатын санақ жүйесі – инерциялықемесжүйе болады және де инерция заңы және басқа әлгіаталған заңдар мұндаорындалмайтынболады.
«Инерциялық санақ жүйесі» ұғымы ғылыми абстракция болып табылады. Нақты санақ жүйесіәрқашан да ісжүзіндеәйтеуірбірденемен (Жермен, ғарышкемесіменнемесеұшақкорпусымен, т.б.) байланыстырылады.
Табиғаттатапжылмайорнынанқозғалмайтын дене жоқ (дене Жерге қа- тыстықозғалмайтынболғанымен, Күнге және жұлдыздарғақатыстыүдемеліқозғалыстаболады). Сондықтанкезкелген нақты санақ жүйесіжуықтапқарастырылғандаинерциялық санақ жүйесіретіндеқарастырылады.
Галилей ең алғашрет ұсынған барлықинерциялды санақ жүйелеріндемеханикалыққұбылыстарбірдейөтедідегентұжырым, Галилейдіңсалыстырмалықпринципідепаталады.
Қатты дененің ең қарапайымқозғалысы, оның бірқалыптытүзусызықтыілгерлемеліқозғалысы болыптабылады. Қаттыдененіңқарапайымқозғалысыдабірқалыптытүзусызықтыілгерлемеліқозғалысыболады. Санақ жүйелерініңбіреуіншарттытүрдеқозғалмайтын, ал екіншісінқозғалатындепаламыз. Әрбір санақ жүйесінедекарттық координат жүйесіненгіземіз. Қозғалмаайтын К санақ жүйесіндегікоординанттарды (x, y, z), ал қозғалатын K' санақ жүйесіндегікоординаттарды (x', y', z') депбелгілейік. K' жүйесі К жүйесінеқатысты жылдамдықпенқозғалсынделік.ал қозғалатын
Достарыңызбен бөлісу: |
