Êåäåíäiê - ºûëìûñòûº âåäîìñòâà

À) êåäåíäiê-ºûëìûñòûº

• 
  Ñàëûºòûº-ºûëìûñòûº æ¸íå ñàëûºòûº-¸êiìøiëiê º½ºûºá½çó-øûëûºòàð æà¹äàéûíäà, îëàðäû» ñî»ûíà ò¾ñóäå æåäåë içäåñòiðó êåäåíäåði ìåí áàñºàäà êåäåí ºûçìåòi á¼ëiìäåðiíå ºîëäàó ê¼ðñåòó. Ñîíûìåí ºàòàð àíûºòàó iñòåði áîéûíøà æåäåë içäåñòiðó.
  

Êåäåíäåðãå êîîðäèíàöèÿëûº ºûçìåò áîéûíøà àíûºòàóäû æ¾ðãiçó æ¸íå êåäåíäiê òåðãåóøiëåðäi» ä¸ðåæåñií ê¼òåðó.

• 
  Êîíòðàáàíäà¹à ºàðñû ê¾ðåñ, ê¼ëiê-º½ðàëäàðû òàóàðëàðäû» çà»ñûç ¼òóií ñîíûìåí ºàòàð ñûðòºû ýêîíîìèêàëûº àéíàëûñòû áàºûëàó æ¾ðãiçóãå ºàòûñó;
  
• 
  Ñûðòºû ýêîíîìèêàëûº º½ºûººà æ¸íå ºàðó-æàðàºòû áàºûëàóìåí áàéëàíûñòû çà»äàð¹à ºàéøû êåëåòií ºûëìûñòàð áîéûíøà îðûí àëàòûí ïî÷òàëûº æ¸íå ñûìòåòiê áàéëàíûñòàðäû áàºûëàó;
  
• 
  ²½ºûºòûº æ¸íå ¸êiìøiëiê ê¼ìåêòi æ¾çåãå àñûðó ìàºñàòûíäà øåòåëäiê êåäåí îðãàíäàðûìåí òû¹ûç áàéëàíûñòà áîëó.
  

Êåäåí ò¼ëåìäåði ìåí àêöèçäåði àëûíàòûí æåðëåðäå, àºøàëàé º½ðàëäàðûíû» ºàéòàðûëàòûí æåðiíäå øàðóàøûëûº ºûëìûñòàð îðûí àëàäû. ´éòêåíi îíäà ò¼ëåìäåðäåí æàëòàðóäû» ê¼ïòåãåí ò¾ðëåði æ¾çåãå àñûï æàòàäû.

Ñîë ñåáåïòåí îë æåðäå êåäåíäiê òåðãåóøiëåðäi» ºûçìåòi áàñòàëàäû.

Ãåðìàíèÿäà æåäåë-içäåñòiðó êåäåíäiê ºûçìåòi ¼çiíi» º½ðàìûíäà êåäåí ºûçìåòiíi» êðèìèíàëèñòiê ïîëèöåéëåðií ºàìòèäû. 21 æåäåë-içäåñòiðó êåäåíäåðiìåí îëàðäû» 2.200 øåíåóíiêòåði ºûëìûñòûº-ïðîöåññóàëäûº êîäåêñ áîéûíøà áiðäåé º½ºûºòàð ìåí ìiíäåòòåðãå èå. ιàí ºîñà ïîëèöåéëiê ºûçìåòòå ºîñûëàäû. Êåäåíäiê òåðãåóøiëåðäi» àíûºòàó ºûçìåòiíi» íåãiçãiëåði ìûíàëàð áîëûï òàáûëàäû:

• 
  Åñiðòêi ñôåðàñûíäà¹û ºûëìûñòûº ºûçìåòòåð;
  
• 
  Êåäåíäiê æ¸íå àêöèçäiê º½ºûº ñôåðàñûíäà¹û êåäåíäiê ò¼ëåìäåðäåí, ñàëûºòàðäàí æàëòàðó;
  
• 
  Ñûðòºû ýêîíîìèêàëûº º½ºûºòû á½çó;
  
• 
  Àóûëøàðóàøûëûº òàóàðëàðû áàºûëàóìåí àéíàëûñó áîéûíøà áåëãiëåíãåí ò¼ëåìäåð ñóáñèäèÿëàðûíà áàéëàíûñòû ºûëìûñòàð.
  

Ãåðìàíèÿäà êåäåí îðãàíäàðû ìåí ïîëèöåéëåðäi» ºàðûì-ºàòûíàñû æàë¹àñûï æàòºàí ä¸ñò¾ðãå èå. Á½ë åñiðòêiìåí ê¾ðåñêå áàéëàíûñòû áîë¹àí. Ãàìáóðã ºàëàñûíäà àë¹àøºû åñiðòêi ê¸ñiáií áàºûëàó¹à áàéëàíûñòû áiðëiêòi», òîïòû» º½ðûë¹àíûíàí 25 æûë á½ðûí áàñòàë¹àí ä¸ñò¾ð áîëàòûí.

Àë ºàçiðãi êåçäå á½ë áàéëàíûñ Ôåäåðàòèâòi Ãåðìàíèÿ Ðåñïóáëèêàñûíû» áàðëûº òåððèòîðèÿñûíäà êå» ºàíàòûí æàé¹àí. 28 áiðiêêåí áàºûëàó òîïòàðû º½ðûëûï æ¸íå áàñºàäà àíûºòàó ñôåðàñûíäà æàéûëóäà. Ìûñàë¹à àéòàð áîëñຠºàçiðãi óàºûòòà ¸ðò¾ðëi ôåäåðàëäû æåðëåðäå àºøàíû ò¼ëåóìåí îíû æûìºûðó¹à ºàòûñòû ºàðæû áàºûëàó òîïòàðû º½ðûëóäà. Îë íåñèåëiê ½éûìäàðäû» àëäûíäà òàíûñòûðóûíà àíàìóäåð æàñàóìåí äå àéíàëûñàäû. ̽íäàé áiðëåñêåí òîïòàð êåéäå òû¹ûç áàéëàíûñ º½ðûï æ½ìûñ iñòåó êåçiíäå º½ðûëûï ò½ðàäû. Ñîíûìåí ºàòàð ìûíàíäàé äà áiðiêêåí òîïòàð áîëàäû. Ìûñàë¹à: åðåêøå ºûëìûñòû òåðãåó êåçiíäåãi øû¹àðìàøûëûº iñ áîéûíøà óàºûòøà ºàðûì-ºàòûíàñòà áîëàòûí áiðiêêåí òîïòàð áîëàäû.
²ûëìûñòûº æ¸íå ¸êiìøiëiê º½ºûº á½çóøûëûº áîéûíøà á¼ëiì

Êåäåíäiê ºûëìûñòàð ìåí ¸êiìøiëiê º½ºûºá½çóøûëûºòàð áîéûíøà áàñòû êåäåí á¼ëiìi áiðiíøi îðûíäà êåäåíäiê æ¸íå àêöèçäiê º½ºûº íîðìàëàðûíû» á½çûëóû îðûí àë¹àíäà, îíû áàºûëàó ìåí æàçàëàó æ½ìûñòàðûìåí àéíàëûñàäû.

Ñàëûºòûº-ºûëìûñòûº æàçàëàó¹à, ìûñàë¹à êîíòðаáàíäà íåìåñå ñàëûºòàðäû ò¼ëåóäåí æàëòàð¹àí æà¹äàéäà, îíû æàçàëàó¹à æàëïû ñîòòàð æàóàï áåðåäi. ̽íäàé æà¹äàéäà ºûëìûñòûº º½ºûºá½çóøûëûºïåí àéíàëûñàòûí á¼ëiì iñòi ïðîêóðîðëàð¹à ¼òêiçåäi. Å» ñû æà¹äàéäà îëàð¹à ñîòòû» æ¾ðãiçåäi.

Ñîíûìåí ºàòàð ºûëìûñòûº iñ áîéûíøà á¼ëiì àíûºòàë¹àí ºûëìûñ áîéûíøà ñîòòû» á½éðû¹ûí äàéûíäàéäû. ̽íäàé æà¹äàéäà æàóàïêåðøiëiê æ¾êòåëãåí ñîò ºûëìûñêåðãå æàçàëû áàñ ñîòïåí áiðãå êå»åñïåñòåí æàçàíû òà¹àéûíäàé áåðåäi.

Áiðàº, àóûð æà¹äàé îðûí àëìàñà ìûñàë¹à ¸êiìøiëiê º½ºûºá½çóøûëûº îðûí àë¹àíäà, ¸êiìøiëiê º½ºûºá½çóøûëûº á¼ëiìi ¸êiìøiëiê æàçà ðåòiíäå áåëãiëi áið ì¼ëøåðäåãi àºûíû àëó áîéûíøà ¼çäåði àêò æàñàéäû.
Àºøàíû æûìºûðó¹à ºàðñû

1993 æûë 29 ºàðàøàäà ºàáûëäàí¹àí àºøà æûìºûðó¹à áàéëàíûñòû çà»íû» íåãiçãi ºûëìûñòûº æîëìåí àºøàíû æûìºûðó¹à æ¸íå ½éûìäàñºàí ºûëìûñòàðäû àíûºòàó ìåí àøó¹à áàéëàíûñòû.

Êåäåí îðãàíäàðûíû» æåäåë-içäåñòiðó ºûçìåòi ½éûìäàñºàí ò¾ðäå àºøàíû æûìºûðóäû» õàëûºàðàëûº äå»ãåéiíäå ºàäà¹àëàó æ½ìûñòàðûí æ¾ðãiçóìåí ºàòàð ºûëìûñòûº iñòå ºîç¹àéäû. Àºøà æûìºûðó æà¹äàéû ê¼áiíåñå õàëûºàðàëûº òàóàð ºàòûíàñûíäà îðûí àëàäû. ̽íäàé æà¹äàéäà êåäåí îðãàíäàðû æåäåë içäåñòiðó æ½ìûñòàðûí æ¾ðãiçó í¸òèæåñiíäå ä¸ëåëäåð òàóûï á½ë ºûëìûñ ò¾ðiìåí ê¾ðåñ æ¾ðãiçóäå. ´éòêåíi á½ë ºûëìûñ ò¾ði êåäåí îðãàíäàðûíû» æåäåë-içäåñòiðó ºûçìåòiíå æ¾êòåëñií.

Ôåäåðàëüäû ºûëìûñòûº âåäîìñòâà àºøàíû æûìºûðó¹à ºàðñû ê¾ðåñòi îéäà¹ûäàé iñêå àñûðó ¾øií Âèñáàäåí ºàëàñûíäà ºàðæûëûº àíûºòàó òîáûí º½ð¹àí. Á½ë òîï êåäåíäiê ºûëìûñòûº âåäîìñòâàñû æ¸íå ñîë âåäîìîñòâàñûíû» ºûçìåòêåðëåðiíåí º½ðàë¹àí æî¹àðûäà àéòûëûï ¼òêåí òîï àºøà æûìºûðóäû» ½éûìäàñºàí òîáûíà ºàðñû àíûºòàó æ½ìûñòàðûí æ¾ðãiçåäi æ¸íå á½ë ºûëìûñ áîéûíøà õàëûºàðàëûº àðåíàäà îðûí àë¹àí æà¹äàéäà åãåð îë åêi âåäîìñòâàíû» åðåæåñiíå ñàé áîëñà ì½íäàé ºàðæû àíûºòàó òîïòàðû ïîëèöèÿ æ¸íå êåäåí îðãàíäàðû ºûçìåòêåðëåðiíåí º½ðàëàäû. Îëàð ñîíûìåí ºàòàð ôåäåðàëüäû æåðëåð äå»ãåéiíäå äå º½ðàë¹àí.

Мұндай бірлестіктер көбінесе есірткі контрабандасында кездеседі. Сонымен қатар қару мен темекі Евроодақтың территориясында ауылшаруашылық тауарларына қойылған субсидияларға байланысты алаяқтыққа қарсы да жоғарыдағыдай бірлестіктер құрылуда.

• 
  Жергілікті халық пен қоршаған орта қауіпсіздігі;
  
• 
  Экономиканы қорғау;
  
• 
  Халықаралық қауіпсіздік.
  

Есірткі заттарының контрабандасы мен оны саудалау үлкен көлемде кеден органы қызметімен байланысты болып келеді. Өйткені көбінесе есірткі заттары басқа мемлекеттерден Германияға еніп отырады.

Бұл күресті сәтті жүргізу үшін қатысы бар мемлекеттер тығыз байланысты өзара орнатуы қажет. Кеден органдары халықаралық тауар айырбас тәжірибесіне негізделіп және өздерінің тауар өткізушілермен дәстүрлі тығыз қатынастарынұстана отырып, сонымен қатар әлемнің барлық кеден органдарымен байланысқа түсе отырып бұл салаға көптеген қымбат қазыналар бөлуде. Бұл мақсатта айтып өтетін жағдай ақпараттық жүйені дамыту қажет. Өйткені ол арқылы тез арада басқа елден келген ақпаратты өңдеп, оны басқа да тиісті қатысы бар мемлекеттер мен органдарға жеткізуге көмек береді.

Мұндай ақпарат жүйесіне қазіргі уақытта қолданыста болған «Балкан-инфо» ақпарат жүйесі 28 мемлекетке қызмет етуде. Бұл автомобильмен тасу жолдары бойынша. Ал теңіз жолдары бойынша күдікті заттар тасымалдануы «Маринфо» ақпараттық жүйе арқылы мүше елдер ақпараттық алыс-берісте болады.

Халықаралық кеден ұйымы да бұл салалар бойынша іс-тәжірибеде болсын өзінің жан-жақты анықтау қызметі бойынша іздестіру, бақылау жұмыстарын жүзеге асыруда.

Мұндай қылмыстарды анықтау бойынша мемлекеттің ішінде кеден қызметі мен полицейлердің бірігіп жұмыс істеуі, әрине өз бетінше жетістік. Өйткені кеден органына құқық бұзушылықтың қай түрі бойынша болмасынқолғабысын көрсетуде. Мысалы есірткі контрабандасы мен ақша жымқыру бойынша.

Кеден органдарының есірткі контрабадасы мен күрес бойынша басты органның бірі болуын мынадан-ақ байқауға болады: Жыл сайынғы есірткі қылмысының 70%-ін кеден органдары тіркейді.

Қару-жарақ контрабандасы
Қару-жарақ контрабандасы және онымен сауда бұрын соңды болмағандай дамуда. Кеден органдары және ішкі істер органдарымен тәркіленген қару-жарақ саны күннен-күнге артуда. Бұрынғымен салыстырғанда. әлдеқайда жоғары дәреже көрсетіп отырғандығын айтып кету артық болмас. Бұл көрсеткіш Евроодақ шекарасының күшейтілгеніне де қарамай артуда. Мұның себебі Шығыс Европа елдерінде және Франциямен Белгия қару-жарақ биржасындағы барлық қару түрінің «қаруға деген лицензия» қолданбай, алмай айналысқа шығаруымен байланысты.

Қазіргі уақыттағы Шығыс Европамен ашық шекара және бақылаусыз Европаның көршілес елдері арқылы қару-жарақты Германия территориясына алып келуді оңайлатып жіберді.

Бұл жағдайды жеке тұлғалармен қатар тәжірибелі қару-жарақ саудасымен айналысатындар да пайдалануда.
Радиактивті материалдардан қорғану
Ядролық жанар-жағармай мен басқа да радиоактивті материалдардың заңсыз түрде тасымалдануы қазіргі уақытта қысымын арттыруда. Бұл жағдай кеден органын басқа елден келіп отырған жолаушыларды да қатаң бақылаудан өткізуіне итермелеуде. Мұндай заттарды алып келу соңғы уақытта Шығыс Европа елдерінен көбеюде.

Бұл саладағы тасымалдаудың бақлаусыздығы қаупі туғаннан соң кеден органдары бойвнша аз уақыт ішінде радиоактивті материалдарды бақылау жаідайы жақсарды.

Кеден қазіргі уақытта радиациялық өлшеуіш қолдануда.Егер радиоактивті материалдардың заңсыз алып келінуі туралы күдік туа қалған жағдайда, тез арада жергілікті радиациялық қорғау органдары іске кіріседі.

Экономиканы өнеркәсіптік қорғау

Тауарларды жалған тауар белгісімен алып өту немесе тауар құжаттарын жалған түрде толтырып алып өту секілді әрекеттер кеден органдарына көптеген артық істер мен зияндарын алып келеді. Мұндай жағдайлар көбінесе тауарлар бағасы төмен елдерден Германия кеден шекарасына тауарлар мен көлік-құралдары келген уақытта болады.

Ал бұл болса отандық эканомикаға айтарлықтай шығын алып келеді.Әсіресе текстилді заттар,жоғары сапалы сағаттар,иіс сулар,музыкалық заттар,сонымен қатар компютерлерді программамен қамтамасыз ету заттары тауар белгісінің құқықтық сапасын бұзу арқылы,авторлық құқықты бұзу арқылы келіп жатады.

Жоғарыда аталып өткен тауарлар кеден органы тарапынан тәркіленіп жатады.Мұның мақсаты отандық өндірушілер мен отандық сауданы жағымсыз бәсекелестіктен қорғау.Мұндай мәселе Мюнхен қаласында орналасқан бас қаржы дирекциясында Федералды Германия Республикасы территориясында орталықтан жүргізіліп отыратындығы айтылып өтілген.

2.3. Кеден Органдарының жедел бөлiмшелерiнiң жедел-iздестiру қызметтерiн мәлiметтермен қамтамасыз ету және жеткiзiлiмдi бақылау әдiсi.

Êåç êåëãåí æåäåë - içäåñòiðó øàðàëàðûí ½éûìäàñòûðûï, îíû æ¾ðãiçó àëäûíäà îíû àëäûí àëà èíôîðìàöèÿìåí ºàìòàìàñûç åòó ºàæåò. Á½ë äåãåíiìiç àëäûìåí æà»àäàí ïàéäà áîë¹àí æà¹äàé¹à, ïðîáëåìà¹à ºàòûñòû áàðëûº ì¸ëiìåòòåðäi òàëäàï, êåéiííåí îñû òóûíäà¹àí æà¹äàé¹à áàéëàíûñòû øåøiìäåð ºàáûëäàíàäû æ¸íå îñû øåøiìäåðäi øåøóãå ºàæåòòi º½ðàëäàð àíûºòàëàäû.

̸ëiìåòòåðìåí ºàìòàìàñûç åòó æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòiíi» æåêå îáëûñû áîëûï òàáûëàäû. Æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòi ïðîöåñi êåçiíäå àëûí¹àí ì¸ëiìåòòåð áiðiíøiäåí: æåäåë ºûçìåòêåðëåð íåìåñå æåäåë á¼ëiìøåëåðãå ºàæåò ñîíûìåí áiðãå êåäåí îðãàíäàðû æ¾éåñiíi» áàñºà äà çâåíîëàðûíà ºàæåò. ʼï æà¹äàéëàðäà îñû àëûí¹àí ì¸ëiìåòòåð òà¹û êiìãå êåðåê áîëàòûíû áåëãiñiç áîëóû ì¾ìêií. Æåäåë á¼ëiìøåëåðäi» æàºñû ºûçìåò àòºàðóû ¾øií ì¸ëiìåòòåð àëàòûí àðíàéû ìåõàíèçì ºàæåò . Îñû ìåõàíèçì àðºûëû ºûçóøûëûº áiëäiðãåí æåäåë á¼ëiìøåëåð ìåí ºûçìåòêåðëåð ä½ðûñ ì¸ëiìåòòåð àëûï, îíû ºîëäàíà àëóû ºàæåò.

Áàñºà ºûçìåòêåðëåðìåí òàáûë¹àí ì¸ëiìåòòåðäi áåëãiëi áið ò¼ðòiï àðºûëû àëûï, îíû æåäåë ìàºñàòòàðäà ºîëäàíó¹à áîëàäû.

Ñîíûìåí ì¸ëiìåòòåðìåí ºàìòàìàñûç åòiëó - á½ë æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòiíi» ¸ðò¾ðëi çâåíî ñóáúåêòiëåðiíi» àðàñûíäà ì¸ëiìåòòåðäi àéûðáàñòàóäû ½éûìäàñòûðó æ½ìûñòàðû.

æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií ì¸ëiìåòòåðìåí ºàìòàìàñûç åòó êåëåñi åðåêøåëiêòåðìåí ñèïàòòàëàäû:

1. 
   Á½ë ì¸ëiìåòòåðìåí ºàìòàìàñûç åòó æàëïûëàìà ìiíåçäåìåãå èå æ¸íå îñû ì¸ëiìåòòåðìåí ºàìòàìàñûç åòó íåìåñå æåäåë ºûçìåòêåðëåðãå æ¾êòåëãåí.
   
2. 
   ̸ëiìåòòåðìåí ºàìòàìàñûç åòó îñû àðíàéû æ½ìûñïåí àéíàëûñàòûí - ñåêðåòàðèàò, èíôîðìàöèÿ-àíàëèòèêàëûº á¼ëiìøå, á¼ëiìøåëåðãå æ¾êòåëãåí.
   
3. 
   ̸ëiìåòòåðìåí ºàìòàìàñûç åòó áàðëûº æåäåë - içäåñòiðó ïðîöåñií ºàìòû¹àí. Îë æ½ìûñ áà¹ûòûí àíûºòàó æ¸íå º½ºûºá½çóøûëûº ôàêòiëåðií içäåó æ½ìûñû æ¸íå îñû æ½ìûñòàð í¸òèæåñií òàëäàó.
   

1. 
   ̸ëiìåòòi òàáó, æèíàó.
   
2. 
   Òàáûë¹àí ì¸ëiìåòòåðäi äîêóìåíòòi ò¾ðäå æèíàºòàó.
   
3. 
   ̸ëiìåòòåð áàçàñûí êîìïëåêòòåó.
   
4. 
   æåäåë ºûçìåòêåðëåð ìåí á¼ëiìøåëåðäi» ì¸ëiìåòòiê ºàæåòòiëiãií ºàíà¹àòòàíäûðó.
   

æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòiíi» º½ºûºòûº íåãiçäåði:

1. 
   ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñûíû» Êîíñòèòóöèÿñû, çà»äàð æ¸íå áàñºà äà ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñûíû» íîðìàòèâòi àêòiëåði.
   
2. 
   æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðàòûí îðãàíäàð ¼ç º½çûðåòi øå»áåðiíäå íåãiçãi ç໹à ñ¾éåíiï íîðìàòèâòi àêòiëåð øû¹àðàäû. Îñû íîðìàòèâòi àêòiëåðäå æåäåë - içäåñòiðó øàðàëàðûí ½éûìäàñòûðó ìåí æ¾çåãå àñûðó òàêòèêàñû ê¼ðñåòiëãåí. Æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðó êåçiíäå ò½ë¹àëàðäû» áîñòàíäû¹û ìåí º½ºûºòàðûíû» ñàºòàëóûí ºàìòàìàñûç åòåòií øàðàëàð:
   

1. 
   Æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòòåðií æ¾çåãå àñûðó êåçiíäå àëûí¹àí ì¸ëiìåòòåðäi çà»äà ê¼ðñåòiëìåãåí ìàºñàòòàðäà ºîëäàíó¹à áîëìàéäû.
   
2. 
   Æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðóøû îðãàí iñ-¸ðåêåòiíå æî¹àðû ò½ð¹àí îðãàí¹à íåìåñå ïðîêóðàòóðà¹à, ñîòºà øà¹ûìäàíó¹à áîëàäû.
   
3. 
   Ïðîêóðàòóðà íåìåñå ñîò òàëàáû áîéûíøà øà¹ûìäû æàí-æàºòû æ¸íå òîëûº ºàðàó ìàºñàòûíäà ñîòºà áàðëûº iñ ºà¹àçäàðû ìåí º½æàòòàðû áåðiëåäi.
   
4. 
   æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòi í¸òèæåñiíäå àëûí¹àí ò½ë¹àíû» æåêå ¼ìiði ìåí àáðîéû òóðàëû ì¸ëiìåòòåð ñàºòàëó¹à æàòïàéäû æ¸íå æîþ¹à æiáåðiëåäi. Òåê á½ë ì¸ëiìåòòåðäå çà»¹à ºàéøû iñòåð áîëìàóû ºàæåò.
   

æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðóøû îðãàíäàðäû» ìiíäåòòåði:

1. 
   ´ç º½çûðåòiíå ñ¸éêåñ çà»äû æ¸íå æåêå ò½ë¹àëàðäû» ì¾ääåñií, áîñòàíäû¹ûí, º½ºû¹ûí ºîð¹àó; ìåìëåêåòòi» ºî¹àìíû» ìåíøiãiíi» ºàóiïñiäiãií ºàìòàìàñûç åòó æ¸íå îëàðäû» ýêîíîìèêàëûº æ¸íå ºîð¹àíó ïîòåíöèàëûí íû¹àéòó.
   
2. 
   ²ûëìûñòûº iñ áîéûíøà æåäåë - içäåñòiðó øàðàëàðûí æ¾ðãiçó æ¼íiíäåãi òåðãåóøiíi» òàïñûðìàëàðûí, ïðîêóðîðäû» æàðëûºòàðûí æ¸íå ñîòòû» àíûºòàìàëàðûí îðûíäàó.
   
3. 
   Ìåìëåêåò, ºî¹àì ºàóiïñiçäiãiíå ºàóiï ò¼íäiðói ì¾ìêií äåãåí àíûºòàë¹àí ì¸ëiìåòòåðäi æ¸íå ôàêòiëåðäi ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñûíû» ìåìëåêåòòiê ¼êiìåò îðãàíäàðûíà óàºûòûëû, õàáàðëàï ò½ðó.
   
4. 
   Êåëiñiì - øàðò íåãiçiíäå õàëûºàðàëûº º½ºûº ºîð¹àó ½éûìäàðûíà æ¸íå øåòåëäi» º½ºûº ºîð¹àó îðãàíäàðûíà êåðåêòi ñ½ðàóëàðûí (ì¸ëiìåòòåðií) áåðiï îòûðó.
   
5. 
   æåäåë - içäåñòiðó øàðàëàðûí îðûíäàó êåçiíäå êîíñòèòóöèÿíû, ºàìòàìàñûç åòó æ¸íå ì¸ëiìåò ºàéíàð ê¼çäåðiíi» º½ïèÿëûëû¹ûí ºàìòàìàñûç åòó.
   

1. 
   æåäåë - içäåñòiðó øàðàëàðûí æ¾ðãiçó êåçiíäå º½ºûººà ºàéøû êåëåòií iñ-¸ðåêåò æàñà¹àí ºûçìåòêåðëåð, ¸ðåêåò åòiï æàòºàí ç໹à ñ¸éêåñ æàóàïêåðøiëiêêå òàðòûëàäû.
   
2. 
   æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûð¹àí îðãàííû» iñ-¸ðåêåò í¸òèæåñiíäå æàñàë¹àí øû¹ûíäû, ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñûíû» çà»ûíà ñ¸éêåñ ¼çi ò¼ëåéäi.
   

1. 
   ²ûëìûñòûº iñòi» ºîç¹àëóû.
   
2. 
   Æàñàëûíàòûí, æàñàëûíûï æàòºàí, æàñàëûï ºîé¹àí º½ºûºá½çóøûëûº òóðàëû ì¸ëiìåòòi» îðãàíäàð¹à ò¾ñói.
   
3. 
   Àçàìàòòàðäû» áåëãiñiç æà¹äàéäà æî¹àëóû æ¸íå òàíûëìà¹àí ¼ëiêòi» òàáûëóû êåçiíäå.
   
4. 
   Õàëûºàðàëûº ½éûìäàð ìåí øåòåë ìåìëåêåòòåðiíi» àðíàéû ºûçìåòêåðëåðiíi» òû»øûëûº, áàðëàóøûëûº iñ-¸ðåêåòi êåçiíäå.
   
5. 
   ²ûëìûñòûº iñ-áîéûíøà æåäåë - içäåñòiðó øàðàëàðûí æ¾ðãiçó æ¼íiíäåãi òåðãåóøiíi» òàïñûðìàëàðû, ïðîêóðîðäû» æàðëûºòàðû æ¸íå ñîòòû» àíûºòàìàëàðû.
   

1. 
   Ëàóàçûìäû ò½ë¹àëàð æ¸íå áàñºà äà ìåìëåêåòòiê îðãàí ºûçìåòêåðëåði, ê¸ñiïîðûí, ½éûì, ìåêåìå ºûçìåòêåðëåði, ¸ñêåðè á¼ëiìøå ºûçìåòêåðëåði æ¸íå ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñûíû» ºî¹àìäûº áiðëåñòiêòåði æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðóøû îðãàíäàð¹à ¼ç ºûçìåòòåðiíäåãi êåëå»ñiçäiêòåðäi øåøóãå iñ-¸ðåêåòïåí ê¼ìåêòåñói êåðåê.
   
2. 
   Æåêå ò½ë¹àëàð ¼ç åðêiìåí æåäåë - içäåñòiðó - ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðóøû îðãàíäàð¹à æåäåë - içäåñòiðó øàðàëàðûí ½éûìäàñòûðûï æ¸íå æ¾ðãiçóãå ê¼ìåêòåñói.
   
3. 
   æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðóøû îðãàíäàð ê¸ìåëåò æàñºà òîë¹àí iñ-ºàáiëåòòiëiãi áàð ò½ë¹àëàðìåí áiðãå ºàðûì ºàòûíàñ æàñàó òóðàëû êîíòðàêòû º½ðó¹à º½ºû¹û áàð.
   

1. 
   æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòi ïðîöåñiíäå àëûí¹àí ìàòåðèàëäàð òåðãåó iñ-¸ðåêåòòåðií æ¾ðãiçóäå ºîëäàíûëóû ì¾ìêií æ¸íå æåäåë - içäåñòiðó øàðàëàðûí æ¾ðãiçóäå ºîëäàíûëóû ì¾ìêií ºûëìûñòûº iñ æ¼íiíäå ä¸ëåëäåìåëåð ò¾ðiíäå ºîëäàíûëóû ì¾ìêií.
   
2. 
   æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií ½éûìäàñòûðó æ¼íiíäåãi ì¸ëiìåòòåð, áåëãiëi áið æåäåë - içäåñòiðó øàðàëàðû, ì¸ëiìåòòåðäi» ºàéíàð ê¼çäåði ìåí àëó ¸äiñòåði æ¸íå ìåìëåêåòòiê íåìåñå áàñºà äà çà» íåìåñå áàñºà äà çà»ìåí ºîð¹àëàòûí º½ïèÿ åøºàíäàé æàðèÿëàíó¹à æàòïàéäû.
   
3. 
   ʸñiáè ìiíäåòií îðûíäàó áàðûñûíäà áåëãiëi áîë¹àí, æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòi òóðàëû ì¸ëiìåòòåðäi æàðèÿëà¹àí ò½ë¹à ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñûíû» Çà» àêòiëåðiíäå ê¼ðñåòiëãåí æàóàïêåðøiëiêêå òàðòûëàäû.
   

1. 
   Àäàìíû» äåíñàóëû¹û ìåí ¼ìiðiíå ºàóiï ò¼íäiðåòií iñ-¸ðåêåòòåð æàñàìàó.
   
2. 
   Ñàÿñè ïàðòèÿëàð, ºî¹àìäûº æ¸íå äiíè áiðëåñòiêòåð ì¾ääåëåð ¾øií iñ-¸ðåêåò æàñàìàó.
   
3. 
   Àçàìàòòàðäû» º½ºûºá½çóøûëûº æàñàó¹à èòåðìåëåó iñ-¸ðåêåòòåðií æàñàìàó.
   
4. 
   æåäåë - içäåñòiðó ì¸ëiìåòòåðiíäåãi ä½ðûñ åìåñ ì¸ëiìåòòåðäi ºîëäàíáàó.
   

1. 
   ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñûíû» Çà»ûíà æ¸íå êåëiñiì-øàðòûíà ñ¸éêåñ ²Ð-íû» òåððèòîðèÿñûíäà øåòåëäiê îðãàíäàð æåäåë - içäåñòiðó øàðàëàðûí áiðiãiï æ¾çåãå àñûðóû.
   
2. 
   Áàñºà øåòåë Çà»äàðûíà æ¸íå ñîë åëäåðìåí îðíàòûë¹àí êåëiñiì-øàðòºà, ñ¸éêåñ ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñûíû» æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòi» æ¾çåãå àñûðóøû îðãàíäàð, øåòåë ìåìëåêåòòåðiíi» òåððèòîðèÿäà æåäåë - içäåñòiðó øàðàëàðûí áiðiãiï æ¾çåãå àñûðóû.
   

Îåðàòèâòi-içäåñòiðó ºûçìåòií ìàòåðèàëäû-òåõíèêàëûº ºàìòàìàñûç åòó ìûíàëàðìåí æ¾çåãå àñûðûëàäû:

Ðåñïóáëèêàëûº æ¸íå æåðãiëiêòi áþäæåò º½ðàëäàðûíàí.

Ñîò øåøiìi áîéûíøà ò¸ðêiëåíãåí: àâòîòðàíñïîðò, ðàäèîýëåêòðîíäûº º½ðàëäàð, àóäèî æ¸íå áåéíå òåõíèêà, ýëåêòðîíäû - åñåïòåóiø º½ðàëäàð, îðãòåõíèêà æ¸íå áàñºà äà ì¾ëiêòåð.

æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðóøû îðãàí ºûçìåòêåðëåðiíi» ¸ëåóìåòòiê æ¸íå º½ºûºòûº ºîð¹àëóû:

1. 
   æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðóøû îðãàí ºûçìåòêåðëåði ìåìëåêåò ºàìºîðëû¹ûíà àëûíàäû æ¸íå îëàð¹à ºîñûìøà æå»iëäiêòåð áåðiëãåí.
   
2. 
   æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðóøû îðãàí ºûçìåòêåðëåðiíi» çà»äû iñ-¸ðåêåòòåðiíå îñû, iñêå ºàòûñòû º½çûðåòòi ò½ë¹àäàí áàñºà åøêiì àðàëàñà àëìàéäû.
   
3. 
   æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðóøû îðãàííû» áàñòûºòàðû ¼ç ºûçìåòêåðëåðiíi» æåêå ºàóiïñiçäiãií, ì¾ëiêòi» ñàºòàëóûí æ¸íå îëàðäû» æàí½ÿ ì¾øåëåðiíi» æåêå ºàóiïñiçäiãií ºàìòàìàñûç åòói êåðåê.
   
4. 
   æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðóøû îðãàí ºûçìåòêåðëåðiíå ìûíàäàé æà¹äàéëàð æàñàë¹àí: ìåäèöèíàëûº ºûçìåò ê¼ðñåòó, àðíàéû ê¸ñiáè äàéûíäûº àëó, ê¸ñiáè áiëiêòiëiãií àðòòûðó¹à.
   

1. 
   æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðóøû îðãàíäàðìåí áiðëåñiï iñ-àòºàðàòûí àçàìàòòàð ìåìëåêåò ºàìºîðëû¹ûíà àëûíàäû.
   
2. 
   æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðóøû îðãàíäàðìåí áiðëåñiï iñ-àòºàðàòûí àçàìàòòàð ìåí îëàðäû» æàí½ÿ ì¾øåëåðiìåí áiðëåñiï iñ-àòºàðàòûí àçàìàòòàð ìåí îëàðäû» æàí½ÿ ì¾øåëåðiíi» äåíñàóëû¹û, ¼ìiði ìåí ì¾ëêiíå ºàóiï ò¼íäiðiëñå, îñû îðãàíäà𠺽ºûººà ºàðñû ¸ðåêåòòi áîëäûðìàó æ¼íiíäåãi áàðëûº êåðåêòi øàðàëàðäû ºîëäàíó.
   
3. 
   æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðóøû îðãàíäàðìåí êîíôèäåíöèàëäû ò¾ðäå iñ-àòºàð¹àí àçàìàòòàð òóðàëû ì¸ëiìåòòåð ìåìëåêåòòiê º½ïèÿ áîëûï òàáûëàäû æ¸íå îëàðäû» æàçáàøà ò¾ðäå ð½ºñàò åòiëãåí êåçäå ¹àíà æàðèÿëàíàäû.
   
4. 
   æåäåë - içäåñòiðó ºûçìåòií æ¾çåãå àñûðóøû îðãàíäàðìåí iñ-àòºàð¹àí àçàìàòòàð, ñûéëûº àëó¹à º½ºû¹û áàð æ¸íå çåéíåò àºûìåí ºàìòàìàñûç åòiëóãå º½ºû¹û áàð.
   
5. 
   æåäåë - içäåñòiðó øàðàëàðûí æ¾çåãå àñûðó êåçiíäå àçàìàò ºàéòûñ áîëñà îíû» æàí½ÿñûíà ïîñîáèÿ áåðiëåäi æ¸íå îñû îïðàòèâòi-içäåñòiðó øàðàëàðûí æ¾çåãå àñûðó êåçiíäå àçàìàòòàðäû» æàðàºàò àëóûíà áàéëàíûñòû ïîñîáèÿ àëó¹à º½ºû¹û áàð.
   

ҚР кеден органдары күкык қорғау қызметін орындау барысында белгілі бір нәтижелерге жетті. 2005 жыл және 2007 жылда кеден ісі саласындағы қылмыстарды ашу едәуір өскен.

ҚР кеден органдарының маңызды міндеттері эканомикалық қылмыстармен және әкімшілік құкық бұзушылықтармен, контрабандалық тауар және көлік-күралдарының, есірткі заттарының, қару-жарақтың, Республиканың мәдени-тарихи күндылықтарының заңсыз өтуімен тиімді күрес жүргізу болып табылады.

Кеден органдары өздерінің құқық қорғау қызметін жүзеге асыра отырып эканомикалық қылмыстармен күресте маңызды жұмыстар атқарады.

Біз талдау жасай келе үстіміздегі жылда экономикалық контрабанда бойынша қылмыстық іс қозғау азайды. Мұндағы әсіресе кеден шекарасын кесіп өту кезіндегі тауарларды алып өту кезіндегі мәселелер бойынша айтуға болады. Бұған себеп тұлғалардың ҚР кедендік, әкімшілік, қылмыстық заңдарының шарттары жағдайларына бейімді болуы. Жалпы айтқанда көп тауар түрлері өте аз көлемде кедендік ережелерді бұзуда, яғни 209 бап бойынша еленбейтін кұқық бұзушылықтар болатын.
Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша қозғалған қылмыстық істер (дана)

	2006ж.	2007ж	+/-
Қозғалған қылмыстық істер	52	60	+8
209 бап, экономикалық контробанда	22	25	+3
250 бап, есірткі заттар мен басқа да айналысқа тыйым салынған бұйымдардың контрабандасы	9	12	+3
214 бап, кеден төлемдері мен салықтарын төлеуден жалтару	9	9	0
Басқа да баптар	12	14	+2
Сотқа жіберілген істер саны	23	38	+15
Анықтаушылар саны	2	2	0
1 анықтама жүргізушіге жүктеме	26	30	+4

2007 жылдың ішінде қылмыстық істер бойынша салыстырмалы талдау көрсетіп отырғандай, ҚР ҚК 209 бабының 1 бөлігі бойынша 3 қылмыстық іске, ал ҚР ҚК 250 бабы бойынша 3 қылмыстық іске, сондай-ақ ҚР ҚК цбасқа да баптары бойынша қозғалған қылмыстық істер 2 – ге артықанын көріп отырмыз. Сонымен қатар, 2007 жылы осындай 2006 жылмен салыстырғанда соттардың қарауына жіберілген қылмыстық істер 15 іске артқан. Контрабандамен күрес және басқада сыртқы экономикалық қызмет саласындағы құқық бүзушылыққа қарсы құқық қорғау және т.б органдардың қызметтерімен құзіреттілігі шегін анық түрде белгілеп, нормативтік бекіту, кеден органдарының оперативті-іздестіру қызметінің нормативтік базасын құру және кеден ұйымы шарттарындағы кедендік құқық бұзушылық концепциясын қолдану ҚР кеден ісі туралы заңдар нормаларын, кедендік ережелерді бұзғаны үшін жауапкершлік және кеден сферасындағы қылмыстар бойынша қолданылуды ұйымдастыру қажет.

Өткен жылғы кезеңмен салыстырғанда осы жылдың 1 жыл ішінде экономикалық контрабанда бойынша істердің сотқа тапсырылуы 57%-ке өскен.

Соттық тәжірибе көрсеткендей мұндай құқықбұзушылықтар жазаланбай қалып қоюда немесе құқыққа қарсы жасалған әрекеттер жазаға сәйкес келмейді.

Соттық істе осыған ұқсас істі қарау кезінде, заңмен анықталмаған ұзартылған қылмыстық құқықбұзушылық түсінік туралы сұрақ туады. Көрсетілген түсініктің құқықгық реттеушілігі болмағаіндықган, заңның бірыңғай қолданылмауына алып келетін, кеден органдарымен құқық қолдану практикасын іске асыру кезінде проблема болып табылады.

Бұдан басқа заңға сәйкес кеден органы қылмыстық процестің қатысушы болып табылмайды және сондықтан соттық отырыскд қатысуға тек судьяның келісімі бойынша қатыса алады, ал судьяның шығарған шешімімен келіспесе өзінің жағына сәйкес ұсыныстар ұсына алмайды және өзбетімен жеке судьяның шешімін қайта шағымдануға тікелей жоғарғы тұрған сотқа ұсына алмайды.

Жоғарыда айтылғандарда қылмыстық қүқықбұзушылық туралы заңға ұзартылатын және ұзартылмайтын құқықбұзушылық түсінігін енгізу, қылмыстық істер бойынша қарауға қатысушы ретінде кеден органын қатыстыруға мақсат тұтып отыр.

2007 жылы 23.12.2007жылы ОҚО бойынша КБД мен ҚР ҰҚК қызметкерлерімен бірлесіп өткізілген жедел-іздестіру шарасында, Мақтаарал ауданы «Бірлік» өткізу-бақылау кеден бекетінен Өзбекстан Республикасынан Қазақстан аумағына ешқандай құжатсыз 4 124 610 теңге сомасындағы зергерлік бұйымдары бар Өзбекстан азаматшасы қол түсті. Аталған іс бойынша ҚР ҚК 209 бабының 1 бөлігі бойынша қылмыстық іс қозғалып сотта қаралды және зергерлік бұйымдар 4 124 610 теңге көлемінде тәркіленіп іс бойынша жаза қолданылды. Осы мерзім ішінде мақтаарал ауданында Жунтаева С.А. қатысты қылмыстық іс қаралып аяқ-киім түріндегі тауарларғ,а қатысты 1 208 000 теңге көлемінде тәркілеу жасалып, жаза қолданылды.

10.03.2007 ж. ОҚО КБД және ОҚО ҰҚК бірлесіп жедел-іздестіру қызметін жүзеге ас ыруы арқасында «Төле-би» кеден бекетінде Жумабеков А.А. Өзбекстан азаматы 8 882 грамм көлемінде «героин» алып өтпек кезінде ұсталды. «Ынтымақ» кеден бекетінде Өзбекстан азаматы Юлчиев Б.Т. 67 817 грамм кептірілген «марихуанна» алып өтпек болған кезінде қолға түсірілді. Аталған істер бойынша анықтама-тергеу істері жүргізіліп, қылмыстық іс қозғалды.

Сонымен қатар, басқа да жедел тосқауыл іс-шарасын ҚР кедендік бақылау комитетінің шеңберінде Оңтүстік Қазақстан облысы кеден басқармасы өткізген болатын. Іс-шараның мақсаты - Өзбекстанмен шекарада орналасқан аудандарды кесіп өтетін ірі көлемдегі тауарлар мен бұйымдардың контрабандасы (209 бап), айналысы тыйым салынған есірткі, қару-жарақ және т.б. заттар, тауарлар, автокөлік құралдарының ҚР аумағына заңсыз әкелінген тауарлардың алдын-алу, жолын кесу және ескерту сияқгы шаралар.

Іс-шараны өткізу барысында Оңтүстік Қазақстан облысы Кедендік бақылау Департаменті қызметкерлерімен 1375 жуық кеден ісіндегі кұқық бұзушылық актілер айқындалып, құқық бұзушыларға 13 783 403 теңгеден астам айыппұл салынып, 951 әкімшілік іс соттың қарауына жіберілді.

Кинологиялық қызмет
Қазіргі кезде Оңтүстік Қазақста облысы бойынша Кедендік Бақылау Департаментінің кинологиялық бөлімінде штатта 15 инспектор - кинолог және 20 қызметтік-іздестіру иттері бар.

Алматы қаласындағы Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігі Кедендік Бақылау Комитетінің кинологиялық орталығында маман – кинологтар 1-й курс инспектор-кинолог дайындығынан өтіп жатыр.

Оңтүстік Қазақста облысы бойынша Кедендік Бақылау Департаментінің кинологиялық питомнигін салу жұмыстары жалғастырылып жатыр.

Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша Кедендік Бақылау Департаментінің Құқықбұзушылықтар және қылмыстармен күрес басқармасының құрамында кинологиялық бөлім қызмет етеді. Аталған құрылым төмендегідей құрамнан тұрады:

1. Кинологиялық бөлім бастығы - К. Такенов;

2. ОҚО КБД негізгі питомнигінің бастығы – П. Верещагин

3. Бас маман – питомниктің оқытушы кинологы – Н. Лисицын

4. Бас маман – питомниктің оқытушы кинологы – А.Подцерковный

Кинологиялық бөлімнің жедел бағыныштылығында шекаралық кеден бекеттерінің құрамына кіретін 16 маман – кинолог бар.
1. Аға маман – кинолог Полатбеков Б. - «Жибек – Жолы»

2. Аға маман – кинолог Мусаев А. - «Жибек – Жолы»

3. маман – кинолог Аяпбергенов А. - «Жибек – Жолы»

4. маман – кинолог Исмаилов А. – «Казыгурт»

5. маман – кинолог Юсупов Р. – «Казыгурт»

6. Аға маман – кинолог Азимбердиев К. – «Казыгурт»

7. Аға маман – кинолог Орымбаев Б. – «Сарыагаш»

8. маман – кинолог Темирбаев К. – «Сарыагаш»

9. маман – кинолог Лукин С. – «Б.Конысбаева»

10. Аға маман – кинолог Абдрахманов Н. – «Б. Конысбаева»

11. маман – кинолог Зуев В. – «Ж/д. Ст.Сарыагаш»

12. маман – кинолог Аманов О. – «Махтарал»

13. маман – кинолог Курманбай С. – «Махтарал»

14. Аға маман – кинолог Серикбаев С. – «Махтарал»

15. маман – кинолог Крамаренко О. - «Капланбек»

16. маман – кинолог Толкодубов К.П. - «Шымкент-Аэропорт»

Олардың екеуі ҚР КБК Кинологиялық Орталығында біліктілігін арттыруда.

ОҚО КБД балансында 25 қызметтік-іздеу иттері бар, олардың 3 асыл тұқымды болып табылады. 1 ит бельгиялық овчарка «Малинуа» тұқымынан, сондай-ақ бір ит Өзбекстан Республикасы әріптестерінің сыйға тартқан неміс овчаркасы «Бий» атты тұқымынан.

2004 жылдан ОҚО бойынша КБД – ның базалық питомнигі жұмыс істей бастады. Ол қызметтік-іздеу иттерін тексеруді және қайта дайындықтан өткізуді жүзеге асырады. Базалық питомникте аптасына екі рет арнайы кинолог - мамандардың және қызметтік-іздеу иттерінің қатысуымен практикалық және теориялық сабақтар өтіп тұрады.

Маман – кинологтар қызметтік-іздеу иттері көмегімен кеден бекеттерінде кеден тексерулерін өткізеді.Сонымен қатар, маман – кинологтар кеден жедел топтарымен бірігіп заңсыз есірткі заттар Қазақстан Республикасы кеден шекарасынан өткізудің жолын кесу операцияларына қатысады. Сондай-ақ, олар басқа да құқық қорғау органдарымен бірлесіп профилактикалық өткізіліп жатқан шараларға қатынасады. Мысалыға айтатын болсақ «МАК», «Арна».

Есірткі заттардың контрабандасымен күрестің тиімділігін арттыру үшін кеден органдарына жедел іздестіру қызмет субъектісі статусын беру керек.

ҚР құқық қорғау органдары мұндай жағдайлармен бірнеше бағытта күресуге тырысады. Бірінші кезекте – шекарада. Мұнымен көбінде кеден органдары айналысады. Оларға құжаттарды, тауарлардың шығуын және олардың импорт бойынша операциялардың заңдылығын бақылау міндеттері жүктелген. Бірақ іс жүзінде кеденшілер ҚР кеден шекарасы арқылы өтетін тауарлар ағымына бақылау жасауға жағдай жоқ. Мұндай жағдайларға бірнеше себептер бар: бірінші кезекте шекараны қорғаудың төмен деңгейі; екіншіден, Қазақстандық кеденнің нашар техникалық қастамасыз етілуі. Сонымен бірге қызметкерлердің төмен жалақысы да маңызды роль ойнайды. Осы себепті парақорлық, «туысқандық байланыстар» туындайды.

Келесі кезеңде контрабандамен күреспен Ішкі істер министрлігінің қызметкерлері айналысады және бірінші кезекте қаржы полициясының бөлімдері. Контрабандамен күрес Республиканың ішінде де жүріп жатыр. Ішкі істер органдарының қызметкерлері елдің маңызды автомагистральдарына бақылау жасауға тырысады. Тексеру көбінесе күдікті автокөлік құралдарына жүргізіледі. Сонымен бірге, тексеру контрабандистер өздерінің тауарларын өткізуге тырысатын көтерме базалар мен базарларға жүргізіледі. Бірақ әрқашанда бұл бағытта барлығы ойдағыдай бола бермейді. Біріншіден, Ішкі істер органдары бақылау жасауы үшін осы орындарды қамти алмайды. Екіншіден, контрабандистердің сыбайластығы туралы ұмытпау керек. Олар пара арқылы басшы органдардан заңсыз тауарлары үшін құжаттар базасын ала-алады. Соңғысы , күрестің үшінші бағыты – бұл жеке сауданы бақылау болып табылады. Ішкі істер органдары контрабандалық тауарды нақты заңсыз сату кезінде қолға түсіргісі келеді. Бірақ бұл өте қиын да күрделі жұмыс. Шынында, әр сатушының жанына бір-бірден полиция қызметкерін қоя алмайсыз.

Сонымен қатар, контрабандистер өздерінің әдістерінің арсеналын күн сайын өзгертіп, жаңартып отырады.

Контрабанданы тауып, анықтап, ұстау үшін кеден қызметкерлері мен ішкі істер органдарының қызметкерлері тек заңға қызмет етіп қана қоймай, сонымен бірге жақсы психолог болуы керек.

Көп жағдайда проблема ол – атқарушы органдар контрабандалық тауарларды күн сайын ұстағанмен, құқық қорғау органдарымен осы қылмысты ашу болып табылады.

Аталған фактілер кеден бекеттерінде есірткі заттарының жолын кесу қызметінің баяю жүріп жатқандығын көрсетеді.

Сондықтан:

1. ОҚО КБД кинологиялық бөлімі қызметінің функционалдық міндеттерін орындауларының тәртібін қатаң тексеру қажет. Яғни автокөліктерді, қол багаждарын, жүктерді мұқият тексеру;

2. Есірткі заттарының заңсыз алып өту әрекеттерінің жолын кесу қызметтерінің толық технологиялық сызбасын жасау;

3. ҚР кеден шекарасынан тез бұзылатын тауарларды алып өту кезінде автокөліктерді мұқият тексеру үшін жағдай жасау;

4. Үлкен ауқымда жүктер өтетін кеден бекеттерінде жүктерді тексеру үшін жеткіліксіз болып жатқан кинолог мамандар және қызметтік-іздеу иттерінің санын және ауысып жұмыс істеу уақытын реттеу керек.

Кинологиялық салада мынандай проблемалар да жоқ емес:

1. Кеден бекеттерінде - қызметтік-іздеу иттерін ұстау жағдайлары жоқ. Арнайы орындар жоқ ( «Шымкент – Аэропорт», «Сарыагаш », «Абай» кеден бекеттерінде )

2. Базалық питомникте толық қанды үйрету-оқыту жаттығуларын өткізу үшін мынандай жағдайлар жетіспейді:

жаттығу алаңында вагон жоқ, автобус макеті қойылатын талаптарға жауап бермейді – ішінде орындықтар, жүргізуші орны жоқ, яғни есірткі заттарын жасыру орындары немесе оларды көрсететін орындар жоқ, иттердің жүгіру алаңында кедергіден секіру құрылысы бітпеген, жаттығу алаңдарында қоршалған орындар жоқ. Осы аталғандармен қатар, базалық питомниктің өзіндік кемшіліктері де бар:

- қызметтік-іздеу иттерінің тамақтану табақтары жоқ;

- қызметтік-іздеу иттеріне күтім жасалатын инвентарьлар жоқ;

- иттердің үйшіктері мен орындары жоқ.

3. Питомникке өту жолы жоқ, яғни күзде және көктемде айналасындағы жер аумағы батпақ болып жатады.

4. Сонымен қатар, көптеген накокурьерлер өткізі-бақылау бекеттерін айналып өтеді. Бұл кеден аумағының толық қадағалауға алынбайтындығын көрсетеді. Сонымен қатар айналма жолдар мен жасырын жолдар да өте көп. Есірткі заттардың контрабандасын айқындау қызметтері курьерлердің құйтырғы айлаға баруларымен қиындап кетті. Көп жағдайларда есірткі заттары басқа заттармен жасырылады. Мысалы қол жүктерінде, тауарларда, түрлі конструкциялардың ішіне, адам организмі ішінде және т.б.

5. Нәтиженің төмендеуіне сонымен қатар, басқа органдардың есірткі заттармен күрес жүргізу қызметтерінің жанданғандығымен түсіндіруге болады.

Қорыта айтқанда Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша Кедендік Бақылау Департаментінің кеден ісі саласындағы қылмыстар және әкімшілік құқықбұзушылықтармен күрес жүргізу саласында 2007 жылы өткен жылмен салыстырған бірқатар кемшіліктер бар. Аталған кемшіліктердің алдын алу мен оларды жою мақсатында Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша Кедендік Бақылау Департаменті қызметкерлері өздеріне жүктелген елдің экономикалық және ұлттық қаіпсіздігін қамтамасыз етуде міндеттерді орындап, олқылықтарды болдырмайды деп сенуге болады, өйткені кеден органдарында мақсаттарды жүзеге асыру үшін жағдайлар жеткілікті.

²îðûòûíäûëàð ìåí ½ñûíûñòàð
²îðûòà êåëå, ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñû Êåäåí îðãàíäàðûíû» æ½ìûñòàðûíû» æà¹ûìäû æ¸íå æà¹ûìñûç æàºòàðû áàð.Îñû îðàéäà ìåí ¼çiìíi» äèïëîìäûº æ½ìûñûìíû» òàºûðûáûíà áàéëàíûñòû áiðàç ì¸ñåëåëåðäi àòàï ê¼ðñåòêåí ä½ðûñ.

Áiðiíøi ì¸ñåëå, êåäåí iñi ñàëàñûíäà¹û ºûëìûñòàðäû» æàëïû ñàíûíû» æûëäàí æûë¹à ¼ñói.Îíû» ñåáåïòåði áiðiíøiäåí,áiçáåí ê¼ðøiëåñ æàòºàí åëäåðäi» ýêîíîìèêàñûíû» áiçäi» åëìåí ñàëûñòûð¹àíäà¹û àéûðìàøûëû¹û æ¸íå êåéáið åëäåðäi» ½ñòàíûï îòûð¹àí ñàÿñòû.ιûí ìûñàë ðåòiíäå ´çáåêñòàíäû àëó¹à áîëàäû.Îë ìåìëåêåòïåí ²àçàºñòàííû» àðàñûíäà òàóàð àéíàëûìûíû» ê¼ï åêåíäiãiíå ºàðàìàñòàí åêi ìåìëåêåò àðàñûíäà¹û øåêàðàíû» æàáûº áîëóû. °ñiðåñå Ðåñïóáëèêàìûçäû» î»ò¾ñòiê ¼»iðiíäå ºûëìûñòû» àðòûï êåòóiíi» áið ñåáåái ²ÕÐ æ¸íå ´çáåêiñòàí Ðåñïóáëèêàñûìåí øåêàðàëàñ áîëóû.Ñîíûìåí ºàòàð Èðàí,Òóðêèÿ,Àó¹àíûñòàí,

Ò¸æiêñòàí ìåìëåêåòòåðiíåí êåëãåí òàóàðëàðäû» îñû ¼»iðäåí iøêå åíói. Àë á½ë ì¸ñåëåëåðãå äåãåí ìåíi» ½ñûíûñûì ´çáåêiñòàí ìåìëåêåòi àðàñûíäà¹û ñàÿñè ì¸ñåëåëåðäi øåøó. Ñîíäàé-ຠñîë åëäåðäi» êåäåí îðãàíäàðûìåí òû¹ûç áàéëàíûñ îðíàòó.

Жоғарыда аталған талдаулар мен негіздерге сүйене отырып мен мынандай ұсыныстарды келтіремін:

1) тауарлар мен көлік құралдарының Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы өтуі кезінде рұқсат етулік тәртіптің сақталуын қамтамасыз ету;

2) экономикалық контрабанда мен кедендік құқық бұзушылықтарға қарсы

күрестің нысандары мен әдістерін жетілдіру;

3) құқық бұзушылықтарды тергеудің әдістемесі мен Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдарымен өзара іс-қимылдың тетігін әзірлеу;

4) есірткілердің, қару-жарақ пен оқ-дәрілердің, валюталардың, энергия таратқыштардың заңсыз өткізілуін бақылау жөніндегі шараларды күшейту, интеллектуалдық меншік құқықтарын қорғауды қамтамасыз ету;

5) кеден ісі саласындағы қылмыстар мен құқық бұзушылықтарды бірыңғай

жедел есеп пен қылмыстық статистикаға кіргізу;

6) кеден ережелерін бұзушылықтарымен, өткізіліп жатқан кеден процедураларын топтастыру, халықаралық терроризммен күресті күшейту, діни экстремизм, есірткі трафиктермен күресті тиімді жүзеге асыру мақсатында, жасалған келісімдер шеңберінде шет елдердің кеден органдарымен тығыз байланыстарды жүзеге асыру;

7) Кеден ісі саласындағы қылмыстарды ашуда әдістемелік жасайтын бірыңғай республикалық ғылыми-әдістемелік институтын құру. Институтта Қазақстан Республикасы жергілікті кедендік бақылау департаменттерінің ерекшеліктерін ескере отырып кеден ісі саласындағы барлық көрсеткіштер мен тергеу материалдары жинақталып, экономикалық қылмыстармен күрес жүргізу бойынша біртұтас бағдарлама жасау;

8) Экономика және заңсыз есірткі заттардың айналысы саласында қылмыстармен күрес жүргізудің тиімділігі мен бағыттылығын айқындау саласында құқыққорғау органдарымен ынтымақтастық және өзара қимыл әрекет жасаудың мақсатында семинар – кеңестер өткізіп тұру.