Мазмұны Кіріспе. Халықаралық бірліктер жүйесі Бөлім Молекула кинетикалық теория және термодинамика негіздері



Pdf көрінісі
бет105/114
Дата19.10.2023
өлшемі3.62 Mb.
#481106
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   114
2.Физика-на-казахском-языке-для-1-курса

Бақылау сұрақтары 
1. 
Ядролық реактор деген не? 
2. 
Жылулық нейтрондар деген не? 
Сабақ № 65 
Тақырыбы: 5.2.3 Термоядролық энергия. 
Термоядролық реакция, термоядролық синтез - миллиондаған градус температурада жүзеге 
асатын ядролық бірігу реакциясы деп аталады. 
Жеңіл элементтерді (сутек, гелий, литий, т. б.) жүздеген миллион градусқа дейін қыздырғанда
олардың бейтарап атомдары тұтастығын жойып, ядролар мен электрондарға ыдырайды. 
Нәтижесінде оң зарядты ядролардан, теріс зарядты электрондардан тұратын ерекше орта —
жоғарғы температуралық плазма пайда болады. Мұндай плазмада ядролар кулондық тебіліс 
бөгетін (барьерін) жеңе алатын кинетикалық энергияға ие болады: 
мұндағы k—Больцман тұрақтысы; Т—плазманың температурасы; m және v — бөлшектің массасы 
мен жылдамдығы. 
Температурасы жүздеген миллион градус болатын ыстық плазмадағы ядролар аса үлкен 
жылдамдықпен бір-біріне жақындап, ядролық күштердің әрекет аймағына енеді. Сол сәтте-ақ 
тегеурінді ядролық күш оларды біріктіріп, жаңа ядроны түзеді. Бұл кезде пайда болған m масса 
ақауы есебінен аса мол энергия босап шығады. 
Жер бетінде алғаш рет термоядролық реакциялар 1950 жылдардың басында Қазақстанда (Семей 
полигоны) сутек бомбасын жару арқылы жүзеге асырылды. Қажетті жоғары температура атом 
бомбасын алдын ала жару үстінде алынды. Термоядролық бомбаның ішіне жоғары температура 
алу үшін атом бомбасының заряды және жеткілікті мөлшерде сутек изотоптары (мысалы, 
дейтерий) орналастырылады. Термоядролық жарылыста әуелі атом бомбасының заряды іске 
қосылады да, температура миллиондаған градусқа көтеріліп, сутек изотоптарының ядролары 
жаппай біріге бастайды. Осылайша әп-сәтте атом бомбасының жарылысы сутек бомбасының 


107 
жарылысына ұласады. 
Қолдан басқарылатын термоядролық реакцияларды іске асыру зор қиындықтарға кезікті. Оларды 
жүзеге асыру үшін, негізінен, үш мәселені шешу керек. 
Біріншіден, сутек газын қыздыру арқылы ыстық плазманың температурасын ондаған миллион 
градусқа көтеру қажет. 
Екіншіден, термоядролық реакцияны тұтандыру үшін ыстық плазманы суытпай, белгілі бір 
көлемде кем дегенде 10-1-10~2 с ұстап тұру қажет. 
Үшіншіден, термоядролық реакция қарқынды жүріп, энергия шығыны қажетінше мол болуы үшін 
ыстық плазмадағы дейтерий ядроларының тығыздығы белгілі бір шамадан кем болмауы тиіс, яғни 
1 м3 көлемде 1022 бөлшек болуы керек. 
Осы үш шарт қатарынан орындалса ғана басқарылатын термоядролық реакцияны іске асыруға 
болады. Алайда плазма заттың ең орнықсыз күйі болып табылады, сондықтан бұл шарттарды бір 
мезгілде орындау мәселесі әлі күнге шешуін таппай отыр 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   114




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет