«Болашак» расширяет горизонты

Речь шла о правилах приема документов на международную стипендию «Болашак». Подобные встречи уже проведены во всех областных центрах и в ряде моногородов Казахстана. В нынешнем году программа «Болашак» отмечает юбилей. 20 лет назад Президент Казахстана принял важнейшее решение – предоставлять талантливой молодежи возможность получать образование за рубежом. Время показало, что эта беспрецедентная мера стала своеобразным социальным лифтом для успешного роста выпускников «Болашака». Количество выпускников, получивших образование в иностранных вузах, возросло за этот период почти до 5 790 человек.

В настоящее время еще почти 2 500 стипендиатов обучаются в 200 университетах 33 стран. Министерство образования и науки РК в соответствии с новыми приоритетами развития страны постоянно совершенствует программу. Так, в 2011 году был принят план развития программы «Болашак» до 2015 года, в которой акцент делается на обучение магистров и докторов PhD. На встрече Галия Досмухамбетова объяснила, что теперь стипендия реализуется по принципу программно-целевого метода подготовки кадров за рубежом, разработчиком которого выступило тоже министерство. Его суть в том, что все стипендиаты «Болашака» заключают трехсторонний договор с работодателем и Центром международных программ. За ними сохраняются рабочие места, но им предстоит отработать определенный срок в организации, которая направила их за границу.

В конкурсе могут участвовать государственные служащие, научно-педагогические, медицинские и инженерно-технические работники, выпускники региональных вузов текущего года. Чтобы расширить доступ молодежи к участию в конкурсе на «Болашак», внедрена электронная государственная услуга. Граждане Казахстана могут подавать документы на конкурс через портал «электронного правительства» из любой точки республики до первого октября нынешнего года. Более того, как подчеркнула Г. Досмухамбетова, сняты требования к стоимости залогового имущества, четко закреплены критерии поручительства. Это позволило существенно расширить доступ для жителей сельской местности. Участие претендентов из регионов повысилось в 2011 году на 39%, а в прошлом году – на 47%. Она также отметила еще одну важную деталь: для претендентов на магистратуру предусмотрена языковая подготовка за рубежом до 18 месяцев, для стажировок – 6 месяцев. Для всех кандидатов на получение стипендии сняты возрастные ограничения, отбор претендентов проводится на конкурсной основе. Будет определяться уровень владения иностранным и государственным языками, психологической подготовленности, интеллектуального и профессионального развития.

Для тех, кто не смог присутствовать на консультативной лекции, сообщаем сайт, на котором можно получить полные ответы о правилах приема документов на стипендию «Болашак»: www.bolashak.qov.kz.

//Казахстанская правда.-2013.-18 сентября.- С.9

Ақордада Мемлекеттік хатшы Марат Тәжиннің төрағалығымен Ұлттық тарихты зерделеу жөніндегі ведомствоаралық жұмыс тобының ІІІ отырысы өтті. Онда жауапты мемлекеттік органдардың «Халық тарих толқынында» бағдарламасын әзірлеу, сондай-ақ, жұмыс тобының бірінші және екінші отырыстарында қойылған міндеттерді іске асыру барысы қаралды.

«Президент тапсырмасына орай, біздің осы бағытта жұмыс бастағанымызға 100 күннен астам уақыт өтті. Аз уақыт аралығында еліміздің барша тарихи қауымдастығы осы мемлекеттік маңызды жобаға жан-жақты атсалысып жатқанын көріп-біліп отырмыз. Ведомствоаралық жұмыс тобының алғашқы отырысынан бергі үш айдан астам уақыт ішінде біз бәріміз бірлесе ұлттық тарих ғылымын дамыту ісіне елеулі қозғау салдық деп ойлаймын», деді Мемлекеттік хатшы жиынды ашып. Марат Мұханбетқазыұлы қазірдің өзінде бірқатар нақты, көзге көрінетін, қолға ұстайтын нәтижелерге қол жеткізілгенін, айтарлықтай ғылыми және білім беру инфрақұрылымы қалыптасып жатқанын баяндай келе, барлық мемлекеттік жоғары оқу орындарында Қазақстан тарихы кафедралары ашылғанын, жаңа зерттеу құрылымдары қалыптасқанын, сондай-ақ, Жас тарихшылар қауымдастығы құрылғанын атап айтты. «Жоғары оқу орындарында білімді кадрларды, сондай-ақ, «Тарих» мамандығы бойынша PhD докторларын даярлауға қажетті мемлекеттік тапсырыс көлемі едәуір артты. Ұлттық тарихтың өзекті мәселелеріне арналған «Mangi еl» атты жаңа ғылыми-көпшілік журналдың алғашқы нөмірі дайындалды. Атауы арғы замандардағы ата-бабаларымыздың тасқа қашап жазған сырлы сөзді нұрлы мақсатынан бастау алатын, аты қай тілде де ықшам, әуезді естілетін бұл журнал ғылыми қауымдастық пен қоғам арасын өзара байланыстыратын ақпараттық көпірге айналатын болады. Шетел мұрағаттарын зерделеу жөніндегі қажырлы жұмыс жалғасын табуда. Ғалымдардың алғашқы тобы Ресей, Қытай, Иран, Ұлыбритания, Египет және Түркия елдерінде болып келді. Аталған зерттеулердің қорытындысы ХVІ-ХХ ғасырлардағы Қазақстан тарихы бойынша едәуір мұрағат құжаттары жиналғанын көрсетеді», деген Мемлекеттік хатшы осылайша алға қойған мақсаттың оң нәтиже бере бастағанын, бірақ атқарылған іске көңіл толтырып, жұмыс қарқынын төмендетіп алуға болмайтынын да басын ашып айтты.

Отырыстың күн тәртібі өте ауқымды болды. Алғашқы отырыс өткеннен бергі уақыттағы атқарылған істердің қорытындысын жариялаған Мәдениет және ақпарат министрі Мұхтар Құл-Мұхаммедтің, Білім және ғылым министрі Аслан Сәрінжіповтің баяндамаларына қоса, уәкілетті мекемелер өкілдерінің төрт хабарламасы тыңдалды.

Ұлттық тарихты зерделеу отандық БАҚ-та жиі талқыланатын тақырыпқа айналды. Осы жылдың 1 маусымынан 13 қыркүйекке дейінгі аралықта баспа БАҚ-тарында тарих тақырыбы бойынша барлығы 656 материал жарияланса, телеарналар эфирлерінде 489 сюжет шыққан. Сондай-ақ, ақпарат агенттіктерінің таспаларында 802 жаңалық хабарламалар орналастырылып, 50 баспасөз басылымы мен Интернет-ресурстарында қазақ тарихына арналған тақырыптық айдарлар қолданылған. Оған «Жалын», «Жұлдыз», «Нива-Простор» сияқты әдеби журналдар да тартылған, тіпті балаларға арналған «Балдырған» журналында да балалардың ой-өрісіне лайықталған айдар ашылған. Бұл мәліметтерді келтірген Мәдениет және ақпарат министрі Мұхтар Құл-Мұхаммед тарих мәселелері арнайы бағдарламалар, циклдік хабарлар шеңберінде жиі талқыланатынын, тіпті интернет-ресурстарда, әлеуметтік желілерде іске асырылып жатқан шаралардың кеңінен талқылануы Қазақстан азаматтарының мемлекетіміздің өткенін зерделеуге, оның жалпы дүниежүзілік тарихи үдерістегі орнын түсінуге, өзінің тарихи түп-тамырын ұғынуға, ұлттық салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарға қызығушылығын арттыратынын мәлімдеді. Ол сондай-ақ, соңғы бес жыл көлемінде тарих тақырыбына арналып, мемлекеттік тапсырыспен жарыққа шыққан кітаптардың барлығы да жуырда ашылған тарихи порталға табыс етілгенін хабарлады.

«Ұлттық тарихты зерделеу жұмыстарына елімізде 60-тан астам жоғары оқу орындары мен гуманитарлық бағыттағы көптеген университеттер тартылды. Ал, бұл жұмыспен 300-ден астам ғалымдар айналысып жатыр. Осы бағдарлама өмірге келген уақыттан бастап 6 өңірде жиындар өткізілді. Оған 700 мыңнан аса адам қатысты», деді Білім және ғылым министрі Аслан Сәрінжіпов өз баяндамасында. Бағдарлама шеңберінде үкіметтік емес ұйымдардың да белсенді жұмыс атқарғанын, білім беру мәселелері бойынша көптеген семинарлар, тренингтер, жиындар өткізген олардың мемлекеттік тапсырыс аясында 16 жоба дайындағанын атап айтты. Министр сондай-ақ, Қазақстан тарихын зерттеп жүрген шетелдік ғалымдардың базасы дайындалғанын, олардың әлемнің 14 мемлекетінде екенін, ұзын саны 28 екенін де баяндады. «Халық тарих толқынында» бағдарламасы аясында отандық мамандарды ең алдымен шет елдерде оқыту ісіне қатты көңіл бөлініп жатқанын да баса айтты. Министрдің баяндамасына мемлекеттік жоғары оқу орындарында 19 дербес Қазақстан тарихы кафедралары қалпына келтірілгені және құрылғаны да арқау болды. «Жалпы, бүгінгі таңда Қазақстан тарихы кафедралары 59 жоғары оқу орнында, соның ішінде 9 ұлттық, 31 мемлекеттік, 1 халықаралық, 9 акционерлік және 9 жеке жоғары оқу орындарында бар. Бұл кафедралардың қызметі тарих пен оқиғаларды жүйелі ұғынуға, тарих теориясы мен әдістемесі проблемалары бойынша жалпы және арнайы курстар дайындауға, қазақстандық жастарда тарихи сананы, патриотизмді, өз өлкесінің тарихына құрметпен қарауды қалыптастыруға және тарихи білімді насихаттауға, оларды жанды, тартымды тілмен жазылған іргелі оқулықтар дайындау жолымен танымал етуге бағытталған», деді министр. Ол Астана қаласында осы жылдың маусым айында «Республикалық жас ғалымдар қауымдастығы» құрылғанын, оның құрылтайшылары 10 жас тарихшы екенін атап өтті.

Отырыста Р.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының бөлім меңгерушісі Меруерт Әбусейітова қазақстандық ғалымдардың шетелдік мұрағат орталықтарындағы жұмысының алдын-ала нәтижелері туралы сөз сөйледі. «Жалпы, қазақстандық ғалымдардың он елдің шетелдік қорларына ғылыми іссапарлары ұйымдастырылды. Олар – Иран, Үндістан, Қытай, Египет, Түркия, Моңғолия, Ұлыбритания, Германия, Өзбекстан және Ресей. Бүгінгі таңда 20 ғалым ғылыми іссапарларын аяқтады», деді Меруерт Әбусейітова.

Экспедицияларға қатысушылар тарихи жадыны қалпына келтіру, Түрік қағанатының қалыптасуы мен дамуы тарихы бойынша түркі тасжазулары мен қолжазба дерек көздерін саралау, суретке түсіру және көшіру жөнінде ауқымды жұмыс атқарып, Шыңғысхан дәуірі кезеңіне дейінгі түркі тайпаларының сабақтастығы мен бірыңғай этнографиялық байланыстары болғаны туралы мәліметтерді айқындаған.

Египетке, Иранға, Түркияға, Өзбекстанға, Қытайға, Үндістанға, Ресейге, Ұлыбританияға іссапарлар барысында түркі хорезмшахтары тарихы, моңғолдар, ұйғырлар, барлық мұсылман билеушілері тарихы, Шыңғысхан, Әмір Темір тарихы бойынша құнды мұрағат материалдары, сондай-ақ, Бодлиан және Британ кітапханаларында, Қытайдың Тұңғыш тарихи мұрағатында, Үндістанның Рампур қаласындағы Әмір Раз кітапханасында, Хайдарабад қаласындағы Саларнджаг мұражайында сақталған шығыс қолжазбалары айқындалып, көшірмелер әкелінген.

Меруерт Әбусейітова қоғамдық өмірді дүр сілкіндірген жаңалықтың бірі – Қытайдың Тұңғыш тарихи мұрағатынан әкелінген Цинь империясының мұрағат құжаттарының көшірмелері туралы да баяндады. Бұл – 1730 жылдың соңынан 1911 жылдың ортасына дейінгі кезеңді қамтитын және қазақ-қытай саяси, сыртқы саяси және экономикалық өзара қарым-қатынастар тарихын ашып көрсететін жиыны 72 812 құжат. Олардың арасында қазақ хандарының тектері мен қазақтың үш жүзінің генеалогиясына қатысты мәліметтер бар. Қазақ билеушілерінің көрші мемлекеттер билеушілеріне жазған хаттарының ішінде Абылай ханның, Болат ханның, Әбілпейіз және Уәли сұлтандардың, сондай-ақ басқа да қазақ хандары мен сұлтандарының жазысқан хаттары туралы айрықша мәліметтер де бұл деректердің құндылығын арттырады. Ғалымның айтуынша, қытайлар қазақтардың мал шаруашылығын жоғары бағалаған, олар қазақтармен мал шаруашылығы өнімдеріне өз заттарын айырбас жасап отырған.

«Қазіргі уақытта алынған материалдар өңделуде. Сириялық, түркілік (тасқа қашалған) және қытай дереккөздерінен тек Қазақстанның емес, Орталық Азия елдерінің де көшпелі халықтарының этностық құрамы мен географиялық қоныстануын зерттеуге болады. Табылған жаңа материалдар арқылы көне түркілердегі жоғары биліктің мұрагерлік жүйесін анықтауға мүмкіндік мол. Қазақстан тарих ғылымына бұрын беймәлім болған, Ұлы Жібек жолындағы сақталған түркілік құлпытас және несториандық ескерткіштерді зерделеудің маңызы зор. Қазақстан, Қырғызстан және Қытай аумағындағы несториандық ескерткіштердің мәтіндерін салыстырып талдау, қазақ халқы этногенезінің, діндер тарихының, түркі тілі мен жазуының қалыптасуы тарихының кейбір проблемаларын ашуға көмектеседі», деді ғалым.

Білім және ғылым вице-министрі Мұрат Орынханов бағдарлама шеңберінде құрылған ғылыми-зерттеу құрылымдарымен таныстырды. Орталық Азия дәстүрлі өркениеттерін зерделеу жөніндегі республикалық ғылыми-зерттеу орталығы, «Геоархеология» халықаралық зертханасы, «Дүние жүзі тарихын зерделеу» ғылыми-зерттеу орталығы, Популяциялық генетика зертханасы деп аталатын бұл құрылымдардың әрқайсысы тарих ғылымының тынысын кеңейтетін мекемелер. «Орталық Азия дәстүрлі өркениеттерін зерделеу жөніндегі республикалық орталық Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ арқауында құрылған. Оның негізгі мақсаты Қазақстан мен Орталық Азияның дәстүрлі өркениеттерінің ғылыми проблемаларын жаңа әдістемелік ұстанымдардың негізінде қайта бағалау тұрғысынан пысықтау болып табылады. Орталықтың құрамына Орталық Азияның дәстүрлі мәдениеттерінің тарихнамасы, көшпенділердің далалық империяларының тарихы, қазақ халқының этногенезі, Дешті-Қыпшақ көшпенділер қоғамының әлеуметтік және мәдени құрылымы секторлары кіреді. Онда 13 ғылым докторы, 16 ғылым кандидаты, 1 PhD философия докторы, АҚШ-тан, Жапониядан, Түркиядан және Қытайдан келген шетелдік ғалымдар бар», деген вице-министр қалған үш ғылыми-зерттеу құрылымдарының базасымен таныстырып өтті.

Отырыста «Mangi еl» халықаралық ғылыми-көпшілік тарихи журналының сүйінші нөмірі таныстырылды. Оны Еуразия ұлттық университетінің ректоры әрі осы журналдың бас редакторы Е.Сыдықов таныстырды. «Ұлттық тарихты зерделеуге қатысты Мемлекеттік хатшы өткізген алғашқы жиында тың пішінді, халықаралық дәрежедегі журнал шығару мәселесі көтерілген болатын. Бұл журнал сол бастаманың заңды жалғасы. Елімізде бұған дейін де тарихи журналдар болды. Бірақ, заман ағымымен бірге өзгеретін қоғам бір орнында тұрмайды. Қазір тәуелсіздік идеясымен сусындаған жастар өсіп келеді. Оған қоса біздің мемлекетіміз туралы жан-жақты білгісі келетін көзіқарақты оқырмандар да бар. Сол үшін журнал қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде шығарылып, 3000 дана таралыммен елімізге және таяу және алыс шетелдердегі түркітілдес мемлекеттерге тарайтын болады», деді Е.Сыдықов. Мемлекеттік хатшы М.Тәжин бұл орайда осы жұмысты университет ректо­ры өз ұсынысымен бастағанын, қаржыландыру мәселесін де қазірше өзі шешіп отырғанын разылықпен айтып өтті.

Еліміздің тарихында тұңғыш рет «Қазақстан тарихы» (e-history.kz) веб-порталы әзірленіп, іске қосылғанын Президент жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінің директоры Ержан Бабақұмаров баяндады. «Бұл портал жаңа технологиялар мен эксклюзивті ақпараттардың бірегей үйлесімі болып табылады. Әрбір тарихи кезең үшін порталда жеке беттер мен тұтастай айдарлар қатар ашылған. Қазақстан тарихының қалай басталғаны қызықтыратын әрбір адам сирек кездесетін жарияланымдарды оқи алады. Бір ресурстың өзінен сіздер әртүрлі пішіндегі – қарапайым мәтін, PDF, инфографика, интерактивті ойындар, фото, бейне және аудио форматындағы ақпараттардың барлық түрлерін ала аласыздар, оған қоса интерактивті талқылауға қатыса аласыздар», деді Е.Бабақұмаров.

Тарихты тереңнен оқитындар үшін порталда мынадай арнайы жобалар қызықты болмақ: «Ауызша тарих» – көп жасап, көпті көрген адамдар жадында сақталған ерекше және елеулі оқиғалар, кездесулер, көкейге түйген дүниелер, алған әсерлер тағдырлар мен эпизодтар жылнамасы; «Өлкетану» – тарихи өлкетану материалдары; «Қазақ ою-өрнектерінің сырлары» – ою-өрнектер құру туралы материалдар, аңыз әңгімелер; «Шежіре» – қазақ руларының шығуы мен ерте дәуірден қазіргі заманға дейінгі тарихы. «Порталдан қазақ, орыс, ағылшын тілінде ақпарат алуға болады. Қазірдің өзінде мұнда 6200-ден аса жазба бар. Бұл жұмыстың басы ғана. Портал сіздердің қолыңыздағы заманауи сандық құрал. Оның жұмысының тиімді болуы баршамызға байланысты. Сол үшін тарихшылар қоғамын, жас тарихшылардың қауымдастығын, жоғары оқу орындарының ұстаздары мен студенттерді порталды қолдануға шақырамын. Оны әрі қарай дамыту үшін кез келген уақытта бірлесіп жұмыс істейміз деген ойдамыз», деді Президент жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінің директоры. Президент Кеңсесінің Бастығы Махмұт Қасымбеков порталға Ақорда сайтындағы Елбасы өмірі мен қызметіне қатысты барлық материалдарды салуға кеңес берді.

Жиын соңында Мемлекеттік хатшы М.Тәжин қорытынды сөз сөйледі. Ол қазіргі таңда тарих қауымдастығының кешенді түрде жұмыс істеуі үшін мемлекет барлық керекті жағдайды жасап отырғанын айтты. Соның нәтижесінде бірқатар мәселелердің шешілгенін тілге тиек етті. «Қазақстандық ғалымдардың шетелдің мұрағат орталықтарында, кітапханаларда, музейлерде жұмыс істеуі жөнге келтірілді. Осы жұмыстардың қорытындысын халық арасына тарататын баспа басылымдары құрылды. «Қазақстан тарихы» веб-порталын құру үшін игілікті істер атқарылды. Бұл портал тарихи білімнің қолжетімділігін арттыру мен оны жинау барысында зияткерлік платформаға айналады. Енді ғалымдардың мойнына терең әрі объективті ғылыми-зерттеу және байыпты сараптама жасау міндеті жүктеледі. Одан басқа төмендегі тапсырмалар негізінде жұмыс істеу маңызды деп ойлаймын. Бірінші, «Халық тарих толқынында» – басты құжат. Сондықтан оны тезірек жетілдіріп, сондай-ақ, сарапшылардың қауымдастығымен қоғамдық талқылау өткізу керек. Екінші, қазақстандық ғалымдар шет елдердің мұрағат орталықтарында зерттеулерін жалғастыруы керек. Бұл орайда тағы басқа қандай мемлекеттер мен мұрағат орталықтарында жұмыс істеуге болатынын анықтап алулары қажет. Үшінші. Осы жылдың қазан айында Тарихшылардың конгресін ұйымдастырып, оны өткізу керек. Оған қатысуға шетелдік беделді ғалымдарды шақыру маңызды. Төртінші, Мәдениет және ақпарат министрлігі, Астана, Алматы қалалары мен облыстардың әкімдіктері тарихи ескерткіштер мен ғалымдардың қазба жұмысын жүргізген жерлерін қорғау бойынша жүйелі шаралар қолдануы тиіс. Бесінші. Тарихты жас кезіңнен білу патриотизмді дамытуға көмектеседі. Бұл әлемдік тәжірибеден белгілі. Сондықтан балалар үшін тарихи фактілерге құрылған кино және мультфильмдер, бағдарламалар мен журналдар керек. Балалардың тарихи порталын ашуға да болады», – деді Мемлекеттік хатшы. Қашанда қай тақырыпты да тереңнен қопара талдайтын Марат Тәжин Президенттің ұлттық тарихи санасын қалыптастыру жұмысын жалғастыру жөніндегі міндеттерді саралап айтып, тарихшылар алдында тұрған межелерді белгіледі.

Кешегі алқалы жиын Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың тарихқа қатыстырып айтқан: «Өткеніңе қарап, ертеңіңді түзе» деген аталы сөзін нақты іске асыру жолындағы игілікті істердің ілкімді қолға алынғанын келісті көрсетіп берді. Өйткені, тарих – өткеннің сабағы, алдағының кейінгіге өнегесі екені белгілі.

//Егемен Қазақстан.-2013.- 26 қыркүйек.-2 б.

Наталья КУРПЯКОВА,

Осмысливая прошлое, двигаться вперед

Вчера в Акорде под председательством Государственного секретаря РК Марата Тажина состоялось III заседание Межведомственной рабочей группы по изучению национальной истории.

Государственный секретарь РК отметил, что Президентом республики перед научно-историческим сообществом поставлена масштабная задача по возрождению национальной исторической памяти, глубокому изучению истории страны как части всемирно-исторического процесса, сокращению числа имеющихся «белых пятен». Со своей стороны государство создает для этого все необходимые условия.

Задача ученых – провести глубокие и объективные исследования, которые позволят увидеть и осознать историю Казахстана как неотъемлемый элемент всемирного исторического процесса.

На заседании была рассмотрена деятельность уполномоченных госорганов по разработке программы «Народ в потоке истории», а также по реализации задач, поставленных на первом и втором заседаниях рабочей группы. С докладами выступили министр образования и науки Аслан Саринжипов, министр культуры и информации Мухтар Кул-Мухаммед. Они доложили о ходе реализации поручений по вопросам модернизации научно-исследовательской, учебно-методической и информационной работы.

Министр культуры и информации Мухтар Кул-Мухаммед сообщил о работе министерства в рамках исполнения поручений первого и второго заседаний межведомственной рабочей группы в информационной сфере.

– Будем откровенны, – сказал министр, – за 21 год нашей независимости вышло в свет немало работ, посвященных национальной истории, которые до сих пор не получили должной научной оценки.

Поэтому мы в начале года поставили перед учеными задачу собрать воедино все имеющиеся источники и выработать единую концепцию.

М. Кул-Мухаммед подчеркнул, что это работа не одного года или нескольких месяцев, но не секрет, что есть такие «универсальные» авторы, которые сегодня пишут об истории саков, завтра – о гуннах, послезавтра – о тюрках, а потом берутся за казахскую историю. Их книги не поступают в научный оборот, а даже если это и случается, то не получают высоких оценок.

Историки, по мнению министра, должны посвящать себя изучению одной темы, чтобы глубоко раскрыть ее. Для этого необходимо получать документы по истории казахов из зарубежных архивов. И сегодня для этого делается многое.

Было также отмечено, что Министерство культуры и информации к осуществлению программы «Народ в потоке истории» подключило как государственные, так и частные СМИ, и они сегодня активно освещают ход реализации этого проекта. С 5 июня уже вышло 2 170 материалов, в том числе 524 – на телевидении, 903 размещены в Интернете. Таким образом, вся информация о развитии исторической науки сегодня доступна гражданам Казахстана.

Министерством подготовлен тематический план информационной работы по тематике осмысления национальной истории. Сформирован пул журналистов, привлечены блогеры, в СМИ постоянно выступают эксперты.

Совместно с СЦК подготовлено 8 инфографиков, также размещаемых на страницах информационных изданий. На гостелеканалах выходит более 25 цикловых передач и ток-шоу, запущен ряд диалоговых и интерактивных площадок. Тематические сюжеты и эксклюзивные программы готовятся филиалами НТК «Казахстан», подключены возможности радиоэфира.

Кроме этого, гостелеканалами создано порядка 70 документальных лент. Так, завершены съемки фильмов «Саки», «Хунны», «Уйсуны»; подготовлен 8-серийный цикл «Улы дала купиялары»; в производстве находится линия из 12 фильмов «Дауiр далiзi»; показан 6-серийный фильм «Бiрегей» о Лидере нации; по АО «Агентство «Хабар» и «Казахстан» в производстве находятся 10 фильмов, а телеканал «Казахстан» подготовил фильм к 300-летию Абылай-хана.

Материалы по итогам экспедиций в зарубежные страны обобщаются и размещаются на электронных ресурсах: Национальная библиотека, портал «Мәдени мұра», АО «Казконтент», «Электронный каталог» (www.ncai.kz). В ближайшее время запланировано открытие веб-портала «Лента истории». Ведется работа по созданию интерактивной «Культурной карты Казахстана».

Министр образования и науки Аслан Саринжипов доложил о ходе реализации поручений по вопросам модернизации научно-исследовательской и учебно-методической работы.

К началу 2013-2014 учебного года в государственных вузах открыты кафедры истории Казахстана, увеличен госзаказ на подготовку кадров с высшим образованием по специальности «История» с послевузовским образованием, а также докторов PhD. В учебные программы будут внесены изменения, отражающие достижения Казахстана в мировом сообществе, прорабатываются вопросы материально-технического оснащения кафедр, пополнения библиотечного фонда. Модернизирован ряд сайтов университетов и НИИ.

Группой ученых начата работа по подготовке базовых учебников по национальной истории с древнейших времен до современности. Завершается разработка программы исторических исследований «Народ в потоке истории» на 2014-2016 годы, куда входят научно-исследовательский, учебно-методический и информационный блоки. На имя Главы государства готовится доклад, где будет изложено новое видение концепции национальной истории. В конце октября состоится Национальный конгресс историков Казахстана

Аслан Саринжипов также отметил, что в шести регионах проведены кустовые совещания историков, в которых приняли участие ученые, представители вузов, акиматов, НПО, СМИ. Во многочисленных тематических мероприятиях задействованы члены партии «Нур Отан», АНК, Конгресса молодежи, Ассоциации молодых историков и других общественных и научных организаций. НПО представили 16 спецпроектов в рамках государственного заказа, и сейчас они проходят экспертизу.

Планируется активизация сотрудничества с зарубежными научными структурами.

Совместно с МИД ведется работа по подготовке статей о результатах поездок зарубежных ученых в Казахстан и их участия в археологических экспедициях, а также переводу и публикации материалов по истории Казахстана в зарубежных рейтинговых научных журналах, отметил министр образования и науки.

О предварительных результатах работы казахстанских ученых в зарубежных архивных центрах сообщила заведующая отделом Института востоковедения им. Р. Сулейменова Меруерт Абусеитова. Ее выступление стало своеобразной презентацией важнейших открытий, сделанных отечественными учеными.

- Те работы, которые ведут ученые в последние годы, в том числе в рамках программы «Народ в потоке истории», уникальны, — с гордостью отметила Меруерт Абусеитова. – Задачи программы совпадают с нашими идеями, планами и, главное, с желанием историков обогатить национальную историю, представить ее полно и объективно, с использованием возможностей междисциплинарных связей.

Организованы научные командировки казахстанских ученых в фонды десяти стран, это Иран, Индия, Китай, Египет, Турция, Монголия, Великобритания, Германия, Узбекистан, Россия. Ими проделана большая работа по выявлению, фотофиксации и копированию тюркских камнеписных и рукописных источников по истории становления и развития Тюркского каганата, выявлены сведения по существованию исторической преемственности и единых этногеографических связей тюркских племен до эпохи Чингисхана.

Из Монголии, Китая и Германии привезены копии исторических свидетельств по истории ранних кочевников на основе античных, тюркских рунических камнеписных, древнеиндийских, китайских источников, которые дают представление о прото-, древне- и среднетюркском периоде истории предков тюркских (в частности, казахского) народов.

В ходе командировок в Египет, Иран, Турцию, Узбекистан, Китай, Индию, Россию, Великобританию выявлены и привезены копии ценных архивных материалов по истории тюркских Хорезмшахов, монголов, уйгуров, всех мусульманских правителей, в том числе Чингисхана, Амира Темира, а также копии ценных восточных рукописей, хранящихся в Бодлианской и Британской библиотеках, в Первом историческом архиве Китая, библиотеке Амира Раза (г. Рампур, Индия), Саларджанг музее (г. Хайдарабад), Национальном архиве Республики Калмыкия.

Сенсационными можно назвать материалы из Первого исторического архива Китая. В Казахстан доставлены копии архивных документов Цинской империи, имеющих отношение к казахской истории. Это 283 тома, или 72 812 документов! Они охватывают период с конца 1730 года до середины 1911-го и раскрывают историю казахско-китайских политических, внешнеполитических и экономических взаимоотношений.

В Первом национальном архиве Китая копии нашими специалистами были сделаны впервые, и это уникальная возможность появилась во многом и благодаря политическим отношениям между нашими странами, между лидерами государств, отметил Марат Тажин.

Меруерт Абусеитова обратила внимание на такие удивительные находки, как рукопись последователя Аль-Фараби, обнаруженная в рукописном фонде архива Стамбула, миниатюра с изображением религиозных проповедников буддизма, шаманизма, ислама, суфизма конца XVI века (Индия), карта Семиречья XVIII века (Великобритания), генеалогия казахских ханов и султанов 1758 года (КНР), «Законы казахов» на древнемонгольском языке (Монголия), письмо Абылайхана Цинскому императору Цяньлуну с просьбой выслать лекарства (КНР)…

Теперь ученым предстоит не менее серьезная и ответственная работа по систематизации, переводу, вводу в научный оборот полученных данных, позднее они найдут отражение и в отечественных учебниках истории, подчеркнула она.

Презентацию созданных научно-исследовательских структур провел вице-министр образования и науки Мурат Орунханов.

В структуру Республиканского центра по изучению традиционных цивилизаций Центральной Азии входит 5 секторов: историография традиционных культур Центральной Азии; история степных империй кочевников; этногенез казахского народа; история взаимоотношений кочевников Центральной Азии с сопредельными некочевыми народами; социальная и этнокультурная структура кочевого общества Дешт-и Кыпчака. Центр укомплектован высококвалифицированными специалистами, в числе которых ученые из США, Японии, Турции и Китая.

Лаборатория популяционной генетики ориентирована на палеогенетические исследования популяционно-генетической структуры современного населения Казахстана, будет изучаться палеогенетика человеческих останков, обнаруженных в ходе археологических работ, а также происхождение исконно казахских пород животных.

На базе КазНУ им. Аль-Фараби создана Международная научная лаборатория по археологическим датировкам артефактов «Геоархеология». Ее сотрудники, в числе которых также зарубежные специалисты, на основе современных методологических парадигм и инструментариев займутся исследованием и датировкой археологических памятников и артефактов на территории Казахстана и Центральной Азии. На базе КазНУ открыт и Научный центр по изучению всемирной истории.

Комментируя выступление вице-министра, Марат Тажин обозначил необходимость в дальнейшем активно использовать научный потенциал регионов, где также нужны современные исследовательские центры.

В ходе заседания членам Межведомственной рабочей группы был презентован новый веб-портал «История Казахстана», который, по словам М. Тажина, может стать самым мощным ресурсом распространения знаний по истории Казахстана. Его контент должен быть ориентирован на интересы разных аудиторий.

О новом Интернет-ресурсе рассказал директор Службы центральных коммуникаций при Президенте РК Ержан Бабакумаров.

– Справочный информационно-образовательный портал «История Казахстана» (e-history.kz) создан на основе последних разработок, – отметил он. — Этот портал являет собой уникальное сочетание новых технологий и эксклюзивной информации. Для каждого исторического периода на портале есть отдельная страница и целый ряд рубрик. Все интересующиеся историей Казахстана могут стать читателями редких материалов, более того – размещать и свои собственные. На одном ресурсе есть возможность получить все виды информации в различных форматах – обычный текст, PDF, инфографика, интерактивные игры, фото, видео и аудио – а также принять участие в интерактивных обсуждениях.

Пользователь по желанию может выбрать любой из предлагаемых разделов: «Электронный журнал «e-history.kz» (публикации монографий, диссертаций, рефератов, сборников научных статей по истории, археологии и этнографии); «Вопросы ЕНТ»; «Интерактивная карта» (электронный гид по сакральным местам и достопримечательностям нашей страны).

Тем, кто глубоко изучает историю, будут интересны такие спецпроекты, как «Ауызша тарих – Устная история» (летопись наиболее значительных событий, встреч, историй, наблюдений, впечатлений, судеб и эпизодов, хранящихся в памяти тех, кто многое видел и пережил); «Өлкетану – Краеведение»; «Тайны казахских орнаментов»; «Шежире – Единое генеалогическое древо казахов» (происхождение и история казахских родов с древности до наших дней).

Информацию на портале можно получить на казахском, русском и английском языках.

…По итогам заседания членам Межведомственной рабочей группы поручено продолжить реализацию поставленных задач по вопросам изучения национальной истории.

//Казахстанская правда.-2013.-26 сентября.- С.3

Жанна САЛИМОВА,