«Мәдени МұрА» МеМлекеттік бАғдАрламасының кітАп сериялАры
жүктеу/скачать 1.63 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 198. «Әйми»
| 197. «Құс қашқан»
Бейсенбінің тұсында керей атаның жантекейінен шыққан Тікен деген құсбегі адам болыпты. Алтайдың белгілі бір же- рінен қансонарда қара құсынан айырылып қалады. Құсынан айырылған Тікен назаланып, көп күндер үйінен шықпай құ са- ланады. Мұны естіп-білген Бейсенбі Балбағайдағы Қожам жар төреге адам жіберіп, бір қыран құсты Тікенге алдырып береді. Қазақ ұлтының кең сахарадағы құсбегілік өнерін жоғары ба- ғалаған Бежең осы туралы ойланыс жасайды. Аспандағы құс- тың тілін біліп, қолына қондырған адамның да қыран құстай қырағылығы бар-ау, бұл сахара мәдениетінің сайыпкер салты ғой. Қыран құс қуанышты да, қайғыны да иесіне сыйлайды екен, осыған да күй тудыру қажет деп тебіренеді. осы деректен «Құс қашқан» күйі туындайды. 198. «Әйми» Әйми керейдің шеруші руынан туған біреудің жалғыз ұлына айттырған найман руының қызы екен. Қалың малы беріліп болып алғалы отырғанда, бақытқа қарсы күйеу жігіт қайтыс болады. Жігіттің жылы өткеннен кейін «қызға біреулер құдаласқалы жатыпты» деген хабар керей жағының құлағы- 188 189 күй және күйшілер туралы аңыздар на тиеді. Керей жақ алатын жігітін қосып, қыз жаққа адам жібереді. Бірақ қыз барған жігітті жаратпайды. Құда жақ: «Қалың малды қайтарамыз» деп жат ниет білдіреді. Жігіт жақ бұл ақуалды орыс жерінде съезде жүрген Бейсенбіге хабарлай- ды. Сол дәуірдің ережесінде қызды айттырған жігіт өлсе, қыз сол елдегі өзінің таңдаған жігітіне барады. Егер ол жігіт алма- са, яки алуға жағдайы жар бермесе, қалың мал салауат бола ды. Қыздың талабына лайықты жігіт шықпаса, қыз жақ қалың ма- лын қайтарып беріп, қыздың бас еркіндігін алады екен. Бежең қайтар жолда келіп құдалармен сөйлессе, олар қалың малды қайтарамыздан басқаны айтпайды. Бейсенбі: «Қалың мал қайтару қашпас, мен қыз лебізін өз құлағыммен естісем,— деп Әймиді шақыртып алып,—құдаласқан жігітің бақытқа қарсы қайтыс болды. Бұл—тағдырдың ісі. Атамыз қазақта «жесір ерден кетсе де, елден кетпейді» деген салт бар. Мына жігіттерден көңілің сүйгенін таңда, көңілің толмаса, бүкіл керейді таңдауыңа да болады»,—дейді. Ат-атағы елге әйгілі Бейсенбіні Әйми де сырттай білуші еді. Бұл рет Бейсенбінің көз тартарлық тұлғасы мен көңіл толар лық келбетін көргенде Әймидің іштей ғашықтық сезімі қозға лып, Бейсенбіге: «Керейден өзім таңдаған жігітіме баруыма бо ла ма?»—деп сұрайды. Бейсенбі: «Ел салған жол, жалғасып келе жатқан салт қой, неге болмайды? Болады!»—дейді. өжет Әйми: «ондай болса, мен өзіңді таңдаймын, басқаңа бармаймын»,—дейді. Бейсенбі бір жағынан өзі айтқан сөзінен бұлтара алмайды, енді бір жағынан Әйми сынды сымбатты, сұ- лу, өжет аруды өзі де шын жүрегінен сүйеді. осылайша, Әйми өзінің тамаша мінез-құлқы, ұнамды іс-әрекеті, ақ жарқын, меймандос, сауықшыл ерекшелігі және зейінді зерделілігімен жұртқа да, Бейсенбіге де ұнайды. Бежеңнің ақылына ақыл қосып, дау-шарларға билік айту, елді береке-бірлікке шақыру іс теріне де араласады. Ел алдында зор беделге ие болады. Түсе- тін түсел, келетін қонақ Әйми отауына ауады. Әймидің осын- дай іс-әрекетіне сүйінген Бежең өзінің көңіл-күй, ой-өрнегін «Әйми» атты күй қылып қалдырады. жүктеу/скачать 1.63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|