«Мәдени МұрА» МеМлекеттік бАғдАрламасының кітАп сериялАры
«Тайшынның тарғыл бұқасы»
жүктеу/скачать 1.63 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 103. «Қозыкүрең»
| 102. «Тайшынның тарғыл бұқасы»
Моңғол-қазақ жауласқан кезде, Тайшын деген сиыршыны атып кетеді. иесіз қалған малды қазақтар айдап кетеді. Ертесі айдап келген сиырлар жоқ болып шығады. «Күншілік жер- ден әкелген мал ешқайда кетпес» деген оймен ізін шалса бір қора сиырды тарғыл бұқа қайырып ауылына таятып қалғанын көреді. «Еңбексіз малды қайта әкелгенмен мал болмас» деп қуғыншылар қайырмайды, десе де, тарғыл бұқаның қасиетін ел көп сөз қылады. осы оқиғадан «Тайшынның тарғыл бұқасы» деген күй шығады. 103. «Қозыкүрең» Ертеде бір бай жылқышыларына әр жылы табан ет, маңдай терің бір жабағы тай деп белгіленген екен. Бай бір жолы жылқыға шығып, жылқыларын сырттай та- машалап жүреді. Сонда қасында аралатып жүрген жалшысы өзінің жылдық ақысын сұрап қалады. Бай оған айғыр үйірінің шетінде тұрған өлі жүні түспеген бір күрең тайды көрсетеді де, соны ақыңа бергенім дейді. Айлар ауысып, жылдар жылжып күрең тай ат болған да, бір ауылда үлкен бір той болып, 300 ат бәйгеге қосылады. Бәйге келгенде бірінші болып қоян сүйек күрең ат келеді. оны көрген бай аттың иесін, тегін қузай келе өзінің кезінде жалшыға берген жаман жабағысы екенін біледі. Сонда бай өз айғырының тұқымы екенін айтып дау шығарады, 96 97 халық күйлерінің аңыздары жалшыға күш көрсетеді. Жиылған барлық ұлық бұған белгілі кесім айтпайды. Әділетсіздікке күйген жалшы, кезінде та- бан ет, маңдай терім үшін өзі берген деп шыжықтайды. Сонда көлденең адам ретінде араға біреу түсіп жалшыға: «Бұл жолғы бәйге өзіңдікі, ал талас болып отырған осы атқа кім жүз жылқы берсе, сол алсын»—деген екен. отырғандар дуылдасып келісе алмай отырғанда, есік жақта бір азамат домбырадан күмбір- ле тіп күй шертеді. үй іші тына қалып, ершімді күйден бүгінгі жүл делі жүйріктің көсіле шапқан шабысын бір көргендей бо- лады. Күйші домбырасын бәсеңдетіп барып: «Мен екі жүз жылқы атадым. Мына күй бүгінгі Қозыкүреңнің шабысы, мұным— жүз жылқы, енді басынан ұрып жүз жылқы санап беремін»,—деп кеуде ұрады. Ақыры, осы бір жомарт салдың пиғылына риза болған жалшы «Атымның атағы тарихқа күй болып қалғаны үшін елуін алайын, міне, атың»,—деп салға атты беріпті. жүктеу/скачать 1.63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|