Меңдігүл шындалиева
жүктеу/скачать 1.76 Mb.
|
| Сұхбат - ақпарат алудың ең негізгі тәсілі болып табылады. Сұхбат - сұхбат беруші мен алушының арасындағы әңгіменің бір түрі. Сұхбат журналистің өзіне тән белгілері мен заңдылықтарын сақтаудың басты принципі - нақты сұраққа нақты жауап алу. Оның әсерлі шығуы сұхбат алушының біліміне, журналист кейіпкермен арадағы әңгімеге лайықты тақырыпты таңдай білуі қажет. Сол мәселе жөнінде сұхбат кезінде білуге болады. Басқа адаммен пікірлесіп одан әсер алады. Мұндай әңгімеде ауызекі стиль қолданылады. Сұхбаттың жүргізілу барысы жүргізушінің (интервьюердің) психологиялық, психо-физикалық және логикалық факторларды игеруіне тікелей байланысты.
Ақпараттық жанрларға журналист қойған сұраққа белгілі бір тұлғаның жауабына деген қоғамның қызығушылығын туғызатын сұхбат жанры жатады. Атап кететін жайт, сұхбат тек жанр ғана емес, қойылған сұраққа нақты жауап арқылы ақпарат алудың көзі. Сұхбат әртүрлі болады. Жанр ретінде сұхбат: хабарлама (әңгіменің маңызды тұстары алынып, жауаптар қысқа беріледі), сұхбат – диалог (әңгіменің толық мәтіні), сұхбат – суреттеме (әңгіме мазмұнынан өзге оның қандай жағдайларда алынғаны, сипаты беріледі), сұхбат – пікір (оқиғаға, құбылысқа, дерекке түсіндірме), бұқаралық сұхбат (баспасөз конференцияларынан, брифингтерден беріледі) болып бөлінеді. Талдамалы жанрлар. Ақпараттық топтағы жанрлардың басты мақсаты - жеке деректі, оқиға, құбылысты хабарлау екені белгілі. Олар мәселеге кең тұрғыда келе алмайды, талдап түсіндірмейді. Ақпараттық топтың басты өлшемі ондағы хабарлау сарыны, талдамалы топтың атауы айтып тұрғандай, бұл жанрлардан деректерді талдау басты орын алады. Онда дерек қана емес, бірнеше ұқсас, тектес деректер жинақталады, жүйеленеді, талданады, қорытынды жасалады. Сөйтіп барып авторлық пікір, ой-түйін білдіріледі. Талдау арқылы мәселе қойылады, идея ұсынылады. Автор бұл идеяны ой елегінен өткізіп оқырман, тыңдарман, көрермен қауымға дайын туынды сыйлайды. Хат – бұл белгілі бір автордың адресатқа үндеу ретінде жазған туындысы. Ол саяси-әлеуметтік, мәдени, экономикалық, тұрмыстық мәнге ие публицистика жанрларының бір түрі. Хаттың баспаға басылуы арқылы ғана публицистиканың жанрына айналатындығы белгілі. Хаттың авторлары жеке азаматтар, топтар, кәсіпорындардың ұжымдары мен олардың жетекшілері, қоғам қайраткерлері бола алады. Сонымен қатар хаттардың адресаттары мерзімді баспасөздің оқырмандары да бола алады. Көбіне хат авторы қоғам қайраткерлері, саяси жетекшiлер, мәдениет қайраткерлерi болып келеді. Корреспонденция – нақты материалдарға құрылған, өзекті тақырып өңделетін, белгілі бір проблеманы талдайтын жанр, «өмір үзіндісінің» бейнесі. Корреспонденцияда мақалаға қарағанда дедукция - бөлшектеу әдісі қолданылады, яғни, мәселе жекеден жалпыға көшіп отырады. Коментарий - барлық БАҚ жүйесіне тән. Белгілі бір тақырыпқа қосымша ақпарат болып саналса да, тақырыпты одан әрі аша түсуі, негізгі мазмұны мен идеясын оқырман, тыңдарман, көрермен қауымға беруі елеулі рөл атқарады. Коментарийдің негізгі мақсаты - аудиторияны таныс емес ақпаратпен, құбылыспен таныстыру. Сараптамалық мақала (сараптамалық мақала, сараптамалық бағдарлама). Бұл – белгілі бір жағдайды, оқиғаны, не деректі жан-жақты зерттеп қорытындылайтын туынды. Сараптаманың міндеті тек деректі зерттеу емес, оның басты мақсаты дерек бар объект немесе субъектіні зерттеу болып табылады. Коментарий деректі толықтыратын болса, сараптама деректі болжап отырады. Сараптама тек қазір болып жатқан жағдайды зерттеп қоймай, сонымен қатар, болашаққа батыл болжам жасауы мүмкін. Сараптамашы зерттеуінің қорытындысы журналистің қаншалықты кәсіби маман екендігіне байланысты. Рецензия – көркем немесе ғылыми шығарма, қоғамдық-саяси немесе техникалық әдебиет, театр қойылымы, кинофильм, теледидар бағдарламалары, өнер көрмесі, музыкалық концерт және тұрмыстық жағдай сыналатын жағдайда баға беріп, талдау жасайтын жанр. Шолу (ревю). Саясат, экономика, мәдениет және ғылыми жаңалықтарға шолу жасау. Берілген материалға негізделе отырып, шолу деректерді белгілі бір ретпен орналастырады. Оның мақсаты коментарий сияқты қосымша ақпарат беру емес. Бастысы - деректер легін тізу. Арасындағы байланысты тауып, бір апталық немесе бірнеше күндік шолу жасалады. жүктеу/скачать 1.76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|