Международный научный журнал №7(100), часть «Научный Фокус» ноября, 2023 Международный современный научно-практический журнал Научный Фокус

Международный научный журнал № 7(100), часть 2 
«Научный Фокус» ноября, 2023 
115 
KASB-HUNAR TA'LIM TIZIMIDA FIZIKA FANINI O'QITISHDA SIFAT 
SAMARADORLIGIGA ERISHISH 
Tojiboyeva Mohira Isoqjon qizi 
Namangan viloyati oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar boshqarmasi
Kosonsoy tuman 1-son kasb-hunar maktabi fizika fani o'qituvchisi 
Annotatsiya: Ushbu maqolada fizika fani hamda uning kasb-hunar maktablarida 
o’qitilishi haqida so’z boradi. 
Kalit so’zlar: O’quvchi, qobilyat, tizim, soha, gipoteza, tajriba o’tkazish, fizika, 
ta’lim, dars. 
O’sib kelayotgan o’g’il-qizlarimizning har tomonlama barkamol avlod bo’lib, 
hayotga kirib kelishlarini ta’minlash jamiyat oldidagi eng ulug’ maqsadlardandir. 
Bugungi tezkor davr o’quvchilardan mukammal bilim olishni talab etmoqda. Zero, 
yoshlarimizning kelajakda erishadigan muvaffaqiyati mustaqil bilim olish layoqati, o’z-
o’zini rivojlantirish va takomillashtirish qobiliyatiga ega bo’lishi bilan belgilanadi. 
Bolalarga bunday munosabat ta’limga oid davlat siyosatida, uning hayotga joriy 
bo’layotgan tamoyillarida to’la namoyon bo’lmoqda. 
Bugungi kunda har bir soha va tizim faoliyatini innovatsion g'oyalar va 
texnologiyalar asosida olib borish muhim ahamiyat kasb etadi. Shu jihatdan mavzuga 
kirishishdan oldin «innovatsiya» so'zining ma'nosiga biroz to'xtalishni lozim topdik. 
Innovatsiya tushunchasi (lotincha novus yangi) tadqiqotlarda va ilmiy ishlarda XIX 
asrlarda qo'llanila boshlagan. Avval u alohida elementlarni bir sohadan boshqa sohaga 
kiritishni ifodalagan. Texnikaviy yangiliklar kiritish qonuniyatlarini o'rganib firmalar 
foyda olish uchun «innovatsion siyosatni» butun bir tizim sifatida o'zlashtirishdi. 
Mazkur faoliyat jamiyat hayotining ixtiyoriy bo'g'inini yangilash bo'yicha umumiy 
belgilarga, qonuniyatlar, yangilik kiritish mexanizmiga ega. Sivilizatsiyalashgan 
dunyoning aksariyat mamlakatlarida ham zamonaviy ta'lim holati nafaqat pedagogik 
tadqiqot usullaridan, balki qo'shni ijtimoiy va tabiiy fanlar usullaridan ham keng 
foydalanadigan eksperimental pedagogikaga tayanishi bilan ajralib turadi. Zamonaviy 
pedagogik nazariya va amaliyotda talabalarning shaxsiy faoliyatini rivojlantirish 
muammosi ayniqsa dolzarbdir . Hozirgi kunda ko'plab o'qituvchilarning e'tiborini 
o'quv jarayoni eng muvaffaqiyatli bo'lgan sharoitlarni tashkil etish masalalari, 
shuningdek talabalarning o'qishga bo'lgan doimiy ijobiy motivatsiyasini shakllantirish, 
shaxsiy o'sishi uchun sharoit yaratish va o'quvchilarning bilim qiziqishlarini 
rivojlantirish bilan bog'liq masalalar jalb qilmoqda. Hozirgi kunda ko'plab 
o'qituvchilarning e'tiborini o'quv jarayoni eng muvaffaqiyatli bo'lgan sharoitlarni 
tashkil etish masalalari jalb qilmoqda, bizning ishimiz bunga bag'ishlangan. 
Bugungi kunda har bir soha va tizim faoliyatini innovatsion g'oyalar va 
texnologiyalar asosida olib borish muhim ahamiyat kasb etadi. Shu jihatdan mavzuga 

Международный научный журнал № 7(100), часть 2 
«Научный Фокус» ноября, 2023 
116 
kirishishdan oldin «innovatsiya» so'zining ma'nosiga biroz to'xtalishni lozim topdik. 
Innovatsiya tushunchasi (lotincha novus yangi) tadqiqotlarda va ilmiy ishlarda XIX 
asrlarda qo'llanila boshlagan. Avval u alohida elementlarni bir sohadan boshqa sohaga 
kiritishni ifodalagan. Texnikaviy yangiliklar kiritish qonuniyatlarini o'rganib firmalar 
foyda olish uchun «innovatsion siyosatni» butun bir tizim sifatida o'zlashtirishdi. 
Mazkur faoliyat jamiyat hayotining ixtiyoriy bo'g'inini yangilash bo'yicha umumiy 
belgilarga, qonuniyatlar, yangilik kiritish mexanizmiga ega. Sivilizatsiyalashgan 
dunyoning aksariyat mamlakatlarida ham zamonaviy ta'lim holati nafaqat pedagogik 
tadqiqot usullaridan, balki qo'shni ijtimoiy va tabiiy fanlar usullaridan ham keng 
foydalanadigan eksperimental pedagogikaga tayanishi bilan ajralib turadi. Zamonaviy 
pedagogik nazariya va amaliyotda talabalarning shaxsiy faoliyatini rivojlantirish 
muammosi ayniqsa dolzarbdir . Hozirgi kunda ko'plab o'qituvchilarning e'tiborini 
o'quv jarayoni eng muvaffaqiyatli bo'lgan sharoitlarni tashkil etish masalalari, 
shuningdek talabalarning o'qishga bo'lgan doimiy ijobiy motivatsiyasini shakllantirish, 
shaxsiy o'sishi uchun sharoit yaratish va o'quvchilarning bilim qiziqishlarini 
rivojlantirish bilan bog'liq masalalar jalb qilmoqda. Hozirgi kunda ko'plab 
o'qituvchilarning e'tiborini o'quv jarayoni eng muvaffaqiyatli bo'lgan sharoitlarni 
tashkil etish masalalari jalb qilmoqda, bizning ishimiz bunga bag'ishlangan. 
Fizika fani o’quvchilar qalbiga oson kirib borishi, ularning xotirasidan 
mustahkam o’rin olishida jonli misollar, hayotiy taqqoslar muhim ahamiyat kasb etadi. 
Ayni tajribadan har bir fan misolida samarali foydalanish mumkin. Fizikaning tabiat 
sirlarini ochishdagi fundamental ahamiyatini va uning qonunlarining hozirgi zamon 
texnologiyasining asosini tashkil qilganligi hamda fizika sohasidagi bilimlar kelajakda 
jamiyat taraqqiyoti uchun benihoya katta ahamiyatga ega. Fizika o’quv predmeti 
sifatida shakllantirish uchun yetarli darajada imkoniyatlarga ega. Bu o’quv 
predmetining barcha texnik qurilmalarning asosi sifatida namoyon bo’lishi, egallagan 
bilimlarining hayotda hayotda qo’llash imkoniyatlarning ko’pligi bilan belgilanadi. Shu 
bilan birga, fizikani o’rganish jarayonida o’quvchi bilishning barcha bosqichlari 
(kuzatish, gipoteza, tajriba o’tkazish, mushohada qilish va natijalarni 
umumlashtirish)da o’tkaziladi. 
Fizika nafaqat fundamental, balki tajribali fan bo'lgani tufayli fizika o'qituvchisi 
ham mazkur sohalar yuzasidan iloji boricha keng qamrovli nazariy va amaliy 
ko'nikmalarga ega bo'lishi lozim. Demak, o'z-o'zidan ma'lumki, har qanday fizika 
o'qituvchisidan fizikaning zamonaviy yutiq va kashfiyotlaridan chuqur hamda 
mustahkam bilimga ega bo'lishi talab etiladi va ushbu jihat zaruriy shartlardan biri 
hisoblanadi. Ma'lumki jamiyat doim taraqqiyotda bo'lib, uning ko'p qirrali jihatlaridan 
biri bo'lgan fan-texnika ham uzluksiz taraqqiy etib boradi. Bu degani, ta'limot uchun 
zarur hisoblangan ilmiy bilim hamda o'quv, bilishga doir ma'lumotlar hajmi ham 
tinimsiz holda ko'payib boradi. Belgilangan vaqt moboynida jadal suratlar bilan o'sib 
borayotgan ma'lumotlarni ta'lim jarayonida muvofiqlashgan holda mutanosib aks 
ettirish uslubiy muammo hisoblanib, uni amalda joriy etilishi uchun fizika 

Международный научный журнал № 7(100), часть 2 
«Научный Фокус» ноября, 2023 
117 
o'qituvchisidan samarali uslubiy mahoratga ega bo'lish darajasini taqozo etadi. 
Yuqorida takidlaganimizdek, bakalavr darajasini olgan fizika o'qituvchisining mehnat 
faoliyati keng qamrovlidir.Yuqorida ta'kidlab o'tilgan yana bir jihatga qaytamiz. U ham 
bo'lsa, o'quv bilish uchun zarur hisoblangan ma'lumotlar hajmi ortishi bilan yuzaga 
kelgan uslubiy muammoni muvaffaqiyatli (ijobiy) hal etilishi fizikadan mustaqil 
ta'limning jarayonini ilmiy asosda tashkil etilishi bilan bog'liq. Ushbu jihat ta'limning 
uzluksiz xarakterda bo'lishini yana bir bor tasdiqlaydi. Fizika o'qitish uslubiyotining 
samarali bo'lishi nuqtayi nazaridan qaraydigan bo'lsak fizikani o'quvchiga qayta 
o'rgatish emas, balki o'rgatishni uzil - kesil nihoyasiga to'liq yetkazmaslikni, kelajakda 
uni yana davom etdirishni afzal ko'radi. Demak, fizika o'qituvchisining uslubiy 
tayyorgarligi va o'qitish uslubiyotining samaradorligida ushbu jihat ustuvor 
hisoblanadi. Globallashgan sharoitda o'rganiladigan o'quv uslubiy fanlarning o'zaro 
aloqadorligi (hamkorligi) o'ta zarur hisoblanadi. Bugungi kunda ayni bir fan doirasida 
istalgan bir voqea yoki hodisani to'laqonli tushuntirib berish imkoniyati ko'p hollarda 
o'z kuchini yo'qotmoqda. Shu bois integrativ yondashuv zamonaviy ta'lim tizimida 
muhim rol o'ynamoqda. 

жүктеу/скачать 4.01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: