5) жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың қуаттарын жаңғырту;
6) өндірістерді нарықтарда сұранысқа ие өнімді шығаруға әртараптандыру;
7) қаржы ресурстарының қолжетімділігін арттыру;
8) технологиялар трансфертін және ҒЗТКӘ қолдау, офсеттік саясат;
9) секторды біліктігі жоғары кадрлармен қамтамасыз ету.
Қызметтің басым түрлері.
52-кесте. Қызметтің басым түрлері
ЭҚЖЖ
|
Қызметтің атауы
|
2812
|
Гидравликалық жабдық өндірісі
|
2813
|
Өзге сорғылар, компрессорлар, тығындар мен клапандар өндірісі
|
2814
|
Өзге крандар мен бұрандамалар өндірісі
|
2829
|
Басқа топтарға енгізілмеген, жалпы мақсаттағы өзге машиналар мен жабдықтар өндірісі
|
28998
|
Басқа топтарға енгізілмеген, арнайы мақсаттағы машиналар мен жабдықтар өндірісі
|
______________
8ЭҚЖЖ 28991, 28992
Басым тауарлар топтары
Мұнай-газ машинасын жасау саласын дамытудағы басым бағыт сұранысқа ие өнімінің мұнай-газ бекіткіш арматурасының, сыйымдылықтардың, қосалқы бөлшектер мен жиынтықтауыштар өндірісінің көлемін одан әрі өсіру болып табылады (53-кесте).
Таратудың ғаламдық арналарына кіру мақсатында инвесторларды тарту үшін басым бағыт мұнай-газ операторларының қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған, оның ішінде жекелеген тораптар мен агрегаттарды оқшауландыру арқылы машиналар мен жабдықтар өндірісі болып табылады.
Дамудың келесі басымдықтары - жабдыққа сервистік және қосалқы қызмет көрсету бойынша машина жасау өндірістерін дамытуды қолдау, сондай-ақ базалық өндірістерді (құю, соғу, металл өңдеу және т.б.) ұйымдастыру.
53-кесте. ЭҚТӨЖ кодтары бойынша тауардың басым топтары - 6
Р/с №
|
ЭҚТӨЖ-6
|
Тауар топтарының атауы
|
Ішкі нарықтың импорттық сыйымдылығы, мың АҚШ доллары
|
Макроөңір нарықтарының импорттық сыйымдылығы, мың АҚШ доллары
|
1
|
281411, 281412, 281413
|
Құбыржолдарға, қазандықтарға, резервуарларға, цистерналарға, бактарға немесе ұқсас сыйымдылықтарға арналған берік арматура
|
391 294
|
7 842 082
|
2
|
289261
|
Тек қана немесе негізінен 843041 не 843049 субпозициялы бұрғылау немесе қазу машиналарына арналған бөлшектер
|
97 460
|
1 261 713
|
3
|
281325, 281326, 281327, 281328
|
Ауа немесе вакуумдық өзге сорғылар, ауа немесе газ компрессорлары
|
94 322
|
3 540 061
|
4
|
289939
|
Жеке функциялары бар өзге машиналар мен механикалық құрылғылар
|
92 963
|
8 210 356
|
5
|
282514
|
Газды сүзуге немесе тазартуға арналған өзге жабдық
|
84 793
|
1752 718
|
6
|
289212
|
Өздігінен жүретін бұрғылау немесе қазу машиналары
|
75 372
|
885 589
|
7
|
281331
|
Сорғы бөлшектері
|
56 179
|
1 035 494
|
8
|
289227
|
Өздігінен жүретін өзге машиналар мен механизмдер
|
56 056
|
271 244
|
9
|
289261
|
8426, 8429 немесе 8430 тауарлық позициялы машиналардың немесе механизмдердің өзге бөліктері
|
46 629
|
2 124 174
|
10
|
281213, 281215, 281312
|
Көлемді қайтарымды-үдемелі өзге сорғылар
|
44 932
|
1 173 141
|
11
|
281314
|
Өзге сұйықтық сорғылары
|
44 483
|
418 679
|
12
|
289212
|
Өздігінен бұрғылау немесе қазу машиналары
|
40 391
|
341 439
|
13
|
282219
|
8428 90300 0 тауар позициясы машиналарының немесе механизмдерінің өзге бөлшектері
|
40 424
|
516 805
|
14
|
282982
|
Сұйықтықтарды немесе газдарды сүзуге немесе тазартуға арналған жабдық пен құрылғылардың өзге бөліктері
|
34 588
|
1 366 888
|
15
|
281213, 281215, 281313
|
Көлемді роторлы басқа сорғылар
|
31 698
|
1 068 917
|
16
|
282214
|
Дөңгелексіз, өздігінен жүретін көтергіш өзге механизмдер
|
32 623
|
299 830
|
17
|
281420
|
Редукциялық және термореттегіш клапандарды қоса алғанда, құбырларға, қазандықтарға, резервуарларға, цистерналарға, бактарға және ұқсас сыйымдылықтарға арналған арматураға крандардың, клапандардың, бұрандамалардың бөлшектері
|
29 716
|
1 250 245
|
18
|
281332
|
Ауа сорғыларының, вакуумдық ауа және газ компрессорларының және желдеткіштердің бөлшектері; тартпа қақпақтарының, сүзгісі бар немесе жоқ желдеткіш шкафтардың желдетілуі немесе қайта айналымы
|
29 345
|
1 384 651
|
19
|
281411
|
Сақтандырғыш немесе жүк түсіргіш клапандар
|
28 295
|
566 153
|
20
|
281314
|
Сұйықтық көтергіштер
|
26 822
|
48 807
|
21
|
281211, 281216
|
Гидравликалық желілік әрекеттің қуат қондырғылары мен қозғалтқыштары (цилиндрлер)
|
19 071
|
898 791
|
22
|
281311
|
Іштен жану қозғалтқыштарына арналған отын, май сорғылар немесе салқындатқыш сұйықтыққа арналған сорғылары
|
25 189
|
962 012
|
23
|
282913
|
Іштен жану қозғалтқыштарында майды немесе отынды сүзуге арналған жабдық
|
32 826
|
616 023
|
54-кесте. Қазақстан Республикасында өндіру экономикалық тұрғыдан орынды сұранысқа неғұрлым ие тауарлар
Материалдар/Жабдықтар/Сервис
|
Әлеуетті шетелдік әріптестердің үлгілері
|
Жылдық қажеттілік (млн. АҚШ доллары)
|
Жіксіз құбырлар
|
Іiva SpA, Salzgitter Mannesmann International GmbH, Dalmine SpA, Sumitomo, Tenaris (Italy-Japan), V&M Tubes (Germany-France), Breda Energia SpA
|
110,9
|
Магистральдық құбырлар
|
Ресей және Қытай өндірушілері
|
22,6
|
Бұрғылауға арналған жағалай құйылған құбырлар
|
Tenaris, Sumimoto, Vallourec Mannesmann
|
64,9
|
Қысыммен жұмыс істейтін түтіктер/жылу алмастырғыштар
|
Delauuany et Fils, Orlandi, Arc Energy Resources Ltd, Imstalcon JSC, Walter Tosto Spa, Rosetti Marino SpA,
|
10,6
|
Фитингтер, ернемектер
|
Kisco, FAD Flange, Acciao&Derivation, Alied Int SpA, Tectubi Raccordi SpA, FAST SRL, P. Van Leeuwen Jr's Buizenhandel BV, Canadoil Europe SRL, Breda Energia SpA,
|
9,5
|
Ернеулік жабдықтар: бекіткіш арматура және қосалқы бөлшектер
|
Petrovalve., Breda Energia, Nuovo Pignone, Petrovalve, B.F.E., Tai Milano SpA, Oms Saleri SpA, Breda Energia
|
97,8
|
Электр жабдықтары, БӨК
|
Areva, Tyco, Siemens Building Technology, Johnson control, Autrinica F&S AS, Foxboro, Kazakhstan Intergrated Serv. Ltd Kisco UK, Sea Star International LLP, Consolidated Supply & Services Іnt'l LLP, ABB LLP, Gateway Ventures (CA) Ltd LLP, V.T.D. Transformatori SRL, Schneider Electric LLP, Siemens LLP
|
86,2
|
Бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматика
|
Honeywell, Yokogawa, Emerson, Invensys, ABB, Foxboro, Johnson Control, Argosy Technologies
|
54,7
|
Сорғылар, генераторлар, компрессорлар, электр қозғалтқыштар, газ турбиналары
|
Siemens, Areva, Bel-valves, Man-Turo, GE, Nuovo Pignone, Amarinth, Aturia Pompe, CAT Pumps, Triqua BV, Cerpelli, Framo, Peroni Pompe SpA
|
74,2
|
Қыртыстан мұнай шығаруды арттыруға арналған жабдық
|
Wellquip
|
|
Дереккөз: Қазақстан Республикасы мұнай және газ министрлігі
«Теңізшевройл» ЖШС, «Қарашығанақ Петролеум Оперейтинг Б.В.», «Норс Каспиан Оперейтинг Компани Б.В.» және «Қазмұнайгаз» ҰК» АҚ компаниялары 2013 жылғы 25 қыркүйекте бірлескен іс-қимыл туралы Ақтау декларациясына қол қойды, оның негізгі мақсаты операторлардың, инвесторлардың және мемлекеттік мекемелердің жергілікті қамтуды дамыту жөніндегі жеке бағдарламаларын үздік үйлестіру және келісу тетіктерін әзірлеу болып табылады.
Жоғарыда көрсетілген компаниялар білдірген бастамаға сәйкес Ақтау декларациясының жұмысы шеңберінде өнімді барынша көп тұтыну қағидаты бойынша компаниялардың әрқайсысының өндірісті дамытудағы жауаптылығын айқындау туралы шешім қабылданды:
ТШО
|
ҚПО
|
НКОК
|
ҚМГ
|
Құбыр өнімдері Жылу алмастырғыштар Резервуарлар
|
Клапандар Электр жабдықтары Фитингтер Фланцтер
|
Айналмалы жабдықтар (роторлар, турбиналар, сорғылар және т.б.)
|
Сервистік көрсетілетін қызметтер; Бұрғылау Ілеспелі ұңғыма қызметтері
|
Басым жобалар
Бесжылдық кезеңде Алматы қаласында, Атырау, Батыс Қазақстан, Маңғыстау, Солтүстік Қазақстан және Оңтүстік Қазақстан облыстарында суға батырылған электр сорғыларын, аса ауыр жабдықты және габаритті емес сыйымдылықтарды, бекіткіш арматураны және басқа да мұнай-газ жабдығын өндіруге бағытталған жобаларды іске асыру көзделеді.
Құрылыс материалдарының өндірісі
Құрылыс материалдарының өндірісі - өңдеуші өнеркәсіптегі өндіріс көлемінің 8,6%-ын қамтамасыз етіп отырған Қазақстан экономикасының тұрақты өсіп келе жатқан маңызды саласы. Осы сектордың басымдығы, бір жағынан, құрылыс индустриясының ішкі сұранысымен, отандық өнімді дамытумен және макроөңір елдерінің нарықтарында өткізумен, екінші жағынан - меншікті шикізат базасының болуымен және қазақстандық кәсіпорындардың әлеуетімен айқындалады.
Құрылыс материалдарының ішкі нарығының сыйымдылығы шамамен 800 млрд. теңгені құрайды. Құрылыс материалдарының (сүректен, пластмассадан, сондай-ақ өзге де бейметалл минералдық өнімге жататын материалдардан) импорты шамамен 2 млрд. АҚШ долларын9 құрайды. Басым тауарлар бойынша макроөңірдің импорттық қажеттілігі шамамен 3 млрд. АҚШ долларын құрайды.
Секторда 1453 кәсіпорын жұмыс істейді, онда 40 мыңнан астам адам жұмыспен қамтылған. Цемент, дайын бетон, бетон бұйымдар, пластикалық құбырлар, жылу оқшаулау материалдар өндірісі неғұрлым дамыған болып табылады.
Сектордың даму көрсеткіштері тұрақты өсу үрдісін көрсетіп отыр. 2008 - 2012 жылдар аралығында өндіріс көлемі атаулы мәнде 1,6 есеге өсті. Еңбек өнімділігі - 2,3 есе. Алайда, ЭЫДҰ елдеріндегі осы көрсеткіштің орташа мәнімен салыстырғанда Қазақстандағы бұл сектордағы еңбек өнімділігі 47%-ға төмен.
______________
9Деректер қызметтің басым түрлеріне қосылған ЭҚЖЖ кодтары бойынша келтірілген (3-кесте)
55-кесте. Сектор бойынша 2008 - 2013 жылдардағы деректер.
Көрсеткіштер
|
2008 ж.
|
2009 ж.
|
2010 ж.
|
2011 ж.
|
2012 ж.
|
2013 ж.
|
Өңдеуші өнеркәсіптегі құрылыс материалдар өндірісінің үлесі, млн. теңге
|
7,9%
|
7,6%
|
6,8%
|
7,3%
|
7,7%
|
8,6%
|
Құрылыс материалдарының өндірісі, млн. теңге, оның ішінде
|
266 596
|
224 938
|
260 955
|
350 045
|
421 633
|
503 132
|
Өзге де бейметалл минералдық өнім өндірісі, млн. теңге
|
220 377
|
182 355
|
201 871
|
263 985
|
320 677
|
397 105
|
НКИ, өткен жылға %-бен
|
79,9
|
91,3
|
111,5
|
116,5
|
110,7
|
111,8
|
Сүректен жасалған құрылыс материалдары, млн. теңге
|
214
|
280
|
659
|
756
|
1 192
|
1 069
|
Жиһазды қоспағанда, ағаш және тығын бұйымдарының өндірісі; сабаннан және тоқуға арналған материалдардан жасалған бұйымдардың өндірісі, өткен жылға %-бен
|
97,4
|
96,7
|
149,4
|
124,0
|
108,5
|
96,2
|
Пластмассадан жасалған құрылыс материалдары, млн. теңге
|
46 004
|
42 304
|
58 424
|
85 304
|
99 764
|
104 957
|
Резеңке және пластмасса бұйымдарының өндірісі, өткен жылға %-бен
|
106,7
|
92,4
|
135,6
|
120,1
|
103,1
|
102,5
|
ЖҚҚ, млн. теңге
|
125 781,5
|
110 110,8
|
172 569,1
|
216 535,4
|
257 217,2
|
211 586,6
|
Жалдамалы жұмыскерлердің тізімдік саны, адам
|
40 862
|
35 050
|
33 330
|
36 579
|
36 656
|
40 218
|
ҚР еңбек өнімділігі, мың теңге
|
3 078,2
|
3 141,5
|
5 177,6
|
5 919,7
|
7 017,1
|
7 061,3
|
ҚР еңбек өнімділігі, АҚШ долл.
|
25 528,3
|
21 298,5
|
35 123,7
|
40 024,8
|
46 649,8
|
45 840,7
|
ЭЫДҰ елдеріндегі орташа еңбек өнімділігі, АҚШ долл.**
|
82 865,4
|
76 792,7
|
83 650,7
|
88 003,8
|
88 005,4
|
-
|
Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындар саны, оның ішінде
|
|
1366
|
1397
|
1 489
|
1355
|
1453
|
ірі
|
|
55
|
50
|
45
|
47
|
47
|
орташа
|
|
122
|
123
|
129
|
140
|
141
|
шағын
|
|
1 189
|
1 224
|
1 315
|
1 186
|
1265
|
Қуаттардың жүктелу деңгейі, өндіріс түрлері бойынша %
|
|
|
|
|
|
|
Цемент өндірісінде, %
|
62,0
|
64,0
|
61,0
|
60,4
|
57,1
|
-
|
Пластмасса табақтар, шиналарға арналған камералар және пішіндер өндірісінде, %
|
41,6
|
49,4
|
58,1
|
48,7
|
35,9
|
-
|
Кірпіш, жабыңқыш және күйдірілген саздан жасалған өзге құрылыс заттарының өндірісінде, %
|
16,7
|
12,2
|
27,7
|
16,8
|
18,8
|
-
|
Өндіріс түрлері бойынша жабдықтың тозу дәрежесі %
|
|
|
|
|
|
|
Цемент өндірісінде, %
|
38,2
|
39,4
|
30,7
|
19,8
|
27,5
|
-
|
Пластмасса табақтар, шиналарға арналған камералар және пішіндер өндірісінде, %
|
29,4
|
28,8
|
36,9
|
36,6
|
32,5
|
-
|
Кірпіш, жабыңқыш және күйдірілген саздан жасалған өзге құрылыс заттарының өндірісінде, %
|
32,4
|
37,6
|
40,9
|
35,0
|
39,0
|
-
|
Бетоннан жасалған құрылыс бұйымдарының өндірісінде, %
|
35,3
|
37,1
|
39,6
|
44,5
|
44,1
|
-
|
Негізгі капиталға инвестициялар, млн. теңге
|
65 181
|
62 961
|
56 349
|
42 109
|
60 492
|
75 567
|
Негізгі құралдарды жаңарту коэффициенті %
|
0,18
|
0,02
|
0,10
|
0,21
|
0,09
|
-
|
Бастапқы құны бойынша жыл соңына негізгі құралдардың болуы, млн.теңге
|
153 810,1
|
869 818,4
|
274 723,8
|
307 469,5
|
332 460,0
|
-
|
Экспорт, млн. АҚШ долл.
|
70
|
47
|
70
|
88
|
115
|
118
|
Импорт, млн. АҚШ долл.
|
1 600
|
1208
|
1 511
|
1687
|
1999
|
2 036
|
Дереккөз: Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі, Euromonitor
Қосылған құны жоғары құрылыс материалдарының өндірісін құру халықаралық ТҰК тартуды көздейді. Қазақстанда жұмыс істеп жүрген, Global 2000 тізіміне енетін ірі компаниялар: германиялық Heidelberg Cement (Бұқтырма цемент компаниясы, Каспий Цемент, Байказ Бетон, Бектас Group), швейцариялық Sika (бетонға арналған қоспалар, цемент қоспалары, өнеркәсіптік едендерге арналған материалдар, бетон мен болат үшін қорғаныш материалдар, герметиктер және басқалары), Шеврон компаниясы (Шеврон Мұнайгаз Инк, Атырау полиэтилен құбырлары зауыты, Атырау құбыржолы арматурасы зауыты). Global 2000 тізіміне енбейтін жаһандық ірі компаниялар қатарынан Қазақстанда гипстен құрылыс материалдарын шығаратын германиялық Knauf компаниясы, сондай-ақ, француздық Vicat Group цемент компаниясы жұмыс істейді.
Қазақстанда полимерлердің меншікті өндірісі іске қосылғаннан кейін полимерлі және композитті әрлеу материалдарын өндіру мен сатуға мамандандырылған Оңтүстік Кореяның LG Hausys компаниясы белгілі бір қызығушылық танытуы мүмкін. Ресейлік ірі компаниялардың ішінен Қазақстанда «Арыстан» Степногорск құбыр зауытының өкілдік етуімен «Полипластик» компаниясы қатысады.
Сектордағы түйінді кедергілер:
1) құрылыс материалдарын өндірудің заманауи технологияларының жеткіліксіз дамуы;
2) қосылған құны жоғары құрылыс материалдары үлесінің төмен болуы;
3) құрылыс ғылымын дамытуға және инновациялық құрылыс материалдарын жасауға қаражаттың жеткіліксіз бөлінуі;
4) өздерінің технологиялық көшбасшылығына байланысты шетелдік құрылыс материалдарын өндірушілер тарапынан ішкі және сыртқы нарықтардағы бәсекелестікті күшейту;
5) дамыған елдермен салыстырғанда еңбек өнімділігінің төмен болуы;
6) негізгі құралдар тозуының салыстырмалы түрде жоғары болуы;
7) құрылыс материалдары өндірісінің жоғары энергияны көп қажет ететін;
8) құрылыс материалдарын Еуропалық Одақтың нормалары мен стандарттарына сәйкестігі тұрғысынан сертификаттау үшін аккредиттелген сынақ зертханаларының болмауы, бұл 2015 - 2020 жылдар аралығында құрылыс нормалары мен қағидаларының еурокодтарға біртіндеп көшуіне байланысты;
9) жүк тасымалдауға арналған тарифтердің және шикізат пен энергия ресурстары бағасының өсуі;
10) тиісті біліктілігі бар кадрлардың жетіспеуі.
Мақсаты: индустриялық құрылыстың талаптарын ескере отырып, Қазақстанда қосылған құны жоғары құрылыс материалдарының өндірісі үшін жағдай жасау.
Нысаналы индикаторлар:
Бағдарламаны іске асыру 2012 жылдың деңгейіне қарағанда 2019 жылы мынадай экономикалық көрсеткіштердің (56-кесте):
1) жалпы қосылған құнының нақты мәнде кемінде 1,4 есе;
2) жұмыспен қамтудың 7,7 мың адамға;
3) еңбек өнімділігінің нақты мәнде 1,2 есе;
4) шикізат емес (өңделген) экспорттың құндық көлемінің кемінде 1,2 есе өсуіне қол жеткізуге мүмкіндік береді.
56-кесте. Нысаналы индикаторлар
№
|
Нысаналы көрсеткіштер
|
Өлшем бірілігі
|
2012 есеп
|
201 3 меже
|
Болжам
|
2012 жылға қатысты 2019 ж., есе
|
2014
|
2015
|
2016
|
2017
|
2018
|
2019
|
1
|
Жалпы қосылған құн
|
%
|
100
|
111,6
|
123,0
|
134,4
|
143,2
|
144,1
|
144,3
|
144,4
|
1,4 есе
|
2
|
Жұмыспен қамтылғандар саны
|
мың адам
|
36,7
|
40,2
|
45,1
|
46,3
|
46,2
|
45,6
|
45,0
|
44,4
|
7,7 мың адамға
|
3
|
ЖҚҚ бойынша еңбек өнімділігі
|
%
|
100
|
101,7
|
100,1
|
106,5
|
113,7
|
115,9
|
116,2
|
116,2
|
1,2 есе
|
4
|
Шикізаттық емес (өңделген) экспорттың құндық көлемі
|
%
|
100
|
102,8
|
105,4
|
107,9
|
110,5
|
113,1
|
115,6
|
118,0
|
1,2 есе
|
Міндеттер:
1) нормативтік базаны және техникалық реттеу жүйесін жетілдіру;
2) құрылыс саласында ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстардың көлемін арттыру;
3) инновациялық, энергия тиімді, экологиялық қауіпсіз және Қазақстан үшін жаңа құрылыс материалдары өндірісінің технологияларын, оның ішінде индустриялық құрылыс технологияларын енгізу үшін жағдай жасау;
4) саланы білікті еңбек ресурстарымен қамтамасыз ету.
Саланы дамыту басымдықтары
Құрылыс материалдарының өндірісі қызметінің басым түрлері: сүректен жасалған құрылыс материалдарының өндірісі (16-бөлім), пластмасса құрылыс материалдарының өндірісі (22-бөлім), өзге металл емес минералды өнім өндірісі (23-бөлім) болып айқындалды (57-кесте)10. Жаңа және жетілдірілген жоғары технологиялы энергия үнемдейтін, адамның денсаулығы мен экология үшін қауіпсіз қазіргі заманғы материалдар өндірісі басым бола бастады.
______________
10Қызмет түрлерінің бөлімдері мен атаулары Қазақстан Республикасының 03-2007 МК экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуіші (ЭҚЖЖ) бойынша 25.12.2012 жылғы № 1 өзгеріске сәйкес көрсетіледі.
57-кесте. Қызметтің басым түрлері
ЭҚЖЖ-2
|
ЭҚЖЖ-2
|
Қызмет түрінің атауы
|
16
|
1621
|
Кілтек, шере, тақталар мен панельдер өндірісі
|
22
|
2221
|
Пластмасса табақтар, шинаға арналған камералар және пішіндер өндірісі
|
2223
|
Пластикалық құрылыс бұйымдарының өндірісі
|
23
|
2311
|
Табақ шыны өндірісі
|
2312
|
Табақ шыны жасау мен өңдеу
|
2313
|
Іші қуыс шыны бұйымдарының өндірісі
|
2314
|
Шыны талшық өндірісі
|
2319
|
Өзге де шыны бұйымдарын өндіру мен өңдеу
|
2320
|
Отқа төзімді бұйымдар өндірісі
|
2331
|
Керамикалық жабындар мен плиталар өндірісі
|
2332
|
Кірпіш, жабынқыш және күйдірілген саздан жасалған өзге де құрылыс заттарының өндірісі
|
2342
|
Керамикалық гигиеналық сантехникалық жабдық өндірісі
|
2343
|
Керамикалық электроқшаулағыштар мен оқшаулау арматурасының өндірісі
|
2349
|
Өзге керамикалық бұйымдар өндірісі
|
2351
|
Клинкерлерді қоса алғанда, цемент өндірісі
|
2352
|
Әк пен құрылыс гипсінің өндірісі
|
2361
|
Бетоннан құрылыс бұйымдарын өндіру
|
2362
|
Құрылыс мақсаттары үшін гипстен жасалған бұйымдар өндірісі
|
2363
|
Пайдалануға дайын бетон өндірісі
|
2364
|
Құрғақ бетон қоспаларының өндірісі
|
2365
|
Асбестцементтен және талшықты цементтен жасалған бұйымдар өндірісі
|
2369
|
Бетоннан, құрылыс гипсінен және цементтен жасалған өзге бұйымдар өндірісі
|
2370
|
Тасты кесу, өңдеу және әрлеу
|
2399
|
Басқа топтарға қосылмаған металл емес өзге де минералдық өнім өндірісі
|
Тауардың басым топтары
Қосылған құны жоғары бәсекеге қабілетті құрылыс материалдарының жаңа түрлерін шығаруды игеру бойынша міндетті шешу үшін басым тауарлар тізбесі (58-қосымша) айқындалған. Техникалық сипаттамалары жақсартылған жаңа және жетілдірілген құрылыс материалдарын қолдану құрылыстың экономикалық тиімділігін және сапасын арттырады, пайдалану барысында энергиямен қамтамасыз ету шығындарын төмендетуді қамтамасыз етеді.
58-кесте. Басым тауарлар*
ЭҚТӨЖ-4
|
Тауар топбының атауы
|
ҚР импорты
|
Макроөңірдің импорттық сыйымдылығы
|
мың долл.
|
тонна
|
мың долл.
|
тонна
|
233110
|
Керамикалық плитка
|
155 101
|
293 331
|
1 285 414
|
1 592 358
|
232012
|
Отқа төзімді кірпіштер
|
104 200
|
170 174
|
533 311
|
625 410
|
231112
|
Табақ шыны
|
54 223
|
132 457
|
802 858
|
885 266
|
239919
|
Жылу оқшаулау материалдары
|
37 155
|
33 780
|
275 146
|
245 156
|
237011
|
Мәрмәр, травертин
|
28 523
|
13 787
|
168 236
|
161376
|
239 912
|
Жабын-битум материалдары және икемді жабынқыш
|
32 939
|
50 863
|
228 060
|
318 047
|
234 210
|
Сантехкерамика
|
15 236
|
3 271
|
131 163
|
56 720
|
231312
|
Шыны ыдыс (шыныдан жасалған сұйықтық ішуге арналған ыдыс)
|
10 894
|
9719
|
159 852
|
81 762
|
58-кестеге:
ескертпе: Қазақстандағы импортталатын бірқатар материалдар бойынша меншікті өндірісті ұйымдастырудың перспективалы мүмкіндіктері бар. Қызылорда облысында «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ-ның қатысуымен қуаты шамамен жылына 197 мың тоннаны құрайтын табақ шыны өндірісі жөніндегі зауыт құрылатын болады. Оңтүстік Қазақстан облысында жалпы қуаты 20 мың тонна травертиннің бірнеше өндірісін құру жоспарлануда. Жамбыл облысында құрғақ құрылыс қоспаларының екі өндірісі кеңейтілетін болады.
Басым тауарлар тізбесіне Қазақстанда да, сол сияқты макроөңір елдерінде де импорттың жоғары көлемі байқалатын құрылыс материалдары енгізілген: табақ шыны, травертин, керамикалық плитка, отқа төзімді материалдар, сантехкерамика.
Сантехкерамика, кафель, керамогранит өндірісі үшін қазіргі уақытта технологиялық тізбектегі маңызды буын - қазіргі кен орындарынан алынған саз балшықты өңдеу және байыту жөніндегі саз байыту өндірісі жоқ. Осыған байланысты кафель, керамогранит өндірісі жөніндегі кәсіпорындардың қуаттары жете жүктелмеген (Шымкент, Талдықорған) және сантехкерамикалық бұйымдардың өндірісін бастай алмай отыр. Саз байыту өндірісін құруға инвесторлар тарту мәселесін пысықтау қажет.
Табақ шыны өндірісі үшін де кварц құмын байыту бойынша өндіріс құру қажеттілігі туындайды.
Сондай-ақ ретроматериалдар: керамзит, пеношыны, көбіктенген вермикулит, пемза, сондай-ақ көп құрауышты тұтқыр материлдар өндірісі басым тауарларға айналуға тиіс.
Құрылыс материалдарының өндірісінде импорттық материалдарды, сондай-ақ құрылыс химиясы материалдары мен заттарын: композиттерді, пластиктерді, герметика, пластификаторды, тұрақтандырғыштарды, модификаторларды, пигменттерді, бояғыштарды және басқаларды пайдаланып, энергия тиімді және конструктивті шыны өндірісі табақ шыны мен полимерлердің меншікті өндірістері құрылғанға дейін басым бағыттар ретінде қала береді.
Басым жобалар
2015 - 2019 жылдар кезеңінде құрылыс материалдары өндірісін дамытудағы мемлекеттік саясат табақ шыны өндірісі бойынша басым бағыттарды іске асыруға, цемент, құрғақ құрылыс қоспалары, табиғи тас өндірістерін және басқа да жобаларды жасауға және жаңғыртуға бағытталатын болады.
Инновациялық секторлардағы мақсаттар, міндеттер және нысаналы индикаторлар
Инновациялық қызмет өңдеуші өнеркәсіптің барлық салалары мен секторларын дамытуды ынталандырады.
Мақсаты: Қазақстан өнеркәсібінің басым салалары мен ЭЫДҰ елдері салаларының технологиялылығы мен ғылымды қажет ету деңгейінің алшақтығын қысқарту.
Міндеттер:
1) технологиялар трансферт ынталандыру және басым бағыттардағы жоғары технологиялы өндірістерді оқшаулау;
2) инновацияға сұранысты арттыруды ынталандыру;
3) технологиялық және басқарушылық құзыреттіктерді арттыру.
Нысаналы индикаторлар:
1) инновациялық белсенді кәсіпорындардың үлесін Қазақстан кәсіпорындарының жалпы санының 20%-ына дейін ұлғайту (ЭЫДҰ әдістемесіне сәйкес);
2) жалпы ішкі өнімнің жалпы көлеміндегі инновациялық өнім үлесін 2,5%-ға дейін ұлғайту;
3) зерттеу мен әзірлеуге арналған ішкі шығындар үлесін жалпы ішкі өнімнің 2%-ына дейін ұлғайту.
Инновациялық секторлар
Инновациялық секторлар - «жаңа экономика» деп аталатын барлық секторларды білдіреді, олардың дамуы көбінесе ғылыми зерттеулердің және әзірлемелердің нәтижелерімен айқындалады, оның ішінде: мобильдік және мультимедиалық технологиялар саласы, нано- және ғарыш технологиялары, робототехника, гендік инженерия, болашақ энергиясын іздеу және ашу.
Отандық ғылымды дамытпайынша, жаңа инновациялық секторларды дамытуды және ғылымды қажет ететін салаларды құруды шешу мүмкін емес.
Осыған байланысты, «Назарбаев Университеті» ДБҰ-ның қатысуы маңызды, оның рөлі энергия тиімділігі және энергия үнемдеу, жаңартылған энергетика және қоршаған ортаны қорғау, перспективалы материалдар және энергия көздері, Қазақстан Республикасында биомедициналық индустрияның негіздерін құру үшін трансляциялық және персоналдандырылған медицинаны дамыту салаларында іргелі, қолданбалы және технологиялық зерттеулер мен әзірлемелерді дамытуға сайып келеді.
Мынадай өзекті және перспективалы бағыттар бойынша іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулерді іске асыруға баса назар аударылатын болады: ғарыш техникасы және технологиясы, жаңартылған энергетика технологиялары және ақылды желілер, күн энергиясын пайдалану технологиясы, энергетика жүйелерін дамытуды модельдеу, ақпараттық және коммуникациялық технологиялар, есептеу зерттеулері және робототехника, табиғат пайдалану және қоршаған ортаны қорғау экономикасы, электр техникасы (оптикалық электронды аспаптарға арналған материалдар), регенеративтік медицина және жаңа биопрепараттарды әзірлеу жөніндегі зерттеулер, туберкулез детекциясына, инфекциялық агенттерге және обыр биологиясына арналған биосенсорларды әзірлеу, ақуыз экспрессиясы, остео-артикулярлық аурулардың модельдері мен механизмдері, органикалық химия және химия технологиялары салаларындағы қолданбалы зерттеулер.
Ғылыми-зерттеу базасы мен ғылыми және инновациялық қолдау жүйесін дамыту жолымен «Назарбаев Университеті» ДБҰ-ны әлемдік деңгейдегі зерттеу университеті ретінде қалыптастыру оқытушылық және ғылыми-инновациялық қызметті ойдағыдай біріктіретін халықаралық санаттағы ұлттық ғылыми кадрларды дамытумен, сондай-ақ үздік отандық және шетелдік ғалымдарды тарту үшін қолайлы жағдайлар жасаумен тығыз байланысты.
Ұлттық ғылыми кадрларды даярлаудың тиімді жүйесін дамыту мақсатында ғылым магистрлерін, Ph.D. докторларын даярлау және ғылыми тағылымдамаларды ұйымдастыру бойынша шетелдік әріптестермен бірлескен бағдарламалар әзірленді және іске асырылды, ғылыми қызметкерлердің ғылыми жобалары шеңберінде олар үшін бірлескен Ph.D. бағдарламалары ұйымдастырылады (Қазақстанда ғылыми-зерттеу қызметінен босатпай).
Ғылыми жобалар мен бағдарламаларды (инженерлік-техникалық кадрлар, әкімшілік-техникалық қолдау және сүйемелдеу қызметтері мен басқалары) ұйымдастыру мен іске асыруға қатысатын қызметкерлердің құзыреті мен дағдыларын дамыту үшін «Назарбаев Университеті» ДБҰ қызметін дамытудың негізгі және перспективалы бағыттарына сәйкес қайта даярлау және біліктілікті арттыру курстарын тұрақты негізде жүргізу қажет.
Ғарыштық технологиялар секторы
Ғарыш технологиялары секторы - «білім экономикасын» қалыптастыру көзқарасы тұрғысынан Қазақстан Республикасында дамыту үшін перспективалы сектор.
ҮИИДМБ орындау қорытындылары бойынша «KazSat» байланыс және хабар таратудың ұлттық ғарыш жүйесі (ҒЖ) жобалық қуатқа шықты, екінші «KazSat-3» ҒA және резервтік жерүсті басқару кешені пайдалануға енгізілді. «KazSat» сериясының ҒА сыйымдылықтарын жалға беру қызметтері ұсыныла бастағаннан бері 3,5 млрд. теңгеден астам сомаға осы көрсетілетін қызметтердің импортын алмастыру жүргізілді. «KazSat» ҒЖ өндіріс көлемінің серпіні 59-кестеде келтірілген.
59-кесте. «KazSat» ҒЖ өндіріс көлемінің серпіні, млн. теңге.
Атауы
|
2011 ж.
|
2012 ж.
|
2013 ж.
|
2014 ж.*
|
«KazSat» сериялы ҒА сыйымдылықтарын жалға беру қызметтері
|
12,97
|
1 156,15
|
2 004,45
|
341,44
|
Дереккөз: Қазақстан Республикасы Ұлттық ғарыш агенттігі 59-кестеге:
ескертпе: * жедел деректер
Ғарыш саласындағы ЖҚҚ бойынша деректер 60-кестеде келтірілген:
60-кесте. Ғарыш қызметінің ЖҚҚ, млн. теңге.
Көрсеткіш
|
2010 ж.
|
2011 ж.
|
2012 ж.
|
2013 ж.
|
ЖҚҚ, млн. теңге
|
8 903,0
|
13 472,6
|
7 633,9
|
2 721,8
|
Дереккөз: Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі
Ғарыш саласында инновацияларды дамытудың негізгі драйвері қолданбалы ғылыми зерттеулер болып табылады. Отандық ғарыш техникасының алғашқы тәжірибелік үлгілерін жасау бойынша тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар орындалды, дәлдігі жоғары жолсеріктік навигация жүйесіне (бұдан әрі - ДЖНЖ) арналған саралау станцияларының (бұдан әрі - СС) өндірісі ұйымдастырылды және 50 дана көлемінде СС бірінші партиясы шығарылды.
Егер моральдық және физикалық тұрғыдан айтарлықтай тозуына байланысты жаңғыртуды талап ететін ғарыштық зерттеулердің зертханалық және тәжірибелік-эксперименттік базасын жаңартудың бұрыннан қордаланған мәселесі шешілетін болса, ғарыш ғылымының жетістіктері әлдеқайда салмақты болар еді. Қазақстан Республикасының ғарыш техникасы мен технологияларының отандық үлгілерін, ғарыш өнімдері мен көрсетілетін қызметтерді түпкі пайдаланушылардың аппараттық-бағдарламалық құралдарын құру саласында маңызды ғылыми-техникалық серпіліс жасау жағдайы туындады.
ТМД-ның Үкіметтер басшылары кеңесінің 2011 жылғы 18 қазандағы шешімімен қабылданған ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің инновациялық ынтымақтастығының 2020 жылға дейінгі кезеңге арналған мемлекетаралық бағдарламасы шеңберінде екі инновациялық жобаны іске асыру жоспарланған:
1) болжамдық мониторингтің көп нысаналы аэроғарыш жүйесін әзірлеу және сертификаттау;
2) халықаралық көлік дәліздерін басқарудың аппараттық-бағдарламалық кешенін әзірлеу.
Түйінді проблемалар:
1) ғарыштық зерттеулердің заманауи тәжірибелік-эксперименттік базасының; ғарыштық өнімдер мен көрсетілетін қызметтерді түпкі пайдаланушыларға дейін жеткізудің толыққанды инфрақұрылымының болмауы; Қазақстанның ғарыш саласының шетелдік әріптестерге технологиялық тәуелділігі.
Мақсаты: республиканың индустриялық-инновациялық дамуын жеделдетуге, ұлттық қауіпсіздік пен қорғанысты нығайтуға, ғылым мен жоғары технологияларды дамытуға ықпал ететін экономиканың ғылымды қажет ететін және жоғары технологиялы секторы ретінде толыққанды ғарыш саласын құру.
Нысаналы индикаторлар:
Бағдарламаны іске асыру 2012 жылдың деңгейіне қарағанда 2019 жылы мынадай экономикалық көрсеткіштерге қол жеткізуге:
1) 2012 жылғы деңгейге қарағанда 2019 жылы нақты мәнде ЖҚҚ-ның 30%-ға өсуіне;
2) 2019 жылға қарай ғарыш саласында жұмыс істейтін жоғары білікті мамандар санын 300 адамға арттыруға;
3) 2019 жылға қарай ғарыштық зерттеулердің жалпы көлеміндегі ғылыми-техникалық әзірлемелердің үлесін 50%-ға дейін жеткізуге;
4) 2019 жылға қарай ғарыштық техника жасаудың өндірістік тәжірибесі бар ғалымдардың үлесін 25%-ға дейін жеткізуге;
5) 2019 жылға қарай ғылыми-техникалық әзірлемелердің жалпы көлеміндегі коммерцияландырылған жобалардың үлесін 25%-ға дейін жеткізуге мүмкіндік береді.
Міндеттер:
1) байланыс, жерді қашықтықтан зондтау (бұдан әрі - ЖҚЗ) және ғылыми-технологиялық мақсаттағы ғарыш аппараттарының (бұдан әрі - ҒА) орбиталық топтамасын дамыту және пайдалануды өрістету;
2) ҒA құрастыру-сынау кешенін, тәжірибелі өндірісі бар ғарыш техникасының арнайы конструкторлық-технологиялық бюросын, ДЖНЖ, «Бәйтерек» ғарыш-зымыран кешенін, байланыс және ЖҚЗ ғарыш жүйелерінің жерүсті сегменттерін қамтитын жерүсті ғарыш инфрақұрылымы объектілерін дамытуды және пайдалануды өрістету;
3) ғарыш саласының ғылыми-технологиялық базасын дамыту, ғарыштық зерттеулердің зертханалық және тәжірибелік-эксперименттік базасын жаңғырту мен кеңейту;
4) тиісті оқу орындары мен ғылыми орталықтарда, оның ішінде «Болашақ» халықаралық бағдарламасы шеңберінде ғарыш қызметі саласындағы инженерлік-техникалық және ғылыми кадрларды даярлауды, қайта даярлау мен олардың біліктілігін арттыруды көздейтін ғарыш саласының кадр әлеуетін дамыту;
5) ғарыш саласының нормативтік базасын жетілдіру.
Ғарыш саласын дамыту басымдықтары
Ғарыш саласындағы қызметтің басым түрлері ғарыш техникасы мен технологиялардың отандық үлгілерін жасау жөніндегі ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер, байланыс, ЖҚЗ және навигация ғарыштық жүйелерінің өндірісін және техникалық пайдаланылуын қамтамасыз ету, осы ғарыштық жүйелердің өнімдері мен көрсетілетін қызметтерін ел экономикасының түрлі салаларындағы түпкі пайдаланушыларға дейін жеткізу болып табылады.
Бесжылдық кезеңде Индустрияландыру картасы (бұдан әрі - ИК) шеңберінде 2015 - 2019 жылдар кезеңінде іске қосылуы жоспарланатын 10 жобаны іске асыру көзделеді.
Достарыңызбен бөлісу: |