Методические рекомендации по психолого-педагогической поддержке семьи
жүктеу/скачать 4.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| Үздіксіздік
1. Отбасы мәселелерін уақытылы шешу. Ата-аналардың көмегін елемеу. 1.Түсіндіру сұхбатын өткізу. 2.Туындаған жағдайды талдау. 3.Психологтың көмегі. Білім беру ұйымының ЕБҚ баласы бар отбасымен өзара әрекеттесуінің дамыған жүйесі, авторлардың пікірінше, бірқатар күшті жақтарға ие: - біріншіден, бұл жүйе білім беру – тәрбие міндеттерін дәйекті түрде шешуге мүмкіндік береді; - екіншіден, ата-аналардың педагогикалық мәдениетін арттырады; - үшіншіден, отбасының ерекшеліктерін анықтауға, осы отбасына көмек көрсету мақсатында түзету-дамыту бағдарламасын әзірлеуге көмектеседі; - төртіншіден, ЕБҚ бар баланы оқыту мен тәрбиелеудегі проблемаларды уақытылы шешеді; - бесіншіден, отбасылық мәселелерді табысты шешеді; алтыншыдан, мұғалім мен отбасы арасында байланыс орнатылады; - жетіншіден, отбасылық мәселелерді шешудің перспективті әдістері, нысандары мен технологиялары айқындалады; ЕБҚ бар баланы тәрбиелеумен айналысатын ата-аналардың қызметі белсендіріледі. Бұл жүйенің күшті жақтарымен қатар, біз оны сәтті жүзеге асыру үшін елеулі кедергілер болып табылатын шектеулерді атап өтеміз. Атап айтқанда, мұндай шектеулерге мыналар жатады: - ЕБҚ бар баласы бар отбасымен өзара әрекеттесудің стратегиялық бағдарламасын әзірлеуде тәжірибенің болмауы. - ЕБҚ бар баланы тәрбиелеп отырған отбасының ерекшеліктерін білмеу. - Отбасындағы қолайсыз психологиялық ахуал. - Мұғалім мен ата-ана арасындағы өзара түсіністіктің болмауы. - Отбасымен өзара әрекеттесудің тиімсіз әдістерін, технологияларын және формаларын анықтау. - Отбасымен қарым-қатынастағы күтпеген жағдайлар. - Отбасымен жұмыс жасауда жоғары нәтижеге жету әрдайым мүмкін емес. - Ата-аналардың отбасының қазіргі проблемасын түсінбеуі (гиперактивті реакция). - Ата-аналармен жұмыс жасаудың барлық әдістері ЕБҚ балалары бар отбасылар үшін қолайлы емес. 47 - Түзету жұмыстарын жүргізу үшін көп уақыт қажет. -Танымдық-дамытушылық іс-әрекетке ата-аналардың араласпауы [38]. Қашықтан оқыту кезінде білім беру ұйымының ЕБҚ бар баласы бар отбасымен өзара іс-әрекеті. Қазіргі уақытта білім алушылардың тұрғылықты жеріне, денсаулық жағдайына және өмір сүру жағдайларына қарамастан сапалы білім алу үшін тең жағдай жасау білім беру жүйесін дамытудың перспективалы бағыты болып табылады. Мұндай жағдайларды жасауда қашықтан оқытуды көздейтін және көп жоспарлы білім беру міндеттерін табысты жүзеге асыруға мүмкіндік беретін қазіргі заманғы ақпараттық және коммуникациялық технологияларды пайдалануға негізделген қашықтан білім беруді дамыту шешуші рөл атқарады [28]. Ерекше білім берілуіне қажеттіліктері бар балалар үшін мектепке күн сайын бару қажеттілігінің болмауы жағымды жағы болып табылады, өйткені білім алушылар жеке кесте бойынша және өздеріне ыңғайлы қарқынмен үйден шықпай-ақ оқи алады. Білім алушы оқу материалының көп бөлігін өз бетінше оқи алады. Бұл өткен тақырыптарды есте сақтау мен түсінуді жақсартады. Сонымен қатар оқу процесінде жаңа технологияларды қолдану оны қызықты әрі жанды етеді. Оқуды бастау үшін Интернетке қолжетімді компьютер болуы керек. Компьютерді қолдана отырып, бала өзін кем сезінбейді, кеңістіктік және уақыттық шеңберлермен шектеледі, ол бүкіл әлеммен байланыс орнатады. Сонымен, ЕБҚ бар балалар үшін қашықтан білім беру – өзін-өзі танудың заманауи мүмкіндігі, басқа құрдастарымен қатар өмірде табысты болу мүмкіндігі. Қашықтан оқытуды инновациялық технология ретінде енгізу бірқатар артықшылықтарды анықтады: - ЕБҚ бар балалардың білім беру және басқа да ақпараттық ресурстарға қолжетімділігі; - балаларды әлеуметтендіру және қоғамға кіріктіру, білім алушылар аудиториясын кеңінен қамту; - балалардың жеке ерекшеліктерін есепке алу; - оқытудың интерактивтілігі; - оқытудың кеңістіктік және уақытша шексіздігі; тұрақты технологиялық жетілдіру; - ЕБҚ бар балаларға сапалы білім беру; - ЕБҚ немесе мүгедектігі бар балалардың отбасыларына қолдау көрсету. ЕБҚ бар адамдарды оқытуды ұйымдастыруда жаңа ақпараттық технологияларды қолдану полисенсорлық тәсіл қағидатын ескере отырып, қабылдаудың қауіпсіз түрлері негізінде білім алушылардың компенсаторлық механизмдерін белсендіруге мүмкіндік беретін компьютерлік оқыту құралдарының мультимедиялық мүмкіндіктерін қамтамасыз етуге негізделген (жаңа объектімен немесе құбылыспен танысу және даму шектеулерін жеңу кезінде анализаторлардың максималды мүмкін санына сүйену) [29]. 48 Елде қабылданған карантиндік шаралар жағдайында қашықтан оқыту режимінде ЕБҚ бар білім алушылармен жұмыс істеу бойынша егжей-тегжейлі ұсынымдарды Ы. Алтынсарин атындағы ҰБА әзірлеген әдістемелік ұсынымдардан, сайттағы «Қашықтан оқыту» айдарынан табуға болады. Осылайша, заманауи ақпараттық технологиялардың мүмкіндіктерін іске асыру оқу іс-әрекетінің түрлерін кеңейтеді, оқытудың, соның ішінде ЕБҚ бар балаларды оқытуға көмектесетін қолданыстағы жаңа ұйымдастырушылық формалар мен әдістерді жетілдіруге мүмкіндік береді. ЕБҚ бар балаларға білім беруде компьютерлік оқыту құралдарын қолданудың басты артықшылықтарының бірі – олардың ұсынылған оқу материалын визуализациялаудағы үлкен мүмкіндіктері. Мультимедиялық технологиялар «ерекше» балалардың оқу процесін байытады, оқытуды тиімдірек етуге мүмкіндік береді, сондай-ақ білім алушылардың шығармашылық дамуына ықпал етеді. Қашықтан оқыту технологияларын оқу процесіне енгізу білім алушылардың проблемалық-іздестіру және жобалық қызметін іске асыру үшін жаңа мүмкіндіктердің пайда болуына әкеледі [30]. Сонымен қатар балаларды қашықтан оқытуды жүзеге асыру барысында белгілі бір қиындықтар оқытудың техникалық негізіне жоғары материалдық шығындармен; педагогтердің педагогикалық және әдістемелік дайындығымен; білім беру процесіне қатысушылардың технологиялық дайындығымен; білім беру процесіне қатысушылардың желідегі коммуникацияға дайындығымен байланысты. Техникалық мүмкіндіктерге сәйкес түрлі электрондық білім беру ресурстарын пайдалана отырып және қашықтан оқытудың әртүрлі нысандарында (чат-сабақ, веб-сабақ, телеконференция), сондай-ақ ақпаратты берудің әртүрлі тәсілдері (электрондық пошта, сайт, электрондық ресурс) арқылы оқу сабақтарын, консультацияларды, вебинарларды мектеп порталында немесе өзге де платформада өткізу көзделуге тиіс [31]. Ата-аналардың көмегімен қашықтан білім беруді қолдауды қалай ұйымдастыруға болады. Қашықтан оқыту аясында ата-аналармен жұмыс істеу өте маңызды. Күндізгі формадан айырмашылығы, мұғалім баланы тікелей ынталандыра алмайды, оны сабақ аясында ұстай алмайды, баланың сабаққа қатысуын және мұғалімнің тапсырмаларын орындауын қамтамасыз ете алмайды. Қашықтан оқытудағы бұл рөл ата-аналарға беріледі. Ата-аналармен жұмыс істеудің негізгі бағыттарының бірі – бүкіл отбасының сабаққа деген ынтасын арттыру. Алғашқы сабақтарда жоспарланған мақсаттар мен оларға қол жеткізудің болжамды мерзімдерін түсіндіру қажет. Қашықтан оқыту сабақтары кезінде баланың дербестігін педагог пен ата-аналар бірлесіп, баланың педагог тапсырмаларын орындауға дайындығына және сабақ барысында оқу уәждемесін сақтауға, сабақ өткізу кезінде баланың жанында ата-аналардың болуына, сабақта ата-ананың қатысуымен ата-ана мен педагогтің қажеттіліктеріне қарай айқындайды. Ата- аналар мен педагогтің сабақтан тыс өзара іс-қимылын ұйымдастыру қажет болған жағдайда педагог жеке қашықтықтан консультациялар өткізеді, жазбаша 49 ұсынымдар беріледі. Ата-аналарға баланы қашықтан оқыту кезінде, әсіресе оның бастапқы кезеңдерінде бақылау қажеттілігін айту қажет [30]. Қашықтан оқытудың маңызды ерекшелігі – тиімді оқыту үшін қажетті көмекші дидактикалық материалдардың үлкен көлемі, сонымен қатар оларды қашықтықтан оқыту жүйелеріне сауатты орналастыру. Оқытушы мен білім алушының отбасы мүшелерінің күш-жігерін біріктіру олардың бір-бірінің позициялық теңдігін өзара және тең құрметпен тануымен ғана мүмкін болады. Бұл бағыттағы алғашқы қадамды мұғалім жасауы керек, өйткені бұл оның құзыреті шегінде, оның кәсібилігін көрсетеді. Психологиялық-педагогикалық қолдау қызметінің барлық қатысушыларының (логопед-мұғалім, педагог-психолог, әлеуметтік педагог, мұғалімдер мен ата-аналар) бірлескен жұмысының арқасында балаларға қиындықтарды жеңуге, бағдарламалық материалды игеруге, оқу іс-әрекетіне оң мотивация қалыптастыруға, әлеуметтік өзара іс-қимылдың негізгі тәсілдерін игеруге уақытылы және сапалы көмектесуге болады. Оқу процесіне қатысушылар мен ата-аналар арасындағы серіктестік жағдайында ЕБҚ бар әр бала үшін дұрыс білім беру бағытын анықтауға болады. |