Мұханбетжанова Ә. Молдағалиев Б. Ерниязов О



жүктеу/скачать 0.54 Mb.
бет22/31
Дата07.09.2022
өлшемі0.54 Mb.
#460396
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   31
Дидактика

Сабақтың барысы
І. Оқушыларды жаңа білімді игеруге даярлау:
1. Іс-әрекеттің мақсатын қоя білу, оны оқушылардың қабылдауы.
2. Оқушылардың танымдық қызметінің дәлелділігін қамтамасыз ету.
3. Тірек білімдерінің маңызы. Дидактикалық міндет қою арқылы балаларды танымдық іс-әрекеттің сан алуан түрлеріне қатыстыру:
а) ауызша санау, математикалық диктант;
ә) грамматикалық талдаудың түрлері;
б) ізденімпаздық, өзіндік жұмыс;
в) үй тапсырмасын тексеру;
г) бұрыңғы және жаңа жадығаттың арасындағы логикалық байланысты орнату.

ІІ. Оқушылардың жаңа білімді игеру үрдісі:



  1. Ақыл-ой әрекетін заттандыру дәрежесінде бастапқы мәліметті қабылдап, оны меңгертуді ұйымдастыру.

а) зерттелетін құбылыстардың мәнді сапалық белгілерін ойлау операцияларының көмегімен анықтау: талдау, жинақтау, салыстыру, тасымалдау т.б.;
ә) зерттелетін құбылыстың бейнесін анықтау.

ІІІ. Түсіну үрдісі:


а) жасалып жатқан образды ұғым деңгейіне жеткізу;
ә) ұғымды бекіту, ережені анықтау, айту, бастапқы меңгеру;
б) оны бұрынғы біліммен логикалық түрде байланыстыру.

ІҮ. Жаңа білімді ұғыну үрдісі:


а) білімді баланың өмір тәжірибесімен сәйкестендіру;
ә) баланың білім мәнін түсінуі;
б) оқушының жаңа білімді субъективті түрде меңгеруі.

Ү. Жаңа білімді жалпылау және жаңа ұғымдарды бұрыңғы меңгерген жүйеге енгізу:


а) жаңа білімдердің бұрыңғылармен тәуелділігін және себеп-салдарлы байланыстарын орнату;
ә) меңгерген білімді жүйелеуді және нақтылауды қамтамасыз ету.

ҮІ. Сабақта білімді бекіту және қолдану:


а) алған білім негізінде оқу дағдыларын жасау;
ә) білімді өздігінен қолдану;
б) оларды шығармашылықпен қолдану.

ҮІІ. Сабақтың қорытынды бөлімі: оқушылар қызметінің мазмұндық жағын бақылау.



  1. Оқығандық және тәрбиелік дәрежесін бағалау:

а) жеке адамның бағаттылғандығының қалыптасуы;
ә) танымдық психикалық үрдістердің дамуы;
б) жеке адамның эмоциялық-еріктік деңгейі;
в) оқушылардың іс-әрекетінің көлеміне, жылдам әрі тез орындауына сипаттама.
2. Оқушылардың танымдық іс-әрекетін стимулдау:
а) іс-әрекеттің жағымды нәтижесін көрсету;
ә) қойылған бағаға түсініктеме беру;
3. Үй тапсырмасы және оның орындалуын түсіндіру.
9. Саналы тәртіпті орнату мәселесіне байланысты В.Райх, Н.Е.Щуркова, Т.И.Шамова сияқты педагог-ғалымдар жас мұғалімдерге мынадай кеңестер береді:
1. Кабинетке қоңыраудан бұрын келіңіз. Сабақты өткізу даярлығын, парталардың орналасуын, тақтаның тазалығын тексеріңіз. Сыныпқа соңғы болып кіріңіз. Оқушылардың сәлемдесуі ұйымдасқан түрде болуын жүзеге асырыңыз. Сабақтың ұйымдастыру бөлімін аз уақытта шешуге ұмтылыңыз.
2. Журналдан өз пәніңіздің бетін іздемеу үшін, алдын-ала тауып қойыңыз.
3. Оқушыларға «Үй тапсырмасын кім орындамады?» деген сұрақ қоюға болмайды. Бұл оқушыларды үй тапсырмасын орындамауға болады деген ойға итермелейді.
4. Сабақты әрбір оқушы іспен айналысатындай етіп жүргізу керек, себебі кідірістер, бос отыру тәртіпсіздікке жағдай жасайды.
5. Оқушылардың оқу-танымдық қызығушылығын оқу жадығатының мазмұнымен, проблемалық жағдаятты (ситуация) құру арқылы туғызуға болады. Сабақтың ырғағын қадағалаңыз, нашар оқушыларға өз күшін тексеруге жағдай жасаңыз. Бүкіл сыныпты өз зейін аяңызда ұстаңыз.
6. Сабаққа қатысы жоқ іспен айналысатын оқушыларға жиірек сұрақ қойып, тапсырма беріп отыру керек.
7. Оқушыларға қойылатын бағаның көрсеткіш өлшемдерін түсіндіру керек немесе оқушының білім деңгейіне сәйкес қойылатын баға туралы хабардар ету шарт.
8. Сабақты жеке оқушылардың жұмысын жалпы бағалаумен аяқта.
9. Сабақты уақытылы бітіріңіз. Кезекшілердің міндеттерін естеріне салыңыз.
10. Тым көп ескерту жасай бермеңіз.
11. Сыныптағы тәртіпті өз күшіңізбен орнатуға ұмтылыңыз.
12. Жас маман оқушылармен әдеби тілдік норманы сақтап, шешендік қалыпта сөйлесе білуі жөн. Тіл шұбарлаудан аулақ бол. Енді мұғалімдердің сабақты даярлаудағы және өткізудегі кемшіліктерін қарастырайық. Сабақта кемшіліктер жіберілуінің негізгі себептері – оқушыларды тәрбиелеу мен оқытудың қажетті білік-дағдысының болмауы, оқытатын пәні, педагогика, психология және әдістеме салаларынан теориялық даярлығының жеткіліксіздігі, сабақты өткізуде алған білімдерін пайдалана білмеуі т.б. Сабақ барысында негізгі кездесетін қиыншылықтар – жоғары оқу орнында пәнді оқытудың әдістемесінен танысқан теориялық қағидаларды, ұстанымдар мен ережелерді сабақ барысында толық жүзеге асыра алмау. Ұжымды қалыптастырғанда оның кезеңдері анық көрінісін таппайды, оқушыларға себеп-салдар байланыстарын, заңдылықтарды меңгерту жүзеге асырыла бермейді. Сабақтың мақсаттарын орындауда жүйелі жұмыс жүргізілмейді. Өлкетану жадығаттары, жергілікті жер туралы мысалдар сирек келтіріледі. Көптеген сабақтарда оқулықтың мәтінін, тақтаны пайдаланбайды. Тақтаға нені жазатынын, сызатынын алдын-ала даярламайды. Оқушылардың білімін, іскерлігі мен дағдысын бағалағанда көп қиыншылық көреді. Мысалы, жауап беріп жатқан оқушыға сынып оқушыларының көңілін аудартуда, жауапты дұрыс бағалап, талдағанда кемшіліктер жіберіп жатады. Сабақта кемшіліктер аз болу үшін, оны жоспарлауды жан-жақты қарастырып, қажетті жадығаттармен қамтамасыз ету қажет. Алдыңғы қатарлы студенттер практика барысында көптеген кемшіліктерден арылуға болатынын көрсетіп жүр. Оның бір жолы – сабаққа қойылатын талаптарды басшылыққа алу. Педагогикалық әдебиеттерде олар жүйелі түрде баяндалған. Мәселен, оның бір үлгісі 1-кестеде берілген:

І – кесте



Сабақтың элементі

Талаптардың мазмұны

1

2

Мақсаттары

1.Әрбір сабақ мақсатты бағытталған болуы керек. Олар оқушыға білім беруге, тәрбиелеуге және дамытуға тиісті.
2. Сабақ өмірімен тығыз байланысты болуы керек.
3. Сабақ пәнге қызығушылықты дамытуға тиісті.

Мазмұны

  1. Сабақтың мазмұны ғылыми түрде болып, пәннің ғылыми негіздерін меңгеруді қамтамасыз етуп, оның қазіргі мәселелерімен таныстыруға тиісті.

  2. Сабақта пәнді оқытудың барлық ұстанымдары өз көрінісін табуға тиісті.

Оқушылардың оқу іс-әрекетінің әдістері

Оқытудың әдістері мыналарды қамтамасыз ету керек:

  1. Оқушылардың белсенді танымдық іс-әрекетін;

  2. ой мен сезімнің бірлігін;

  3. Оқытудағы проблемдік ыңғайды;

  4. Сабақтың эмоционалдығын.

Оқыту әдістері мыналарды есепке алады:

  1. Оқытудың қазіргі техникалық құралдарын пайдалану;

  2. Практикада білімді қолдануды іске асыратын әр түрлі тапсырмаларды пайдалану;

  3. Оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескеру, т.б.

Сабақтың құрылымын ұйымдастыру

1. Пән сабағы:
а) тақырыптың немесе бөлімнің логикалық бірлігі болу керек;
ә) жаңа жадығатты оқытудың, білім мен іскерлікті бекітудің түрлі тәсілдерін қолдануға тиісті;
б) білім мен іскерлікті ағымдық және жалпылау түрінде қайталауды қамтамасыз ету;
в) сыныптың жас ерекшеліктерін ескеру.
2. Білімді, іскерлік пен дағдыны меңгеруін жүйелі түрде қадағалау қажет.
3. Сабақ оқушылар мен мұғалімнің еңбегін ғылыми ұйымдастырудың талаптарына сай болу керек.

10. Сабақты бақылаудың және оны талдаудың үлгі бағдарламасы.
1. Ең алдымен жалпы мәліметтер жазылады: бақылау күні, мектеп, сынып, сабақ кестесінде алатын орны, мұғалімнің аты-жөні, сабақтағы оқушылардың саны.
2. Сабақтың тақырыбы жазылады және осы сабақтың тақырыбы бойынша жалпы сабақтар жүйесінде орны анықталады.
3. Сабақтың мақсаты, оның білімділік, тәрбиелік және дамытушылық міндеттері жазылады (олар сабақ алдында мұғалімнен сұрап алынады) .
4. Сабаққа даярлығы анықталынады: сынып бөлмесінің санитарлық-гигиеналық жағдайы, сынып тақтасы (тазалығы, дидактикалық жадығаттың алдын-ала даярлануы), көрнекі құралдар, техникалық оқыту құралдары, оқушылардың сабаққа психологиялық даярлығы.
5. Сабаққа хаттаманың жазылуын мынадай схемамен жүргізуге болады:



Уақыт

Өзара бірлескен әрекеті

Сабақтың бағалануы




Мұғалімнің ісі

Оқушылардың ісі




Талдау кезінде мынадай сұрақтарға жауап беру керек:
1. Тақырыптың мақсаты мен мазмұнының сәйкестілігі.
2. Сабақтың типін және оның негізгі кезеңдерін анықтау.
3. Әрбір кезеңге кеткен уақытты белгілеп отыру.
4. Сабақтың басталуы: Ұйымдастыру кезеңі:

  • тыныштықтың орнатылуы, сәлемдесу;

  • сабаққа даярлығын тексеру;

  • өткен сабақпен байланысты орнату, оқушылар алдында жалпы және жалқы міндеттерді қою.

5. Үй тапсырмасының орындалуын тексеру:

  • тексерудің түрі (жалпы, жеке, фронтальды);

  • кемшіліктерді анықтау мен оларды жоюдың жолдары;

  • сұрақтарды қоюдың мазмұны мен әдістемесі (сұрақтардың сипаты, қайталаттыратын, проблемалық сұрау әдістемесі, оқушыларды белсенді ету тәсілдері);

  • сабақ сұрау кезінде жауапты толықтыруға, түзетуге, рецензиялауға оқушылардың қаншалықты қатыстырылатындығы;

  • оқушылардың ұжымдық, фронтальдық, топтық және жеке жұмыстары қалай ұйымдастырылатындығы;

  • оқушылардың мұғаліммен және өзара іс-әрекеті қалай ұйымдастырылатындығы.

6. Жаңа жадығатты меңгеру:

  • тақырыпты хабарлау;

  • қазіргі тақырыптың өткен тақырыптармен байланысын, кейінгі жадығатты меңгерудегі мәнін көрсету;

  • тақта тиімді қолдынылды ма?

  • оқушылардың танымдық іс-әрекетін стимулдаудың тәсілдері (көрнекілігі, балаларда бар тәжірибені пайдалану, проблемалық ситуацияны құру т.б.);

  • оқушылардың дербес жұмысының рөлі мен орны, оқулықты қолдануы т.б.

7. Жаңа білімді бекіту:

  • бекітуге қандай жадығат таңдап алынды?

  • бекіту қандай әдістермен іске асырылды?

  • оқу жадығатын саналы меңгеріп жатқандығы туралы қорытынды жасауға бола ма?

8. Үй тапсырмасының берілуі:

  • үй тапсырмасын түсіндіруге қанша уақыт бөлінді?

  • сабақтың қандай кезеңінде берілді (сабақтың басында, сұраудан кейін, бекітуден кейін, үзілісте, берілген жоқ);

  • үй тапсырмасын қалай орындау керектігін оқушылар қаншалықты түсінді?

9. Жалпы қорытынды және ұсыныстар:

  • оқушылармен білімділік, дамытушылық және тәрбиелік функцияларының жүзеге асырылуы;

  • мұғалімнің оқушылармен қарым-қатынасының стилі;

  • оқушылардың белсенді әлеуметтік қалыптасуының дәрежесіне жалпы сипаттама (саналы оқу қажеттігін түсінуі, білімді өздігінен меңгеруге талпынысы, алған білімді практикада қолдануы, ұжымшылдығы, жауапкершілігі т.б.).

11. Үйге берілген оқу тапсырмасын орындаудың мәні: оқушының дербес ойлауын және іс-әрекетін дамытады. Ол мұғалімнің нұсқауы және оқулық бойынша жұмыс істесе де тапсырманы дербес және жеке орындағандықтан материалды саналы меңгеруге, шығармашалық көрсетуге жағдай жасайды.


Үйдегі оқу жұмысына қойылатын талаптар:

  • үй тапсырмалары үлкен болмауы керек, бірақ мазмұнды болуы қажет. Олар нақты ережені, ойлау операциясын, практикалық іс-әрекетті меңгеруге, бекітуге, қайталауға бағытталған;

  • үйге берілетін оқу тапсырмасы сыныптағыға қарағанда қарапайымдырақ және түсініктірек болу қажет, себебі ол жеке дербес жұмыс істеуге мәжбүр. Егер үй тапсырмасы күрделі болып, көп уақыт алса оқушы оны орындамай кетуі мүмкін;

  • үйге берілетін тапсырмалар оқушыларды қызықтыратындай және өмірмен, олардың іс-тәжірибелерімен байланысты болғаны жөн;

  • үй тапсырмасының көлемін белгілеуде мұғалім оқушылардың жас ерекшеліктерін және таным қабілеттерін, қызығушылықтарын ескергені жөн;

  • үйдегі оқу жұмысының табысты болуы, көбінесе сабақта мұғалімнің үй тапсырмасын орындау тәсілін оқушыларға тыңғылықты етіп түсіндіруіне байланысты;

  • үй тапсырмасын мұғалім тексеріп отыруы тиіс;

  • мұғалім оқушылардың үй жұмысында ата-аналардың көмегінің формаларын білуге тиісті, себебі олардың әсері он да теріс те болуы мүмкін.

Мұғалімдер тарапынан оқушыларға шамадан тыс үй тапсырмасын тапсыруды болдырмау және олардың жас ерекшеліктері мен таным қабілеттерінің мүмкіншілігін ескеру мақсатын қолдай отыра, оқу министрлігінің нұсқауы бойынша әр сыныпта үй тапсырмаларын орындауға берілген уақыт мөлшері мынандай болып белгіленген:



Үй жұмысы

Сынып бойынша сағат саны

І

ІІ

ІІІ

ІҮ

Ү

ҮІ

ҮІІ

ҮІІІ

ІХ

Х

ХІ

1

1,5

1,5-2

1,5-2

2

2

2,5-3

3-4

3-4

3-4

4


жүктеу/скачать 0.54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   31



©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет