Мың жылдықтар(от алу үйренген). Кейінгі палеолит б з. б. 40-12
Қазақ хандығының құрылуы XIV-XVIIIғ
жүктеу/скачать 315.5 Kb.
|
| Қазақ хандығының құрылуы XIV-XVIIIғ.
Қазақ хандығы XVғ. 50-60ж. құрылды. Алғашқы хандары Керей мен Жәнібек, олар 1480ж. дейін билік етті. Жәнібектен соң Керейдің ұлы Бұрындық 31 жылдай 1480-1511ж. билік етті. Бірақ осы Бұрындық хан кезінде-ақ Қасым Сұлтанның аты шыға бастады. Жәнібек ханның ұлы Қасымның билігі (1511-1518ж.) кезінде қазақ хандығы күшейіп, шартылдай түсті. Қасым хан 1455ж. туылған. Ол Сырдария бойындағы қалалар үшін Мұхаммет Шайбанимен ұзақ соғысты, алмакезек жеңіске жетіп отырды. 1510 ж. Мұхаммед Шайбани Сығанаққа шабуыл жасап, бірақ өзі қирай жеңілді. 1510ж. Шайбани Мерв түбінде Қорасанда Иран шахымен соғыста қаза тапты. Осы жеңістен соң Сыр бойындағы қалалар Қасымханға, яғни қазақтарға бағындырылды. 1513ж. көктемде Қасымхан Сайрамды басып алды. Қасымхан өзі билік билік құрған жылдары алғаш рет заңдар жинағын енгізді. Ол: «Қасымханның қасқа жолы» деп атады. Бұл заң 5 бөлімнен тұрады. 1. Мүлік заңы. 2. Қылмыс заңы. 3. Әскери. 4. Елшілік. 5. Жұршылық. Қасымхан тұсында қазақ халқының саны 1 млн.-ға жетіп, 300 мың атты әскер шығара алатын мүмкіндік болды. Хақназар хан – 1538-1580ж.ж. Қасым хан қайтыс болған соң қазақ хандығына Хақназар хан таққа отырады. Қазақ жерін одан әрі күшейтіп, жерін ұлғайтқан – Хақназар хан болды. Моғолстан ханы Абдар Рашит Жетісу мен Ыстық көл маңын жаулап алу үшін, 1550-1560ж. қазақ хандығына соғыс ашады. Жетісуға Ойраттардың тонаушылық жорықтарының жиелеуі, Жетісу қазақ жерлерінің жағдайын ауырлатты. Ойраттар Батыс Моңғолия мекендеген тайпа, оларды кейде жоңғарлар деп те атаған. Мағол хандығына қарсы соғыстың сәтсіздігі ойраттардың шапқыншылығы салдарынан, Хақназар хан Жетісудың бірталай жерінен айрылып қалады. Сібір ханы мен Моғолстан билеушілері қазақтарқа қарсы шапқыншылығы жиелеп кетті. Хақназар ертеден жауласып келе жатқан Шайбани ұрпағымен қарым-қатынас жасауға ұмтылып,Бұхара ханы ІІ Абдаллах пен одақтасады. Ташкент маңы билеушісі Баба сұлтан, Бұқара ханына бағынбай соғыс ашады. 1579ж. қазақ хандығы Абдаллах ханды жақтамақ болған әрекетін Баба сұлтан сезіп қалып, Хақназар ханның екі ұлын өлтіртеді. 1580ж. Баба сұлтанның жасырын жіберген қарақшылыры, аулына келіп Хақназар ханды, туыстарын тегіс өлтіреді. жүктеу/скачать 315.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|