Сарматтар мемлекеті – Б.з.б. ІІІғ.
Шаруашылығы – көшпелі мал шаруашылығы. Олар Батс Қазақстанда өмір сүрген. Дидардың айтуы бойынша “Скифия
жеріне басып кірген - Сарматтар”- дейді. Сармат тайпалар одағына – Роксоландар, Сирактар, Ауорыстар, Аландар т. б. тайпалар кіреді. Сарматтар – Иран тілдес болған.
Мәдениеті үшке бөлінген.
1. Ерте мәдениет – Прохор.
2. Орта мәдениет – Суслов.
3. Кейінгі мәдениет – Жаңа мәдениет.
VI – XIIғ. Қазақстанда - Түрік кезеңі.
Түрік қағанаты – 552-603ж. Ұлы қоныс аударуы ( ІІ-Vғ.) Қазақстан, Орта Азия мен Еуропа аумағындағы тайпалардың территориясына көп өзгерістер енгізді. Vғ. Соңнда Төле тайпалары Әмударияға дейін жетті. 552 ж. «Түрік атауы» алғаш рет Қытай шежіресінде кездеседі. Қытайлар Түріктерді Ғұндардың ұрпағы деп есептеген. 552 ж. Түрік қағанатының
негізін – Бумын қалаған. Ол өлген соң (552ж) оның ізбасары - Мұқан қаған кезінде қуатты мемлекет болды.
561-563ж. эфталиттерге қарсы соғыста – Иранмен одақтасады. Түрік қағанаты – Орталық Азияда саяси үстемдікке жетті.
Түріктер Жерорта теңізіне баратын – Жібек жолын қол астында ұстау үшін күрес жүргізді, оған Иран кедергі болды. Сол
үшін Түрік қағанаты Визаньтия империясымен сауда және әскери келісім жасады. Иран елі жеңіліс тауып жылына 40мың алтын мөлшерінде алым-салық төлеп тұруға келісім берді. Естеми қаған мен оның ұлы Түрк Санф билеген кезде
мемлекет әлсіреп, бөлшектеніп кетті.
603 жылы Түрік қағанаты Батыс және Шығыс Түрік қағанаты болып екіге бөлініп кетті.
Батыс Түрік қағанаты – 603-704ж.ж.
Орталық ауданы – Жетісу.
Териториясы – Қаратаудың, Жоңғарияға дейінгі ежелгі Үйсін жері.
Батыс түрік қағанатында 10-тайпа болғандықтан – Он оқ елі (Будун) деп атаған.
Оның 5-тайпасы – Дули. 5-тайпасы – Нушиби.
Қарапайым халықты – Қара будун (қара бодан) деп атады.
Астанасы – «Сұяп» қазіргі Қырғыстандағы - Тоқмақ қаласы. Жазғы орталығы – Мыңбұлақ.
Титулы – Қаған. Оның орынбасарлары – Жабғу, Шал және Елтебер.
Сот қызметін – Бұйрықтар мен Тархандар атқарады.
Достарыңызбен бөлісу: |
