Ґмірге ќажетті тілдіѕ функционалды жїйелерін сай сґз саптауєа машыќтандыру їстінде ќазаќ тілініѕ грамматикалыќ негіздері тур
Оқу пәнінің 10-сыныптағы базалық білім мазмұны
жүктеу/скачать 1.22 Mb.
|
| Оқу пәнінің 10-сыныптағы базалық білім мазмұны
13. 10-сыныпта «Қазақ әдебиеті» пәнін оқытуға 68 сағат бөлінген, оның ішінде, шығармаларды оқып, талдауға – 56 сағат, шығармашылық жұмыстарға -8 сағат, сыныптан тыс оқуға – 2 сағат. 14. Курстың мазмұны мынадай тақырыптарды қамтиды: 1) жалпы шолу -1 сағат (ХІХ ғасырдағы тарихи-әлеуметтік жағдай, ел ішіндегі отаршылдыққа қарсы күрес, оның сол кездегі әдебиетте Махамбет, Дулат, Сүйінбай, Нысанбай шығармашылықтарында көрініс табуы. Тәуелсіздікті, азаттықты аңсаудан туған өлең-жырлар, ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті тарихында әртүрлі ағымдардың пайда болуы, «Зар заман» ақындарының шығармаларына ортақ сарын. ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы қазақ әдебиеті, Ыбырай мен Абай негізін салған демократтық, ағартушылық бағыттағы әдебиеттің тууы. Ағартушылық идеяның алдыңғы орынға шығуы. ХІХ ғасыр поэзиясы – өз дәуірінің шындық жайларын жинақтап қамтыған көркемдік шежіре, әдебиеттің реалистік сипаты, романтикалық үлгідегі шығармалардың пайда болуы); әдебиет теориясы: сыншылдық дәстүр; пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы; өзіндік ізденіс жұмыстары: Х.Сүйіншәлиев, ХІХ ғасыр әдебиеті –Алматы, 1992); 2) Абыл Тілеуұлы (1777-1864 жж.) «Арғымақ атта сын болмас» жыр-толғауы мен «Қырымның қырық батыры» дастаны - 2 сағат (Абылдың туған, тәлім алған ортасы. Абыл шығармаларының бізге жету тарихы. «Арғымақ атта сын болмас» толғауындағы дидактикалық сарын. Жырларында халық қамын ойламаған бай-сұлтандарды сынауы. Абыл шығармаларының өзінің алдындағы жыраулармен үндестігі. «Қырымның қырық батыры дастанындағы» тарихилық пен көркемдік мәселелері. Абыл дәстүрін жалғастырушылар); әдебиет теориясы: эпикалық жанр; пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы; өзіндік ізденіс жұмыстары: «Жеті ғасыр жырлайды» кітабы; 3) Дулат Бабатайұлы (1802-1874 жж.) «Еспембет» дастаны− 2 сағат (Ақынның өмірі мен шығармашылығы, «Еспембет» дастанының тақырыбы мен идеясы, сюжеттік даму ерекшелігі, ұлттық салт-дәстүрдің сипатталуы, кейбір сюжеттердің басқа ақын шығармаларында көрініс табуы, композициялық құрылымы, дастандағы Ақбөрте тұлпардың образы. Дулат жырларының көркемдік ерекшеліктері, ақын шығармаларындағы отаршылдықтың зардаптарына қарсылық идеясы, «Еспембет» поэмасының батырлар жырына ұқсастығы мен айырмашылығы); әдебиет теориясы: аллитерация, ассонанс, эпитет, метафора, теңеу; пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы; өзіндік ізденіс жұмыстары: «Бес ғасыр жырлайды» кітабы; 4) Махамбет Өтемісұлы (1803-1846 жж.) «Менің атым Махамбет», «Атадан туған аруақты ер», «Тайманның ұлы Исатай» өлеңдері −3 сағат ( Махамбет Өтемісұлының шығармашылығы, ақынның ел азаттығы, халық бостандығы туралы ойлары, оның шығармаларындағы ел қорғайтын азамат ердің тұлғасы, «Менің атым Махамбет», «Атадан туған аруақты ер», «Тайманның ұлы Исатай» өлеңдеріндегі Исатай батыр бейнесінің ақын шығармаларында көркем жинақталуы, үш өлеңдегі батыр образының ұқсастықтары мен ерекшеліктері, ақынның халықтың қолдауына сенуі. Поэзиясындағы реалистік, романтикалық сипат, көркемдік ерекшелігі мен жанры, ақын шығармаларының қазақ әдебиеті тарихындағы орны); әдебиет теориясы: әдебиеттің қоғамдық мәні; пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы; музыка (Құрманғазы, «Кішкентай» күйі), электрондық оқулық− Махамбет туралы телесабақ; пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы; өзіндік ізденіс жұмыстары: «Бес ғасыр жырлайды» кітабы; 5) Сүйінбай Аронұлы «Бөрілі менің байрағым», «Ту алып жауға шапсаң сен», «Бала Жамбылға бата», «Датқалар» өлеңдері, «Сүйінбай мен Қатаған» айтысы−3 сағат (Сүйінбай – ХІХ ғасырдағы қазақ поэзиясының ірі өкілі, ақын шығармалары мазмұнының өз замандастарына ұқсастығы және ерекшеліктері, оның толғаулары, айтыстары, дастандары, Сүйінбай шығармаларындағы замана шындығының көркем бейнеленуі, Сүйінбай – айтыс өнерінің шебері және қазақ, қырғыз елдеріне өткір тілі, озық ойымен кеңінен танылған ақын. Қатағанмен айтысуының себептері мен жеңіске жетуінің негізгі мәні, Қатағанмен айтысындағы уытты уәж бен көркем сөз кестелері) әдебиет теориясы: айтыс туралы ұғымды кеңейту; пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы. өзіндік ізденіс жұмыстары: М.Жолдасбековтің «Асыл сөздің атасы» - Алматы, 1996; 6) Қашаған Күржіманұлы (1841-1929 жж.) «Есқали сұпыға айтқаны», «Осы күні жолдас болдым сексенменен» өлеңдері, «Адай тегі» дастаны−2 сағат (Қашаған өмір сүрген кезеңдегі тарихи-әлеуметтік жағдай және ол дүниеге келген өңірдегі ақындық дәстүр. Оның өлеңдеріндегі ізгілік қасиеттердің дәріптелуі, халық мұратының жырлануы және әділетсіздіктің сыналуы. Адамдар арасындағы қарым-қатынас туралы, адамның жас ерекшелігі туралы толғамдары. Дастандарында халықтың көне тарихы мен шежіресін жырлауы. Қашағанның қазақ әдебиеті тарихында ірі ақын, айтыскер жырау болғандығы); әдебиет теориясы: толғау туралы ұғымды кеңейту. пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы; өзіндік ізденіс жұмыстары: « Бес ғасыр жырлайды» ІІ том, - Алматы, 1989; 7) Мұрат Мөңкеұлы (1843-1906 жж.) «Үш қиян» толғауы мен «Сарыарқа», «Қарасай – Қази» дастандары− 2 сағат (М.Мөңкеұлы поэзиясындағы елдің азаттығы, жердің бүтіндігі туралы толғамдары. «Үш қиян» толғауы «Зар заман» дәуірі әдебиетінің үздік туындысы. Шығармаларының идеялық мазмұны, көркемдік ерекшеліктері. Ақынның эпикалық дастандары. Тақырыбы мен идеясы. Тарихи негіздері. Мұрат – айтыс өнерінің шебері); Әдебиет теориясы: эпитет, метафора, теңеу; пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы; өзіндік ізденіс жұмыстары: Б.Омарұлы, М.Мөңкеұлы - Алматы, 1993; 8) Шоқан Уәлиханов (1835-1865 жж.) «Ыстықкөл күнделігі», «Жоңғар очерктері», «Қазақ халық поэзиясының түрлері» - 4 сағат (Шоқанның өмірі мен шығармашылығы. Шоқан – қазақ халқының әлемдік деңгейдегі тұңғыш ғалымы, шығыстанушы, әдебиет зерттеушісі. Шоқан – қазақ, қырғыз ауыз әдебиетін жинап зерттеуші. Қашқария саяхаты); әдебиет теориясы: әдебиеттің қоғам өміріндегі маңызы; пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, география, театр− С.Мұқановтың «Шоқан Уәлиханов» пьесасы; өзіндік ізденіс жұмыстары: Ә. Марғұлан «Шоқан және Манас» Алматы, 1971; 9) Ыбырай Алтынсарин (1841-1889 жж.) «Жаз», «Азған елдің билері» өлеңдері, «Атымтай Жомарт», «Мейірімді бала» әңгімелері, «Қазақ хрестоматиясы» оқулығы− 4 сағат (Ыбырайдың өмірі мен қызметі. Тәлім алған ортасы, демократиялық-ағартушылық көзқарасының қалыптасуы. Ыбырай – қазақ балалар жазба әдебиетінің негізін қалаушы. Өлеңдерінің идеялық мазмұны. Әңгімелерінің тәрбиелік мәні. «Қазақ хрестоматиясының» қазақ рухани әлеміндегі маңызы); әдебиет теориясы: әңгіме туралы түсінікті дамыту; пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, технология; өзіндік ізденіс жұмыстары: Ә.Қоңыратбаев «Қазақ әдебиетінің тарихы» - Алматы, 1994; 10) Абай Құнанбайұлы (1845-1904 жж.) «Жаз», «Күз», «Желсіз түнде жарық ай», «Адасқанның алды жөн, арты соқпақ», «Жігіттер, ойын арзан, күлкі қымбат», «Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін», «Мәз болады болысың», «Сегіз аяқ» өлеңдері мен «Ескендір» дастаны−10 сағат (Алтыншы, он тоғызыншы, жиырма бесінші, жиырма тоғызыншы, отыз үшінші, отыз жетінші қарасөздері. Абайдың өмірі, шығармашылық жолы. Ұлы ақын өлеңдерінің идеялық мазмұны, көркемдігі туралы. Абайдың қазақ поэзиясына енгізген жаңалықтары. Ақынның тіл байлығы. Абай қарасөздерінің көтерген мәселелері, даналық ойлары, ой-пікір жағынан өлеңдерімен тығыз байланысы. «Ескендір» дастаны. Дастанның тақырыбы, идеялық-көркемдік маңызы); әдебиет теориясы: әдебиеттің халықтығы туралы. Лирика ұғымын кеңейту. пәнаралық байланыс: музыка (Абай әндері), бейнелеу өнері (Ә.Қастеев. «Жас Абай»), электрондық оқулық («Дара Абай – Дана Абай» телесабақ); өзіндік ізденіс жұмыстары: З.Ахметов «Абайдың ақындық әлемі» – Алматы; 11) Жамбыл Жабаев «Өтеген батыр» «Сұраншы батыр» дастандары −4 сағат ( Жамбылдың эпикалық дастандары. Жырдың бас кейіпкерлері Өтеген, Сұраншы батырлардың өмірде болған тарихи тұлғалар екендігі. Ақынның Өтеген батырдың Жоңғар шапқыншылығында көрсеткен ерлігін эпикалық сарында көркем бейнелеуі. Сұраншы батыр жырына арқау болған сюжеттік желі қазақ халқының ХІХ ғасырдың орта тұсында Қоқан хандығына қарсы күресі екендігі); әдебиет теориясы: айтыс өнері туралы түсінік; пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, қазақ тілі; өзіндік ізденіс жұмыстары: мұғалімнің таңдауы бойынша. 12) Шәкәрім Құдайбердіұлы «Жастарға», «Дүние мен өмір», «Ақындарға», «Кәрілік туралы» өлеңдері, «Еңлік – Кебек» дастаны −6 сағат (Шәкәрімнің өмірі мен шығармашылығы. Шәкәрім шығармаларының Абай шығармаларымен үндестігі. Лирикасындағы адамгершілік, ар-ождан мәселелері. «Еңлік-Кебек» дастанының тақырыбы мен идеясы. Поэманың сюжеттік желісі, композициялық құрылымы. Поэмаға арқау болған тарихи шындық және көркемдік шешім. Поэманың көркемдік ерекшелігі); әдебиет теориясы: дастан туралы ұғым; пәнаралық байланыс: кинофильм («Шәкәрімнің соңғы күзі»); өзіндік ізденіс жұмыстары: Ш.Қ.Сәтбаева, Шәкәрім Құдайбердиев - Алматы, 1990, Б.Әбдіғазиұлы− Шәкәрімтану мәселелері; 13) Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы (1858-1931 жж.) «Шайтанның саудасы», «Гүлшат – Шеризат» мысал өлеңі мен дастаны, «Сарыарқаның кімдікі екендігі» кітабы −3 сағат (Мәшһүр-Жүсіп Көпеевтің өмірі мен шығармашылық мұрасы туралы мағлұматтар. Мәшһүр-Жүсіп қазақ фольклорын жинап, жеткізуші. Ақынның шығармашылық мұрасы. 1907 жылы Қазанда басылып шыққан кітаптары. Ондағы көтерілген саяси-әлеуметтік мәселелер. «Сарыарқаның кімдікі екендігі» кітабындағы ел тарихы туралы, жер мәселесі туралы ойлары. Мәшһүрдің жыр-толғаулары, ондағы заман, қоғам, адам туралы философиялық толғамдары. «Гүлшат – Шеризат» дастанының көтерген тақырыбы, идеясы); әдебиет теориясы: дастан туралы; пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы. өзіндік ізденіс жұмыстары: Қ. Мәшһүр Жүсіпов «Көркем сөздің құдіреті», 2000 жыл; 14) Нарманбет Орманбетұлы «Көпті көрген көнемен», «Шал қайғысы», «Замана», «Сарыарқа сайран жерім-ай», «Бала қайдан?» өлеңдері − 3 сағат (Өмірі мен шығармашылығы. Отарлық езгі, отаршылдық өктемдікке қарсы үн көтерген ақын екендігі. Ақын шығармаларындағы Сарыарқа образы. «Сарыарқа сайран жерім-ай» толғауында ұлт басына төнген ауыр халді суреттеуі. «Шал қайғысы» өлеңінде халық бойындағы бойкүйездік пен жалқаулықты сынауы. Нарманбет өлеңдерінен ұлы Абай жырлары рухының аңғарылуы. Н. Орманбетұлы мұрасының көп уақыт жабық жатуы); әдебиет теориясы: әдебиеттің қоғамдық мәні; әдебиет теориясы: әдебиеттің қоғамдық мәні; пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы; 15) Әнші-сазгер ақындар шығармашылығына шолу, ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың бас кезіндегі әнші-ақындар поэзиясы −5 сағат (Үкілі Ыбырай, Балуан Шолақ, Жаяу, Әсет, Мұхит, Мәдилердің тума талант, табиғи дарын иелері екендігі. Әнші ақындардың шығармашылық ерекшеліктері. Олардың басқа халықтарда кездесе бермейтін көптеген өнер түрлерінің басын қосып ұстауы. Ыбырайдың «Гәкку», «Жиырма бес», «Қалдырған», «Арарай» әндері. Балуан Шолақтың «Ғалия», «Құлан кісінес», «Желіп-желіп», «Қынжыл», «Кенже қоңыр» әндері. Арқаның әншілік өнерін дамытуы. Балуан Шолақтың махаббат лирикасы. Жаяу Мұсаның «Ақ сиса», «Көк аршын», «Сұрша қыз», «Хаулау», «Сәулем қыздар» өлеңдері. Әнші-ақынның дәуір, замана жайларын, өз өмірінің шындығын, ел басқарған әкімдердің іс-әрекеттерін көрсететін әлеуметтік тақырыптағы шығармалары. Әсеттің «Адамның жасы жөнінде», «Тоты», «Қисмет» әндері. Дастандары: «Пушкин», «Салиха-Сәлмен», айтыстары); әдебиет теориясы: махаббат лирикасы туралы ұғымды кеңейту; пәнаралық байланыс: С.Мұқанов «Балуан Шолақ» романы; өзіндік ізденіс жұмыстары: А.Жұбанов « Замана бұлбұлдары» - Алматы, 1975; 16) Біржан сал Қожағұлұлы (1834-1897жж.) «Жамбас сипар», «Ләйлім шырақ», «Жанбота» әндері −2 сағат (Біржанның өмірі мен шығармашылығы. Лирикасы мен айтыстары. Шығармашылық өнеріндегі синкреттілік сипат. Әншілік дәстүрі. Біржан әндерінің белгілі бір жағдайға, тақырыпқа байланысты туғандығы); әдебиет теориясы: элегия; пәнаралық байланыс: театр М.Төлебаев «Біржан – Сара» операсы, кино «Біржан сал»; өзіндік ізденіс жұмыстары: М.Әуезов «Абай жолы» романынан үзінді; 17) Ақан сері Қорамсаұлы (1843-1913 жж.) «Асыл мен жасық», «Жақсы мен жаман», «Құлагер», «Ләйлім шырақ», «Маңмаңгер», «Сырымбет», «Балқадиша» өлеңдері (2 сағат) (Ақан серінің өмірі мен шығармашылығы. Білім алған ортасы. Ақан – қазақтың әнші-ақындар тобының көрнекті өкілі. Ақан – ақын, әнші, сазгер. Ақанның эстетикалық таным-түсінігі, әлеуметтік өмірге көзқарасы, заман жайлы толғаулары, жастарды өнерге үндеуі. «Құлагер» ақын трагедиясы. Ақынның өзіндік сөз саптауы); әдебиет теориясы: махаббат лирикасы туралы ұғымды кеңейту; пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, электрондық оқулық Әсет әнін орындаушы – Ж.Кәрменов, телесабақ; өзіндік ізденіс жұмыстары: С.Жүнісов «Ақан сері» романы; жүктеу/скачать 1.22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|