Газ құбырларының түрлері:
Газ құбырлары бөлінеді:
Магистральдық газ құбырлары газды ұзақ қашықтыққа тасымалдауға арналған. Белгілі бір аралықтарда құбырдағы қысымды ұстап тұру үшін құбырға газ компрессорлық станциялары орнатылады. Магистральдық газ құбырының соңғы нүктесінде қысымды тұтынушыларды қамтамасыз ету үшін қажетті деңгейге дейін төмендететін газ тарату станциялары орналасқан.
Газ тарату желісінің құбырлары газды тарату станцияларынан соңғы тұтынушыға жеткізуге арналған.
Желідегі қысымға сәйкес:
Магистраль:
бірінші класс - 2,5-тен 10,0 МПа қоса алғанда жоғары жұмыс қысымында;
екінші класс - 1,2-ден 2,5 МПа қоса алғанда жоғары жұмыс қысымында
Таралуы:
төмен қысым - 0,005 МПа дейін;
орташа қысым - 0,005-тен 0,3 МПа-ға дейін;
жоғары қысым
1-санат - 0,6-дан 1,2 МПа-ға дейін (СКГ үшін 1,6 МПа дейін);
1а категориясы - 1,2 МПа жоғары;
2 санат - 0,3-тен 0,6 МПа-ға дейін.
Тығыздағыш түрі бойынша:
жер үсті;
жер асты;
су астында.
Резервтік газ құбырлары стратегиялық себептер бойынша, газ тасымалдаушыларды тиеуде икемділік пен тасымалдау маршрутының ұзындығын қысқарту үшін салынады.
Қазақстанның газ құбырлары
1.«Бұқара-Орал» газ құбыры
2.«Бейнеу-Бозой-Шымкент» газ құбыры
3.«Қазақстан-Қытай » газ құбыры
4.«Түркіменстан-Қытай» газ құбыры
5.«Орталық Азия – Орталық» газ құбыры жүйесі
6.«Каспий газ құбыры»
7.«Сарыарқа» магистральдық газ құбыры
Бұхара-Орал газ құбыры — Өзбекстаннан Қазақстан арқылы Ресейге өтетін ресейлік газ құбыры. Газ құбырын бақылау мен ұстауды «Газпром» жүзеге асырады.
Газ құбырының ұзындығы 4500 шақырымнан астам, 17 компрессорлық және 22 газ тарату станциясы. Өткізу қабілеті – 8 млрд текше метр. м газ жылына.
Жобаның бірегейлігі КСРО-да алғаш рет негізінен диаметрі 1020 мм болатын отандық құбырлар пайдаланылды - бұған дейін максималды диаметрі 820 мм болды.
Бейнеу – Бозой – Шымкент газ құбыры Қазақстанның батысынан оңтүстігіне Маңғыстау, Ақтөбе, Қызылорда және Оңтүстік Қазақстан облыстарының аумағы арқылы өтті. Ол елдің батысындағы газ кен орындарын оңтүстік-шығыстағы газ тұтынушыларымен байланыстырды. 2015 жылдың қарашасында іске қосылды.
Бейнеу-Бозой-Шымкент газ құбыры Қазақстанда бар газ құбырларын біртұтас ішкі желіге біріктірді, бұл еліміздің оңтүстігін алғаш рет отандық газбен қамтамасыз етуге мүмкіндік берді. Бұл 577 елді мекенді газдандыруға мүмкіндік берді, оның 230-ы Оңтүстік Қазақстан облысында орналасқан. Олардың жартысы ешқашан газдандырылмаса, жартысы көгілдір отынды «Газли-Шымкент» газ құбыры арқылы Өзбекстаннан алды. Жаңа құбырдың іске қосылуымен Оңтүстік Қазақстан толықтай отандық газға көшуге мүмкіндік алды.
Қуаттылығы жылына 10 миллион текше метрге дейін көгілдір отын өткізетін, құбыр диаметрі 1067 мм болатын газ құбыры екі кезеңде салынды. Бірінші кезең 2013 жылы аяқталды. Екіншісі – 2016 ж. Оның ұзындығы 1475 шақырымды құрады. BBS MG үшін құрылыс жобасының құны 3,6 млрд АҚШ долларын құрады. Газ құбырын тартуға 3 мың 800-ге жуық адам атсалысқан, оның 90 пайызы қазақстандық мамандар. Жұмысты «ҚазТрансГаз» АҚ компаниялар тобы жүргізді. Газ құбыры мерзімінен 5 ай бұрын 2015 жылдың қараша айында пайдалануға берілді.
Қазақстан – Қытай магистральдық газ құбыры диаметрі 1067 мм, жалпы ұзындығы 1304,5 км болатын екі параллельді құбырдан тұрады. Газ құбырының қазақстандық бөлігі Өзбекстан-Қазақстан шекарасынан Сарыағаш қаласынан (Ташкенттен 15 км) басталып, Шымкент арқылы Қазақстан аумағы арқылы шығысқа қарай 650 км созылып, Қазақстан-Қытай шекарасында Қазақстан-Қытай шекарасында аяқталады. Қорғас шекара бекеті.
Газ құбыры екі учаскеден тұрады, бірінші, негізгі құбырдың өткізу қабілеті жылына 40 млрд м³ транзиттік түрікмен газын құрайды, Өзбекстан мен Қазақстан шекарасынан Қазақстан мен Қытай шекарасына дейін өтеді.
Газ құбырының екінші солтүстік бөлігі – Бейнеу-Бозой-Шымкент газ құбыры жылына 10 млрд м³ қазақстандық газды тасымалдайды. «Қазақстан-Қытай» газ құбырының бұл бөлігі Қазақстанның Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл және Алматы облыстарын (жылына 5 млрд. м³) газдандыруға мүмкіндік береді және сол көлемде (5 млрд. м³/жылына) экспортталады. Негізгі ағынды толықтыратын Қытай.
Түрікменстан-Қытай газ құбыры (сонымен қатар «Орталық Азия-Қытай құбыры») – Түркіменстан, Өзбекстан, Қазақстан (барлығы 1900 км-ден астам) және Қытай (4500 км) аумақтары арқылы өтетін магистральды газ құбыры[1]. Газ құбырының қазақстандық бөлігі Қазақстан-Қытай газ құбыры деп аталады. Түркіменстанның мұнай-газ саласындағы жоғары лауазымды қызметкерінің айтуынша, құбырдың жалпы құны 6,5 миллиард доллардан асады. Құрылыс 2007 жылы басталған.Газ құбырының жобалық қуаты жылына 40 млрд м³ құрайды. Газ құбырының ресурстық базасы Түрікменстандағы Оңтүстік Йолотан-Осман және Довлетабад газ кен орындары болуы керек. Үшінші желі іске қосылғаннан кейін қуаттылығы жылына 55 млрд м³ құрады.
«Орталық Азия-Орталық» газ құбыры жүйесі – Түркіменстаннан Өзбекстан мен Қазақстан арқылы Ресейге өтетін газ құбырларының Газпром басқаратын жүйесі. Шығыс тармағы Түркіменстанның оңтүстік-шығыс газ кен орындарынан басталатын 1, 2, 4 және 5 құбырларын қамтиды. Батыс тармағы 3-құбырдан және жаңа параллель Каспий құбырын салу жобасынан тұрады. Батыс тармағы Каспий теңізінің түркімен жағалауынан солтүстікке қарай өтеді. Батыс Қазақстанда құбырлар солтүстікке шығатын тармақтар бар, олар Ресейдің газ құбырлары жүйесіне қосылады.
«Каспий газ құбыры» – Түркіменстан, Қазақстан және Ресей аумағы арқылы Каспий теңізінің кен орындарынан және Түркіменстан мен Қазақстанның басқа да аумақтарынан Ресей Федерациясына табиғи газды тасымалдауға арналған іске асырылмаған газ құбыры жобасы.
Газ құбырының жалпы ұзындығы шамамен 1700 шақырымды құрайды деп жоспарланған болатын, оның 500 шақырымға жуығы Түркіменстан аумағы арқылы, қалғаны Қазақстан арқылы өтеді. Түркіменстаннан жылына 30 млрд м³ дейін және Қазақстаннан жылына 10 млрд м³ дейін тасымалдау жоспарланған болатын.
«Сарыарқа» магистральдық газ құбыры Қазақстанның астанасы Астана қаласын, сондай-ақ еліміздің орталық және солтүстік өңірлерін газдандыруға арналған[1]. Құрылыс 2018 жылдың қарашасында, Президент Назарбаев кезекті газ құбырын іске қосқан кезде басталды[2]. Газ құбырының өткізу қабілеті жылына 2,2 млрд м3 газды құрайды. Салыстыру үшін: Алматы облысы мен Алматы қаласы бойынша газ тұтыну жылына 2 млрд м3 құрайды. Жалпы, газ құбыры Қарағанды және Ақмола облыстарындағы 171 елді мекенді газбен қамтамасыз етеді. Газ құбыры 2019 жылдың желтоқсан айында пайдалануға берілді.
«Сарыарқа» газ құбырын төрт кезең бойынша салу жоспарланған болатын. Бірінші кезеңде ол Қызылорда-Жезқазған-Қарағанды-Теміртау-Астана бағыты бойынша төселеді. Оның бұл учаскедегі ұзындығы 1061 шақырымды құрайды. «Сарыарқа» газ құбырының техникалық-экономикалық негіздемесі 2017 жылы әзірленіп, мемлекеттік сараптамадан өткен. Жобалық-сметалық құжаттама (ЖСҚ) 2018 жылдың тамыз айында берілген. Сарыарқаның құрылысы бір жарым жылға дейін созылады, шартты түрде 2019 жылдың соңына дейін (немесе құрылыс 2020 жылдың соңына дейін созылады). Қызылорда (Қараөзек компрессорлық станциясынан) – Жезқазған – Қарағанды – Теміртау – Астана учаскесінің құны техникалық-экономикалық негіздемеге сәйкес 267,3 млрд теңгеге немесе шамамен 725 млн долларға бағаланып отыр.
Достарыңызбен бөлісу: |