Морфологиялық пәндер кафедрасы ПӘн бойынша білімді, іскерлікті және дағдыларды бақылаушы-өлшегіш қҰралдар

| ХІІ кеуде омыртқасының деңгейі

~Жүректің ортаңғы қабығының атын атаңыз:

| миокард +

| перикард

| эндокард

| плевра

~ ... жүректің сол жақ қарыншасынан шығады.

| Қолқа +

| Тәждік артерия

| Ұйқы артериясы

| Иық артериясы

| Мойындырық венасы

~ ... жүректің оң жақ қарыншасынан шығады.

| Өкпе сабауы +

| Тәждік артерия

| Қолқа

| Ұйқы артериясы

| Бұғанаасты венасы

~Сол жақ жүрекшеге ... құяды.

| өкпе веналары +

| мойындырық венасы

| жоғарғы қуыс вена

| қақпа венасы

| бұғанаасты венасы

~Жүректің митралдық қақпағы ... арасында орналасқан.

| сол жақ жүрекше мен қарыншаның +

| сол қарынша мен қолқаның

| оң жүрекше мен қарыншаның

| оң қарынша мен өкпе сабауының

| жоғарғы қуыс вена мен оң жүрекшенің
2. Жағдайлық есептер:
№1.Көшеде алған жарақаттан кейін зардап шеккен адамда жүрек жұмысы тоқталды. Алғашқы көмекті қалай көрсетеміз және қаңқаның қай бөліктеріне зақым келді?

Жауап: Төс сүйегі аймағында ритімді қозғалыс арқылы жүрекке жасанды массаж жасау керек.

№2. Көшеде алған жарақаттан ұйқы артериясының тармақтарынан мойын аймағынан қан ақты, қан ағуын уақытша тоқтатуға бола ма?

№3. Омыртқалардың қысқа қырқа өсіндісінде және көлденең өсіндісінде кішкене тесіктер бар. Омыртқаны анықта.

№4. 7 жастағы баланың табан сүйектерінің рентгенограмасында дәрігер өкше сүйегі аймағында көптеген сынықтарды көрді. Себеп неде?

№5. Баланың жасын білу үшін дәрігерге сан сүйегінің рентгенограммасын әкеліп көрсеткен, ал онда сан сүйегінің басында тек бір ғана сүйектену нүктесі көрінеді. Бала неше жаста?

№6. .Кенеттен құлағаннан адамның иық сүйегі сынды.Өте жиі кездесетін иық сүйегінің сынатын жерін көрсет.

№7. Кенеттен құлағаннан адамның білек сүйектерінің біреуі сынды. Сонда білектің алдыңғы – латеральды қырында патологиялық қозғалыс байқалады. Зардап шеккен адамның қай сүйегі сынды?

№8. Автомобиль авариясынан адам басының бүйір беті жарақаттанды. Самай сүйегінің қабыршығы пирамидадан бөлінді. Бұндай жағдайда самай сүйегінің қай каналы бұзылды?

№9. Операция кезінде хирург самай сүйектің астыңғы бетіндегі пирамидасында мойындырық тесікке бағытталған. Оператордың дұрыс емес әрекетінде қандай канал бұзылуы мүмкін?

№10. Бір жасар балада рентгенологиялық суретте бассүйектің маңдай бөліміндегі ортаңғы сызығында саңылау байқалады. Оның себебі неде?

№11. Жол апатынан кейін зардап шеккен адамда мұрын жарақаттанды. Бұл жерде мұрын пердесінің сынуы байқалды. Бұл жағдайда қай сүйек зақымданған?

№12. Қабыну процессі кезінде көз алмасының төменгі қабырғасында іріңді процесс пайда болды. Емдеуші дәрәгер қабыну процессінің көз алмасынан қанат таңдай шұңқырына дейін жайылып кетуін күдіктенеді. Қандай тесік арқылы қабыну процессі қанат таңдай шұңқырына өтіп кетуі мүмкін?

№13. Мойындырық тесік бас қаңқасының төменгі бөлігінде орналасқан. Ол арқылы нервтер мен ірі вена тамырлары өтеді. Егер де осындай ірі вена тамырлары жарылатын болса бас қаңқасының қай қуысына қан құйылу болады?

№14. Коньюктивит нәтижесінде көз ұясынан ірің шыға бастады мұрын қуысына қабыну процесі көз ұясында мұрын қуысынан қай өзек бойына қатысады?

№15. Самай-астыңғы жақ буынында бірнеше қозғалыстар болады: жақты көтеру, түсіру, алға, артқа қозғалу, оң-солға қозғау. Кейде артық қозғалғанда осы шығып кету болады. Бұның болмауына қандай анатомиялық құрылым кедергі жасайды?

№16. Биіктіктен вертикальді құлаған адамда бел омыртқасында компрессиондық сынық болады. Омыртқа бағанасының бел бөлігіндегі лордоз үлкейеді. Бұл иілімнің үлкеюіне омыртқа бағанасының қай жалғамасының жарақаттануы әкеліп соқты.

№17.Шопар буынының сызығымен жарақатқа ұшраған аяқты хирург алынуын жүргізу керек. Бұл белгіленген операцияны жүргізу үшін қай жалғаманы кесі керек?

№18.Спортшы ұзындыққа секіру кезінде жамбас сан буынында қатты ауырсыну батқалды биіктіктен жерге қонар сәтінде Травматологтың қарауында болғанда, науқас санның бүгу қиынға соқты. Дәрігер диагностикасында жамбас сан буынының шығуы байқалды. Бұл жарақатта жамбас сан буынында қандай жалғамалар зардап шекті.

№19. Кәріжлік білезік буынының рентген суреттемесінде медиальды бөлігінде «рентгендік саңылау» кеңейген. Бұл патолгияға жатады ма?

№20.Қолда ең көп кездесетін жарақат, иық буынының шығып кетуі.Қандай анатомиялық факторлар шығып кетуге себеп болатынын көрсет.

№21. Шешесі 7 жасар қызын хирургқа әкелді. Әкелген себебі: қызының білегі шынтақ буынынан 180⁰ –тан көпке жазылады. Бірақ хирург патология таппады, шешесін жұбатты.Неге хирург 180⁰ жазылатынын патология деп таппады?

№22. Мимикалық бұлшық еттердің ерекшеліктерін жасайтын: олардың фасциясының болмауы, сүйектен басталып, теріге байланатыны.

Қай бұлшық еттің фасциясы болсын, сүйектен басталып, сүйекке байланады.

Жауап: Бұл бұлшықет-ұрт бұлшық еті.

№23. Басы жарақаттанған адамда астыңғы жағы алға қозғала алмай қалды. Бұл қай бұлшық еттің жарақатынан болады?

№24. Мойын аймағы жарақат алғанда қатты қан ақты, бұл ауалы эмболия асқынуымен аяқталды. Бұндай мойын аймағында жарақат болғанда не әсер етеді. Кеуде қуысындағы терең тыныстың болуы мойын ауа тамырлары

- мойын аймағында көп вена және артерия орналасқан.

- тыныс алуға көптеген бұлшықеттер қатысады.

- көп шандыр, тамырдың солуына жол бермейді.

№25 Емдеу денешынықтыру дәрігері іштің формасын қалыпты ұстау үшін іштің тік бұлшықетін нығайтуды ұсынады. Қандай жаттығу жасауға ұсынуға болады?

Жауап: Омыртқа жотасын бүгу және жазу жаттығуларын жасауға болады.

№26 науқас құрсақүсті аймағында ауырсынумен шағымданған. Бұл хирург айтуынша жыланкөз құрылымдарының дамуымен түсіндіреді. Бұл аймақта әлсіз жерлерді және құрсақішілік қысымының жоғары болуы және жыланкөздердің шығатын жерлерін ата.

№27. Гимнастың жаттығу кезінде жетекшісі одан жауырынды түсіретін бұлшық етінің осал екенін байқады. Жетекшінің айтуымен қай бұлшық етті шынықтыру керек.

№28. Самай-астыңғы жақ буынында бірнеше қозғалыстар болады: жақты көтеру, түсіру, алға, артқа қозғалу, оң-солға қозғау. Кейде артық қозғалғанда осы шығып кету болады. Бұның болмауына қандай анатомиялық құрылым кедергі жасайды?

№29. Биіктіктен вертикальді құлаған адамда бел омыртқасында компрессиондық сынық болады. Омыртқа бағанасының бел бөлігіндегі лордоз үлкейеді. Бұл иілімнің үлкеюіне омыртқа бағанасының қай жалғамасының жарақаттануы әкеліп соқты.

№30. Қолда ең көп кездесетін жарақат, иық буынының шығып кетуі.

Қандай анатомиялық факторлар шығып кетуге себеп болатынын көрсет.

Жауап: Жиі шығып кетуге себепкер болатын: жақсы дамыған жалғаманың болмауы, буындық қапшықтың бостығы, буындық беттерінің бір бірімен сәйкес келмеуі.

№31.Шешесі 7 жасар қызын хирургқа әкелді. Әкелген себебі: қызының білегі шынтақ буынынан 180⁰ –тан көпке жазылады. Бірақ хирург патология таппады, шешесін жұбатты.Неге хирург 180⁰ жазылатынын патология деп таппады?

№32.Кәріжлік білезік буынының рентген суреттемесінде медиальды бөлігінде «рентгендік саңылау» кеңейген. Бұл патолгияға жатады ма?

№33.Спортсмен ұзындыққа секіргенде шалқайып кетіп, жамбас буынында ауру пайда болды. Травматолог қарағанда санын жаза алмайтынын байқады.

Дәрігер жамбас буынының жалғамалары созылған деп диагноз қойды.

Осы жарақатта жамбас буынының қай жалғамалары жарақаттанған?

№34. Хирургке аяқ басының бір бөлігін Шопар буынының линиясы алуға тура келді. Бұл операцияны жасағанда қай жалғаманы кесуге болады?

№35. Көздің төменгі қабырғасы аймағында қабыну процессі кезінде ірің жиналды. Емдеуші дәрігіер қабыныудың қанат таңдай шұңқырына жайылуын күтеді. Қабыну процессі қандай тесік арқылы көз ойысын қанат таңдай шұңқырына өтеді

№36. Бас қаңқасының төменгі бөлігінде мойындырық тесігі орналасқан. Осы тесік арқылы нервтер мен ірі венозды тамыр өтеді. Мойындырық тесігі аймағында орналасқан тамыр жарақаттанса бас қаңқасының қай қуысына қан құйлады?

№37.Автожарақаттан кейін зардап шекен адам мұрын жарақатын алды. Осыдан кейін мұрын пердесі сынды. Қандай сүйектер жарақаттанды?

№38. Футбол ойыны кезінде доппен тепкен кезде сирақ буынын тез түрде аяқ ұшымен жазылады. Бұл аяқтың қозғалысын қандай бұлшықеттер жүзеге асырады?

№39. Ауруды қараған кезде, жүректің оң жақ шекарасы төстен 3 см оң жаққа қарай ығысқан. Жүректің қай шекарасы үлкейген?

№40. Жүрек ұшының соғуы 5- қабырғааралықта ортаңғы бұғана сызығында сыртқа қарай сезіледі. Жүректің қай камерасы үлкейген?

№41. Тыныс жолдарына бөгде зат түскен адамды жарақатбөліміне әкелді. Басты бронхтардың анатомиялық ерекшелігін ескере отырып заттың қай бронхта тұрып қалғанын айт.

№42. Ауруда қабыну процесімен кеңірдектің артқы қабырғасы бұзылған. Бұл

Жағдайда қабыну процесі қай ағзаға өтуі мүмкін екендігін көрсет.

Жауап: Кеңірдектің артқы қабырғасының қабыну процесі өңешке өтеді.

№43. Интубациялық түтікті көмейге салу үшін дәрігер тамақ арқылы көмей

кіреберісі қолмен табады. Көмейге кіретін тесік немен қоршалған?

Жауап: Көмейге кіретін тесіктің алдын көмей үсті шеміршегі, артын ожау тәрізді шеміршектердің ұштары бүйірінде ожау – көмей үсті қатпарлы қоршаған

№44. Дәрігер әншінің көмейін қарады. Қалыпты жағдайда дыбыс саңлауы сау адамда пішіні қандай болады.

№45. Плевритпен ауратын ауруды рентгеноанатомиялық тексерістен өткізгенде, оның плевра қуысынан сұйықтықтық табылды. Сұйықтықтың жиналуы плевраның қай бөлігінде болды?

№46. Кеуде қуысының рентген суретінен дәрігер сол өкпенің «өкпелік алаңы»оң өкпеге қарағанда кіші екенің байқалды. Оң және сол өкпелердің көлемі бірдей еместігін немен түсіндіруге болады?

№47.Стоматолог-дәрігер ауыз қуысын қарайды. Жұмысқа кіресер алдында тіл

астына тампон салады. Неге бұл манипуляцияны жасайды?

Жауап: Сілекейді азайту мақсатында.

№48. Дәрігер-стоматолог тіске пломб салады. Ауыз қуысында слекейдің

жиналуын азайту үшін шықшыт безінің өзегінің тесігін жабу үшін

тампонды қайда салуы керек?

Жауап: Дәрігер тампонды немесе дренаждық трубканы ауыз кіреберісіне салады.

№49. Балада үстіңгі және астыңғы күрек тістер түгелімен шықты. Баланың жасын анықта.

Жауап: 10-12 айлық бала

№50. Балада мұрынмен дем алу қиындады. Дәрігер қай бадамшаның

үлкейгені туралы ойлау керек?

Жауап: Жұтқыншақтық бадамша үлкейген

№51. Балада үстіңгі және астыңғы күрек тістер түгелімен шықты. Баланың жасын анықта.

№52. Балада мұрынмен дем алу қиындады. Дәрігер қай бадамшаның үлкейгені туралы ойлау керек?

№53. Инфекциондық гепатит диагнозымен аурухананың инфекциялық бөліміне ауру түсті. Ауруда терісінің сарғайғаны , несебі қара, нәжісі ақ екені байқалады. Дұрыстап қарағаннан кейін ауру хирургиялық бөлімге ауыстырылады да өт қапшы тасы бойынша тез операция жасалынды.Диагноз холастаз шақырған тастар қай анатомиялық құрылымда болғанын көрсет.

№54.Операцияда аурудың ұйқы безінің басы үлкейгені байқалады. Неге бұл патологияда өт 12 елі ішекке түспейді?

№55.Ауруда – қапшықталған немесе қоршалған перитонит деген диагноз қойылды. Ортаңғы қабаттың қай анатомиялық құрылымында инфекция жиналуы мүмкін.

№56. Аурудың асқазанынының артқы қабырғасында ісік бар. Қойған диагноздың дұрыстығын тексеру үшін хирург қай анатомиялық құрылыс арқылы саусағын тығып тексереді ?

№57. Ауруға III сол қабырға шеміршегінің төске байланатын жерінде систоликалық шу естіледі. Осы жерде қандай ірі тамырдың проекциясы орналасқан?

№58. Ауруда III қабырға аралығында төстің сол жиегінде систоликалық шу естіледі. Осы жерде қандай ірі тамырдың проекциясы орналасқан?

№59. Операция кезінде хирург асқазан шарбымай артерниясымен бірге бір артериялық бағананы кесіп жіберді, осының салдарынан ауруда айналма ішектәің көлденең бөлігінде және төмен түскен бөлігінде қан келуі бұзылды. Қай артерияны кесіп жіберді, неге?

№60. Сан жарығына операция кезінде, жарық қапшығын бөліп шығару кезінде хирург артериальды анастомозды кесіп жіберді, ол ауруда жақсы дамыған болатын, қорытындысында күшті қан ағуы болды, оны тоқтату қиын болды. Қандай анастомоз кесілді, ол қай артериялардың арасында және неге күшті қан ағуы болды?

№61. Хирург бас сүйегіне трепанация жасағанда сүйектердің жиегін қан ақпау үшін замазкалайды. Қанның қайдан шығатынын көрсет.

кемікті затында болады.

№62. Хирург трахеостома жасаған кезде көп қан ағуына әкеледі ол қандай анастомозды кесті.

Жауап: Мүмкін хирург мойындырық вена доғасына кесті, ол төс үсітнде

апоневротикалық қуыста орналасқан

№63. Варикоцеллемен ауыратын адамда сол аралық бездің тесігі оңнан үлкен болады?

Жауап: Сол аналық без венасы сол бүйрек венасына құяды, ал оң аталық без төменгі қуыс венасына құяды, сондықтан бұнда қан ағымы жеңіл болады

№64. Дәрігер аурудың құрсақ қуысының алдыңғы қабырғасынан веноздық торды көрді веналары жоғарыдан төмен қарай, кіндіктен төмен қарай түскен. Бұл симптом қалай аталады және қандай потологияны ойлау керек. Қандай анастомоздар қатысқан?

№65. Науқаста аяқтарының қатты ісіктері байқалады, былайша айтқанда «піл аяғы». Қандай жүйенің бұзылғаны туралы дәрігер ойлау керек.

1. 
   ОСТЕОЛОГИЯ — сүйектер туралы ілім
   

3.Омыртқа бағанасы. Омыртқа бағанасының филогенезі мен онтогенезіне қысқаша түсінік. Омыртқа бағанасының әртүрлі бөліктеріндегі омыртқалар құрылысының ерекшеліктері. Мойын, кеуде және бел омыртқалары. Сегізкөз және құйымшақ. Омыртқалар құрылысының жасқа және жынысқа байланысты ерекшеліктері.

4.Қабырғалар мен төс. Қабырғалар мен төстің құрылысы. Қабырғалардың жіктелуі: нағыз (қара), жалған (сүбе) және қозғалмалы қабырғалар. Қабырғалар мен төстің пішіндерінің өзгергіштігі, даму аномалиялары.

5.Бассүйек. Бассүйектің дамуы (филогенез және онтогенез). Бассүйектің ми және бет бөліктері. Ми сауытын құратын сүйектер: маңдай, сынатәрізді, шеке, шүйде, самай, торлы (кеңсірік) сүйектер. Бет сүйектеріне жататын: жоғарғы және төменгі жақсүйектер, бетсүйек, таңдай, мұрын, көз жасы сүйектері, төменгі мұрын қалқаны, кеңсірік желбезегі. Тіл асты сүйегі. Дамуы және қызметіне байланысты ми сауыты мен бет сүйектерінің құрылыс ерекшеліктері.

6.Бассүйек топографиясы: Бассүйек күмбезі, бассүйектің сыртқы және ішкі негіздері. Алдыңғы, ортаңғы, артқы бас сүйек шұңқырлары,көз шарасы (көздік,көз ұясы),мұрын қуысы,ауыз қуысының сүйекті негізі,самай,самайасты және қанаттаңдай шұңқырлары.

7.Бассүйектің жасқа байланысты ерекшеліктері: жаңа туған нәрестенің бассүйегі (еңбектер және басқа белгілер),ми сауыты мен бет сүйектерінің дамуының байланыстары,туғаннан кейінгі бассүйектің тез өсу кезеңдері.Кәрілікке байланысты бассүйектің өзгеруі.Бассүйек құрылысының жынысқа және типке байланысты ерекшеліктері,даму кемістіктері (аномалиялары).Бассұйектің рентген анатомиясы.Бассүйек туралы ілімнің нәсілшілдік теориясын сынау.

8.Қол,аяқ сүйектері: Қол сүйектері. Иық белдеуі сүйектері: бұғана,жауырын; қол сүйектерінің еркін бөлігі: тоқпан жілік, білек және қол ұшы (қол басы) сүйектері; дән тәрізді сүйектер. Иық белдеуі және қолдың еркін бөлігі сүйектерінің рентгенанатомиялық құрылысы мен сүйектену мерзімдері.

9.Аяқ сүйектері. Аяқ белдеуі сүйектері: жамбас сүйек, оның бөліктері Аяқтың еркін бөлігінің сүйектері: ортан жілік, сирақ, аяқ ұшы (басы) сүйектері; дәнтәрізді сүйектер. Аяқтың белдеуі мен еркін бөлігі сүйектерінің рентгенанатомиялық құрылысы мен сүйектену мерзімдері. Қол және аяқ қаңқалары құрылыстарының, олардың қызметтеріне байланысты ұқсастығы және айырмашылықтары. Антропогенез процесінде пайда болған қол және аяқ сүйектерінің құрылысындағы ерекшелік белгілері.Тірі адамдағы қолмен ұстап байқайтын аяқ-қол қаңқасындағы аймақтар.

Адамның тік жүруіне және қызметіне байланысты омыртқа бағанасы мен кеуде торының ерекше құрылыс белгілері.

13.Бассүйек сүйектерінің қосылыстары: жіктер және синхондроздар, шықшыт (самай-төменгі жақсүйек) буыны.

14.Иық белдеуі сүйектерінің буындары. Акромион — бұғана және төс-бұғана буындары.

16.Аяқ белдеуі сүйектерінің буындары. Жамбас сүйектерінің бір-бірімен (қасаға симфизі), және сегізкөзбен (сегізкөз-мықын буыны) қосылыстары. Тұтас жамбас астауы, оның мөлшерлері. Жасқа, жынысқа байланысты және жеке ерекшеліктері.

17.Аяқтың еркін бөлігінің буындары. Ұршық (Жамбас-ортан жілік буыны. Тізе буыны. Сирақ сүйектерінің қосылыстары. Сирақ-асық буыны. Аяқ ұщы (басы) буындары. Аяқ ұшы (басы) күмбездері.

18.Сүйектер қосылыстарының рентгенанатомиясы.