«научное наследие заки ахметова и национальные ценности», в честь 95-летнего юбилея Заки Ахметова

341 
5. Чупрасова В. И. Современные технологии в образовании. – Владивосток, 
2000.
6. Беспалько В. П., Беспалько Л. B. Педагогическая технология: Новые 
методы и средства обучения // Политехнический музей, 1989. – C.3-53. 
Әлеуметтік желілер: 
1. https://stud.baribar.kz/15891/pedagogikalyq-tekhnologiyalar/  
2. https://stud.kz/referat/show/57934  
3.https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D2%9B%D1%8B%D1%82%D1%83_
%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%
B8%D1%8F%D1%81%D1%8B  
ӘОЖ 94:37.01 
АЗАМАТТЫҚ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ 
МАЗМҰНЫ МЕН ӘДІСТЕРІ 
Нарбота Ж.Н., магистрант 
С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университеті 
Өскемен қ., Қазақстан 
Тарих пәнінде азаматтық құндылықтарды қалыптастыру Отанның өткені мен 
туған өлке тарихының ерлік беттерін зерделеумен қатар, оқушылардың өз 
отбасының тарихын зерделеуі болуы керек, өйткені ел тарихы, әрбір жеке 
отбасының тарихы. Шығу тегімен танысу балалардың тарихқа араласуын сезінуге, 
өзін ұлы елдің азаматы ретінде сезінуге, отбасының адамгершілік құндылықтарын 
бойына сіңіруге мүмкіндік береді. Қазіргі уақытта тең құқықтарды да, тең 
мүмкіндіктерді де жасау қоғамның әлеуметтік-мәдени дамуының маңызды 
серпініне айналып жатыр. Сондықтан, осы құндылықты оқушыларда 
қалыпастыруда аса бас назар ауару керек. 
Мектеп 
оқушыларының 
азаматтық 
тұлғасын 
қалыптастырудың 
ұйымдастырушылық формаларына мыналар жатады: оқу іс-әрекеті (сабақ, 
экскурсиялар, оқу конференциялары, лекциялар және т.б.); сыныптан тыс жұмыс 
(сынып сағаты, факультативтер, үйірме жұмыстарының әртүрлі формалары, үйірме 
жұмыстары 
және 
жалпы 
білім 
беру 
жүйесіндегі 
қоғамдық 
ұйымдардың/бірлестіктердің қызметі). 
Азаматтық-патриоттық тәрбиенің табысты болуы оны ұйымдастырудың сан 
алуан формаларын тиімді пайдалануға байланысты. 
Сабақ уақыт шеңберімен, қатысушылардың жас құрамымен, жұмыстың 
жоспарымен және оқу бағдарламасымен нақты шектелген оқу қызметін 
ұйымдастырудың негізгі формасы болып табылады. Бұл формада оқу процесінің 
барлық құрамдас бөліктері: мақсаты, міндеттері, мазмұны, құралдары мен әдістері 
көрсетіледі. Мұғалімнің оқушылар мен оқушылардың бір-бірінің жеке 
ерекшеліктерін білуі әр оқушының оқу іс-әрекетіне сынып ұжымының 
ынталандырушы ықпалын үлкен әсермен пайдалануға мүмкіндік береді. Оқытудың 
сыныптық-сабақ жүйесі, басқа ешкім сияқты, міндетті оқу мен мектептен тыс 

342 
(сыныптан тыс) жұмыстың тығыз байланысын білдіреді. Оның сөзсіз 
артықшылығы – сабақ барысында оқытудың фронтальды, топтық және жеке 
формаларын органикалық түрде біріктіру мүмкіндігі. 
Азаматтық 
тұлғаны 
қалыптастыру 
бойынша 
тәрбие 
жұмысын 
ұйымдастырудың ерекше түрі экскурсия болып табылады, онда студенттер 
зерттелетін объектілер орналасқан жерлерге (тарихи ескерткіштер, мұражайлар, 
өткеннің көрікті жерлері, әскери даңқ орындары және т.б.) тікелей олармен танысу. 
Экскурсиялар мектептегі оқу процесін шынайы өмір объектілерін көрнекі түрде 
түсінумен біртұтас тұтастыққа біріктіруге, балаларды өткеннің объективті әлемімен 
тікелей таныстыруға, мектеп курсының шекарасын кеңейтуге мүмкіндік береді. 
Дәріс – негізінен үлкенірек студенттер үшін қолданылатын білімді беру 
формасы. Студенттердің жас ерекшеліктеріне бейімделген мектеп дәрістері 
гуманитарлық пәндерді оқуда табысты қолданылады. Әдетте, бұл кіріспе және 
жалпылама лекциялар, олар жаңа білімді жеткізудегі сабақтың бір түрі болып 
табылады. Дәріс барысында оқытушы дәйекті және жүйелі түрде, негізінен 
монологтық, оқу материалын ұсынады және түсіндіреді (аралас сабақты – 
лекциялар мен әңгімелер өткізуге болады). 
Семинар – білім берудің жоғары деңгейінде өткізілетін гуманитарлық 
ғылымдар бойынша оқыту мен тәрбиелеуді ұйымдастырудың бір түрі. Мұғалімдер 
семинардың екі түрін пайдалана алады: студенттердің баяндамалары мен 
хабарламалары түрінде және сұрақ-жауап түрінде. Семинарлардың негізгі мәні 
оқытушының жетекшілігімен студенттер дайындаған ұсынылған сұрақтарды, 
хабарламаларды, рефераттарды, баяндамаларды ұжымдық талқылау болып 
табылады. 
Семинардың ерекше түрі семинар-дискуссия болып табылады. Оның 
сыныптан тыс даулардан ерекшелігі, біріншіден, сыныптың тұрақты құрамының 
сақталуы; екіншіден, мұғалімнің дебатын басқару; үшіншіден, сабақта ұжымдық 
жұмыс дәстүрін қолдау. Семинар-диспуттың да өзіндік мақсаты бар, оның мақсаты 
– мектеп оқушыларына азаматтық-патриоттық тәрбие берудің ең маңызды 
құрамдас бөлігі болып табылатын құндылық көзқарастарын қалыптастыру, 
дүниетанымдық ұстанымдарын бекіту. Мәселен, мысалы, орта мектепте 
индустрияландыру, ұжымдастыру, халық шаруашылығын соғыстан кейінгі 
қалпына келтіру мәселелеріне арналған гуманитарлық ғылымдар (тарих және 
әдебиет) бойынша семинарлар маңызды тәрбиелік қызмет атқарады. Олар 
студенттерді біздің тарихта сіз білуіңіз керек жағымды және жағымсыз сәттер 
болған (қуғын-сүргінге, тұтқындардың мәжбүрлі еңбегіне байланысты) дәлелдеуге 
жетелейді). Дегенмен, оқытушының семинар (семинар-диспут) барысын мұқият 
қадағалап, түзетуі, қойылған сұрақтарды талқылау барысында дұрыс тепе-теңдікті 
табуы өте маңызды. Біз кеңес халқының – жұмысшылардың, колхозшылардың, 
ғылым мен мәдениет қайраткерлерінің шынайы табыстары мен жетістіктерін 
көрсету туралы болып отырмыз. Халықтың еңбекке деген ынта-жігері 
(стахановшылар қозғалысы, шок жұмысшылары және т.б.), олардың қалыпты 
өмірге деген ұмтылысы, жақсы жаққа өзгерістер күту және бейбітшілікті сақтау 
маңызды рөл атқарды. Олай болса, оқу-тәрбие жұмыстары (соның ішінде 
семинарлар, семинарлар-диспуттар) шеңберінде кеңестік және орыс тарихындағы 
қиын кезеңдерді саналы түрде меңгермей және түсінбей, азаматтық тұлғаны, 
Отанға лайықты қызмет етуге дайын болуды қалыптастыру мүмкін емес. 

343 
Оқу конференциясы – оқытудың білім беру, тәрбиелеу және дамыту 
функцияларын қамтитын оқу қызметін ұйымдастырудың осындай түрі; ол көп (ең 
алдымен ұзақ) дайындық жұмыстарын қажет етеді. 
Интернет көздерін талдау азаматтық тұлғаны қалыптастыру сабағында 
жаппай оқытуда жиі кездесетін жұмыс түрлеріне келесідей жұмыс түрлерін 
жатқызуға болатынын көрсетті: 
- коммуникативті (әңгімелесу, пікірталас, «Дебат» технологиясы); 
- ойын (рөлдік ойын, іскерлік ойын); 
- әлеуметтік қызмет (әлеуметтік тестілеу технологиясы, әлеуметтік жоба). 
Қазіргі кезеңде дамып келе жатқан және өз бетінше ізденетін оқушы 
тұлғасының азаматтық тұлғасының қалыптасуы мен көрінуінің барлық құрамдас 
бөліктерін барынша адекватты және толық жүзеге асыратын педагогикалық 
технологиялар – бұл ТҚРМ технологиялары, дизайн, кейс-технологиялар, дизайн 
және т.б. жүйелік-белсенділік тәсіліне негізделген технологиялар. 
Қорытындылай келе, жаңа қазақстандық азаматтық құндылық – бұл ең 
алдымен өз еліне, оның жетістіктеріне деген мақтаныш. Бұл әрбір азаматқа жоғары 
өмір сапасына, қауіпсіздікке, тең мүмкіндіктер мен перспективаларға кепілдік 
берілген елге деген сүйіспеншілік. Басқаша айтқанда, жаңа қазақстандық 
патриотизм – этникалық ерекшеліктерден тыс бүкіл қазіргі қазақ қоғамын біріктіре 
алатын өмірлік құндылықтар мен басымдықтар. 

жүктеу/скачать 5.2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: