Негізгі бөлім I бөлім. СӨз мағынасы (семасиология)
Лексика лексикология, семасиология, этимология және лексикография деген салалардан тұрады
жүктеу/скачать 216.79 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Семасиология
- Лексикография
- Екі күймек бір жанға әділет пе, Қаны қара бір жанмын, жаны жара. Ашиды жаның, қайнайды қаның, Мінездерін көргенде...
- 1. Лингвистикалық және стилистикалық талдаулар көркем шығарманы түсініп оқудың жоғары мәдениетін қалыптастырады.
| Лексика лексикология, семасиология, этимология және лексикография деген салалардан тұрады.
Лексикология – сөз туралы ілім (лексикос-сөз және логос-ілім), тілдің сөздің құрамын, байлығын зерттейді. Семасиология (гректің семантикос-білдіру, мән және логос-ілім деген сөздерінен алынған) сөз мағынасын, сөздің ішкі мәнін, сөздің мағыналық ерекшеліктерін қарастырады. Этимология – сөздер мен жекеленген тұлғаларының тарихын, шығуын, дамуын зерттейтін тіл білімінің саласы. Мысалы, қазіргі тілімізде қолданылып жүрген кітап, дос, бөкебай, биыл, сексен сияқты сөздердің мән-мағынасы бізге түсінікті, бірақ ол сөздердің қалай шыққандығына көз жүгіртіп, мән бере бермейміз. Кітап-китабун деген араб сөзі, дос-дост деген парсы сөзі, бөкебай-пуховый деген орыс сөзі, ал биыл-бүл+йыл(жыл), сексен-сегіз он деген түбірден құралған біріккен сөздер. Лексикография (гректің лексикос-сөз және графос-жазу деген сөздерінен алынған) тілдегі сөздерді жинастырып, сөздік жасау деген ұғымды білдіреді. Сөздік мақсаты мен мәні жағынан түрлі-түрлі болып келеді. Сөздіктегі сөздер алфавит тәртібімен беріледі. Кейде бір сөз бірнеше мағынада да қолданыла береді. Мысалы: Ақ сөзі бірде түсті білдіріп, ақ көйлек деген тіркесте қолданылса, бірде сүт, айран дегенді білдіреді. Сөздер өзінің негізгі мағынасынан басқа да мағынада қолданыла береді. Бірнеше мағынада қолданылатын сөздерді көп мағыналы сөздер дейді. Көп мағыналы сөздер көркем шығармаларда жиі кездеседі. Өздерінің шығармаларында ақын-жазушылар кейбір сөзді екі не үш мағынасында қатар алып жұмсай береді. Екі күймек бір жанға әділет пе, Қаны қара бір жанмын, жаны жара. Ашиды жаның, қайнайды қаның, Мінездерін көргенде... ІІ БӨЛІМ. Т.Әбдік шығармаларындағы көркемдегіш құралдардың қолданылуы 2.1. Автор туындыларындағы тілдік ерекшеліктер қолданысы Жазушының тілі бар, мәнері немесе стилі бар. Мәнер немесе стиль – жазушының өзіне тән баяндау сипаты, ол – жазушы творчествосының мазмұнына лайық таңдап алған тәсілдері, яғни жазушы мәнері – жазушының тұтас тұлғасы, өзі. Жазушының тілі дегенге келсек, ол – қаламгердің жалпыға ортақ тіл қазынасынан алып, көпшілікке қолданған, көптеген жазушыға тән сөздік байлық пен грамматикалық тұлға-тәсілдер – жазушы тілінің сүйегі. Көркем тексті лингвистикалық тұрғыдан талдау бірнеше міндеттерді шешуге алып келеді. 1. Лингвистикалық және стилистикалық талдаулар көркем шығарманы түсініп оқудың жоғары мәдениетін қалыптастырады. 2. Әдеби туындының идеялық-көркемдік болмысын шынайы терең түсінуге оның бірінші элемент, яғни тілін талдау арқылы ғана қол жетті. 3. Көркем шығарма тілі әдеби тіл фактісі болғандықтан, әдеби тілде болып жатқан барлық өзгерістерді өз бойында қамтып отырады. Жазушының туындылары саусақпен санарлық болғанымен, жанрлық түрге бай. Әңгімелері: «Сәндікөл», «Райхан», «Екі кездесу», «Оң қол», «Қонақтар», «Жат перзент», «Мансап», «Бассүйек», «Қайырсыз жұма», «Қойшығұл», «Таласбай», «Бір күндік ашу», «Көктерек», «Қарасын», «Аялдамадан аялдамаға дейін». жүктеу/скачать 216.79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|