Ө. Жәнібеков атындағы Оңтүстік Қазақстан

№3 зертханалық жұмыс 
Өткізгіштің меншкті кедергісін анықтау 
 
Мақсаты: приборларды және өткізгіштің кедергісін өлшеу әдістерін меңгеру, 
өткізгіштің меншікті кедергісін анықтау. 
Құрал- жабдықтар: «өткізгіш кедергісі» миниблогы, реттеуші бар тұрақты кернеу 
көзі, мультиметр, кедергілер магазині, «кедергі» миниблоктары.
 
КІРІСПЕ: 
Электр кедергісі өткізгіштегі токтың жүруіне қарсы әсер береді. Тұрақты ток үшін 
Ом заңына сәйкес:
(1) 
Бұл актив кедергі өткізгіштің пішіні мен өлшемдеріне тәуелді:
(2) 
Көлденең қимасы S және ұзындығы 𝑙 біртекті өткізгіш үшін: 
Меншікті электр кедергісі өткізгіш тегіне тәуелді. Формулаға сәйкес 𝜌 шамасын 
өлшеу тұрақты ток жүретін өткізгіш кедергісі мен өткізгіштің ұзындығы және 
қашықтығы геометрияның параметрлерін өлшеуге негізделеді.
ӨЛШЕУ ӘДІСТЕРІ: 
Жұмыста өткізгіштің кедергісін өлшеудің 3 әдісін ұсынады: 
1) Техникалық әдіс - ток пен кернеу мәндерін өлшеу арқылы;
2) Омметрді қолдану;
3) Уитсон көпірің көмегімен;
Техникалық әдісті 1-суреттегі сызба арқылы жүзеге асырылады. Кедергі арқылы 
өтетін ток пен қорытқы кернеу дәл өлшенеді: 
Бұл амперметрдің кедергісі белгілі 𝑅
𝐴
, жағдайда белгісіз кедергіні табуға мүмкіндік 
береді
(3) 
Омметрді қолдану қарапайым әдіс болып табылады: ол үшін өлшенетін кедергіні 
омметрдің кедергісіне жалғау керек. 

1 сурет. Электр сызбасы:
«0…+15 B» реттеуіші бар тұрақты кернеу көзі, 2- 
мультиметр (режім V…
̅ 20 B, кірістер COM, VΩ). 3- 
мультиметр (режім A…
̅200мA, кірістер COM, mA); 4 
- кедергісі R «Өткізгіштің кедергісі» миниблогы;
Омметрдің жұмыс істеу негізіне техникалық 
жуықтау әдісі жатады:прибордың шкаласын (3) формуланы қолданып, элементтер 
батареясының берілген U кернеуіне градуигулейді. Бұл әдіс өте жоғары өлшеу 
дәлдігі қажет болмаған жағдайда қолданады.

жүктеу/скачать 2.36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: