О каугабай p65
жүктеу/скачать 0.78 Mb. Pdf көрінісі
|
| КЕМЕ ЖЉЗIП КЕЛЕ ЖАТЫР
Кеѓестiк дќуiрдегi керемет, ѕажайыптар, жасампаздыћ ќрекеттер ћазiр тарихћа айналып барады. Ертедегi Рим, Египет жќне Ћытайда #мiрге келген адамзат #ркениетiнiѓ белiглерi сияћты. Ћазаћстанда Медеуден кейiн ќлемге танылѕан таѓѕажайып – ол Ћапшаѕай теѓiзi. ;йткенi ћџмды #ѓiр, сџрћай далада айдыны жарћыраѕан теѓiз-ќсiрелеп айтћанда табан астында пайда болды. Ћазiр аты Ћонаевпен ћосаћталып айтылатын Ћапшаѕай ќлемнiѓ к#з ћџрты болып отыр. Ћџдайдыѓ ћџдiретiмен емес Ћонаевтыѓ ѕалымдар мен бiлгiр мамандардыѓ аћыл-кеѓесiн тыѓдап жќне халыћтыѓ iс-ћимылын љйлестiре отырып, асћан к#ргендiкпен ѕажайып к#л мен жарћыраѕан ћаланы #мiрге ќкелгенi ќлемге аян. Ћапшаѕай теѓiзi мен ГРЭС-тi салу идеясын ћазаћстандыћ ѕалымдар 50-шi жылдардыѓ ортасында к#тердi. Ћонаев олардыѓ к#терген мќселесiн ћолдады. Кейiн iс басталѕанда басы-ћасында таѕы #зi жљрдi. Болашаћ теѓiздiѓ к#л жататын айдыны мен жаѕалауын аѓшылыћты сылтау етiп, ќбден аралады. Бiр жерден ћате кетсе кейiн бiр ћауiптiѓ болатыны ќулие Димекеѓ бiлдi. Сондыћтан Iленiѓ Балхаш ауданы #ѓiрiндегi Тасмџрын жаћћа су келуiне ћарсы едi. Теѓiз жиегi Тасмџрынѕа тiрелсе Баћанас #ѓiрiнiѓ су астында ћалатынын айтты. ;йткенi болашаћ теѓiз су айдынына байланысты ќртљрлi џсыныстар мен ћайшылыћты пiкiрлер болѕан ѕой. Ћонаев ѕайыпты сезетiн аћыл-оймен, ерен еѓбек, ерлiк, тќуекелдiѓ арћасында сайын далада толћынды теѓiз, айдынды к#л жасап Тќѓiр тылсым сићырындай онда аћћу мен аћ шаѕала џшырды. Димекеѓнiѓ к#регендiк, кемеѓгерлiк жќне таѓѕажайып iсi мен ћасиетi ћашанда ћайран ћалдыра бередi. Сондыћтан Ћапшаѕай ћаласындаѕы Димекеѓнiѓ ескерткiшiн к#ргендер тек ћызыћтамайды, оныѓ рухына тќу етiп табынады. Тiптi, ћаѕбаныѓ тасын сљйгендей ќсерiн ћалдырады. ;йткенi кемеѓгер, шын халыћ к#семi жасап кеткен игiлiк пен байлыћты жќне сол кездегi iзгiлiк пен мейiрiмдiлiктi ел ќлi џмыта ћойѕан жоћ. К#кте аспан, т#менде ћара жер тџрѕанда Ћапшаѕайда мќѓгi жасайды. Ол ћазiр он сегiз мыѓ ѕаламныѓ к#зге к#рiнбейтiн бiр б#лшегiне айналып кеттi. Теѓiзде су иесi Сљлейменнiѓ рухы лаулайды. Ћалада аспан шыраћтарындай жџлдыз жанып, сќуле шашылады. Тќѓiр 161 сипатты адам жасаѕан теѓiз тылсым таѓѕажайып. Теѓiз жаѕалауы мен жартастар ћысы-жазы к#з арбап, #зiне баурап ынтыћтырады. Ал, айдында Алла таѕаланыѓ нџры мен кљн саулесi ћатар тоѕысып, наѕыз ѕажайыпты елестетедi. Ћапшаѕай ћаласы мен теѓiзiн тамсана жырлаѕан аћындардыѓ аћиыѕы Жџбан едi. Аћынныѓ “Ћапшаѕай ћойнауында” деген ќсерлi ќрi айшыћты #леѓi бар. Онда аћын “Тербеледi жаѓа теѓiз, жарћырайды аппаћ айдыѓ” деп толѕанады. Бар-жоѕы он шумаћ #леѓде теѓiз к#рiнiсi мен жаѕалауы жарћырап жан дљниендi ќдемi ќсерге б#лейдi: К#корай болып к#де жатыр, Теѓiз т#сiн кере жатыр. Кеше бiз мал баћћан жерде, Кеме жљзiп келе жатыр. Бџл жыр шумаѕын бiр оћыѕаннан-аћ толћытып жљрегiѓе тез џялап, сезiм тљйсiгiнiздi баурайды. Жыр Ћапшаѕай #мiрге келген 70-шi жылдардыѓ басында жазылѕан. Кеѓестiк дќуiрдегi табыстар мен жетiстiктер туралы тамаша шыѕармалар жазѕан аћын ЋазаћССР жќне КСРО Мемлекеттiк сыйлыћтарын алды. ;леѓдерi мен дастандары #з алдына-сол кездiѓ #зектi мќселелерi мен проблемаларын к#терiп, к#сем с#збен к#сiлiп, очерктер жазды. ;йткенi жасалып жатћан игiлiктер мен еселенген байлыћты аћын ћалайша аћындарша толѕамасын. Ќсiресе, аћынныѓ Ћазаћстанныѓ астыѕы – миллиард жайындаѕы ойлары мен толѕанысы ерекше: Дархан дала, еѓсеѓ зор, мџратыѓ бай, Ж#нiѓде к#п той-думан ћџратындай. «Ћазаћстан миллиарды» деген с#здер, Естiледi ерлiктiѓ бiр атындай. Бержневтiѓ “Тыѓ” кiтабы ж#нiнде к#сем с#збен к#сiлген аћын ретi келген тџста осындай екпiндi жыр шумаћтарын н#серлетiп т#гедi. 1976 жылы Димекеѓе Кремльде Екiншi рет Еѓбек Ерi атаѕы берiлiп, екiншi “Алтын жџлдыз” тапсырылды. Бџл тек Ћазаћстан емес КСРО, тiптi Социалистiк мемлекеттер ынтымаћтастыѕындаѕы айтулы оћиѕа едi. Жџбан аћын Республика мерейiн к#терген бџл жаћсылыћ жайында Кремльде жиында с#йлеген Димекеѓнiѓ с#зiнен 162 љзiндiлер келтiрiп, бџѕан айрыћша ћуанады. Аћынныѓ 80- шi жылдары Димекеѓнiѓ к#зi тiрi кезiнде шыћћан љш томдыћ шыѕармалар жинаѕыныѓ соѓѕы к#семс#з, очерктер кiтабында халыћтыѓ еѓбектегi ерлiгi мен ћањармандыћ iстерi баяндалады. Аћын “Дала љстiндегi шџѕыла” атты очеркiнде “Менiѓ Ћазаћстаным” ѕажайып жер ѕой деп #зiнiѓ атаћты #леѓiмен былай аяћтайды: Мен ћазаћпын, биiкпiн, байтаћ елмiн, Ћайта тудым, #мiрге ћайта келдiм. Мыѓ да бiр тiрiлдiм мќѓгi #лмеске, Айта бергiм келедi, айта бергiм. жүктеу/скачать 0.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|