О каугабай p65

158
тау ћопарылысы арћылы Медеуде мыћты плотина – алып
б#гесiн салынып, сел-цунамиѕа мќѓгiлiк тосћауыл ћойылды.
КСРО-ныѓ ќлемге ќйгiлi ѕалымдармен аћылдасып, бiлгiр
мамандармен кеѓесiп, селге ћарсы ћањармандыћ идеясын
к#терiп, ћџрылыс-ћалћан салдырѕан кемеѓгер Дiнмџхамед
Ахметџлы Ћонаев едi. Димекеннiѓ сел-цунамиѕа ћарсы
ерлiгi мен тќуекелiн атаћты аћын “Мен ћазаћпын” толѕау
жырыныѓ авторы Жџбан Молдаѕалиев #зi шыѕармасында
жерiне жеткiзе дќрiптеп суреттедi. ;йткенi Жџбанныѓ #зi
жљрек жџтћан батыр, елiн, жерiн жќне џлтын басын бќйгеге
тiгiп жырлаѕан айбарлы аћын едi. “Мен Ћазаћпын” поэмасы
“Менiѓ Ћазаћстаным” ќнi сияћты џлт рухын к#терген “џран
жыр” болатын. Сол кездегi џлт к#семi Ћонаевты шыѕарма-
кейiпкерi етiп, Ж.Молдаѕалиев “Сел” атты керемет
поэмасын жазды. 1975 жылы бџл шыѕарма жеке кiтап болып
шыћты. Оћиѕаныѓ басы-ћасында болѕан болуы керек, аћын
поэманыѓ бас жаѕында “кiм к#рген мџндай жойћынды, кiм
б#гер мџндай тасћынды” деп тебiренедi.
Апатты жаѕдайды, ауыр аћуалды ай кљнiне дейiн дќл
айтып, оћиѕаны шiлденiѓ 15-i жексенбi кљнiнен бастайды.
Содан соѓ кiшкене шегiнiс жасап, селге ћарсы бџрын
жасалѕан ћџрылыс б#гесiн ж#нiнде толѕанады. Жыр
жолдарында ашыћ к#рiнбеседе Димекеѓнiѓ бейнесi
елестейдi:
Тартысып тiлсiз жауменен,
Тiрiлер љшiн талыћтыѓ.
Тасћынды б#геп тауменен,
Дќуiрдiѓ кљшiн таныттын, - деген жыр жолдарында
кеменгер бейнесi келiстi суреттеледi. Ќсiресе, “Тасћынды
б#геп тауменен” деген жыр жолы ерекше ќсерлi. ;йткенi
тауда жарылыс жасау оѓай болмаѕан. Ћуатты дќрiмен
ћопарылыс жасаѕан кезде Алматыда жер сiлiкiнiп, ћала
ћирайды, ћара тљтiн басып, шањар тљншыѕады деп ћарсы
шыћћандар халыћты љрейлендiрген едi. Мџны бiлетiн
аћын поэманыѓ бiр жерiнде былай деп толѕайды.
Ћаймыћпай ћарсы бедел, сын, ћањардан,
Осылар б#гет соћћан, шыѓ ћопарѕан.
Мыѓ кљндiк мыѓ кiсiлiк зор жџмысты
Секундта атћарѕандар шын ћањарман.
Медеудегi алѕашћы ћопарылысты жасарда техника
ѕылымдарыныѓ докторы, академик Ћонаев Сiбiрде
тџратын атаћты академик М. Лаврентьевтi Алматыѕа

159
алдырып, онымен кеѓесiп аћылдасады. Жалпы Димекеѓ
бiр шаруаны ћолѕа аларда алдымен мамандармен,
ѕалымдармен, #зi iсiн жетiк бiлетiн бастыћтармен,
ћатардаѕы инженер, тiптi жџмысшылармен кеѓесе отырып
iс-тындыруы ћанына сiѓген ћасиет едi. Аћын жыр
толѕауында селге ћарсы жџмылѕан штабта жарылыћ
бермей жаѕдайды мамандардан сџрап бiлiп, олармен жылы
с#йлесiп, кеѓесiп, бќрiне к#зi жеткен соѓ “былай болса
ћалай болар екен” деп сабыр мен нџсћау беретiн
Димекеѓнiѓ аћыл мен парасаты айырыћша айшыћталады.
Оѕан мына жыр шџмаћтары дќлел:
Сырт адам “љлкенi осы” демесi аныћ,
Жатћан жоћ жарлыћ берiп келе салып.
;зi ќрбiр инженерден, жџмысшыдан,
Жљргендей бџйрыћ алып, кеѓес алып.
Алапат селге ћарсы еѓ ћауiптi жерде бiр топ адамныѓ
iшiнде Димекеѓнiѓде жљргенi рас едi. Аћын сел кезiндегi
љрейлi сќттi былай суреттейдi:
Ендi осы ћатерлi сќтте бџлт торлаѕан
Љстiнде ћџз б#геттiѓ бiр топ адам.
Шегедей-шегедей болып ћадалып тџр
Ћанеки, џшырып к#р, сџр топалаѓ.
Жойћын апатты тоћтату љшiн кљллi ћала халћы
жџмылды. Аћын олардыѓ бойындаѕы патриоттыћ сезiм мен
ерлiктi шынайы жырлайды. К#сем мен халыћ бiрлiкте
сойћанѕа ћарсы табанды, тегеурiндi кљш к#рсетедi.
Нќтижесiнде б#гетке толѕан су б#гет астындаѕы бiтелiп
ћалѕан џѓѕылардан т#менге ћарай сарћырап аѕып, кептелген
топан су тоћтайды. Ћопарылыс арћылы жасалѕан тас б#гет
жарылмай келе жатћан сел-цунамидiѓ алдын алып ћала
тасћыннан аман ћалады. С#йтiп, Ћонаевтiѓ тау ћопарып,
жартас жарып, жер сiлкiндiрiп жасаѕан ѕаламат “тау-
ћалћаны” адам ћолынан жасалѕан кереметтердiѓ бiрi болып
тарихћа жазылды. Бџл сол кезде ќлемдi таѓ ћалдырѕан
оћиѕа едi. Селге ћарсы “тау-ћалћан” кейiн таѕы мыћталып,
биiктетiлiп, таудыѓ бiр ћырћасындай болып, ћазiр селге
ћарсы к#лденеѓ тљсiп жатыр. Бџл “тау-4ћалћанѕа” теѓесетiн
ќлемде мџндай ћџрылыс жоћтын ћасы. Селге ћарсы мќѓгi
“тау б#гесiн” салѕан Ћонаевћа ћашанда халћы риза. Бќрiнен
бџрын топан су ћауiпi ж#нiнде, тiптi ойламайтын
алматылыћтардыѓ џйћысы тыныш.

160

жүктеу/скачать 0.78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: