О каугабай p65
жүктеу/скачать 0.78 Mb. Pdf көрінісі
|
| “ХАТШЫЅА ХАТ” НЕМЕСЕ
АЋЫН КIМДI МЕЃЗЕДI? Ћазаћстан Жазушылар одаѕыныѓ 75 жылдыћ мерейтойы ћарсанында жќне Жџбакеннiѓ 90-ѕа толѕан той мерекесiнiѓ алдында еске алудыѓ шараларына байланысты Оралдан Алматыѕа жерлестерi келдi. Желтоћсан оћиѕасынан кейiнгi бiр дљрбiлеѓ уаћытта Оралдаѕы аћынмен кездесу кезiнде оныѓ с#зiн, #леѓ жырларын тындаѕан жазушы Серiкћали Хасен “Алдымен Кеѓсайда аћын аруаѕына арналып дџѕа оћылады. Соѕан барайыћ” дедi. Мен #те ћуана келiстiм. ;йткенi Димекеѓ жатћан жерге анда-санда барып тџру мен љшiн даѕдыѕа айналѕан болатын. Жаздыѓ Алѕашћы айы едi. Бiр топ адам Кенсайѕа келдiк. Ћорым iшiне кiргеннен кейiн аћын жатћан жердi бiрден табу жќне ћџлпытасын к#ру оѓай болмады. Iздеп таба алмай бiраз жљрдiк. Соѓында жаѓылмасам аћынныѓ жары София апаѕа бiр жiгiт “сотка” арћылы телефон соѕып, ћџлпытастыѓ ћай манында тџрѕанын сџраѕысы келдi. Ћорымды љнсiз аралап жљргенде бiзге аруаћтыѓ #зi ћџлпытасты к#рсеттi. Димекеѓ ћџлпытасынан онша алыс емес, т#ѓiрегi тљгел аѕаш, бiр тџста ћалћайып аћынныѓ ескерткiш белгiсi тџр екен. Зиярат етiп, дџѕа оћып аћынды мќѓгiлiк мекенiнде мџсылмандыћ жоралѕы мен еске алып бет сипадыћ. Димекеѓ жатћан жерге де келiп, сол жоралѕыны ћайталап о дљниедегi кемеѓгер мен аћынныѓ рухына таѕы таѕзым еттiк. Арада к#п #тпей Жазушылар одаѕыныѓ мерейтойы басталып, Жџбанѕа байланысты кездесулер мен жљздесулер жалѕасты. Аћынныѓ атаћты “Сел” поэмасын бџрын бiрнеше рет оћыѕан едiм. Соѓында таѕы оћыѕым келiп, таѓдамалы шыѕармаларын iздедiм. ;йткенi 70-шi жылдардыѓ басында Жазушылар одаѕында дљрбелеѓ тудырѕан “Хатшыѕа хат” деген #леѓi “Жџлдыз” журналында жарияланѕан болатын. КазГУ-де студент кезiмде ќлгi #леѓдi оћыѕан едiм. Сол есiме тљсiп, соѓѕы таѓдамалы жинаћтан #леѓдi iздеп таба алмадым. Ќр жылдар бойынша берiлген топтама #леѓдердiѓ арасында жоћ. Аћынныѓ “Хатшыѕа хаты” Ћонаевћа арналѕан, ол кiсiнi мџћату љшiн жазылѕан” деп сол кезде Одаћта ћауесет тараѕан едi. Белгiсiз хатшыѕа арналѕан аћын #леѓiнде Ћонаевтыѓ аты тљгiлi рухы сезiлмейтiн. Астында 165 машинасы, алдында хатшы ћызы бар бiр менмен бастыћтыѓ бейнесi елестейтiн. Ол кезде хатшы к#п болатын. Димекеѓ отырѕан орталыћ комитеттiѓ #зiнде љш хатшы, 20-дан аса “обком” хатшылары жќне Жазушылар одаѕыныѓ #зiндеде хатшылар болды. Сонда аћын #ленiѓiн ћай хатшыѕа арналѕанын бiлу тљгiл “ол ана хатшы” деп ойлаудыѓ #зi аћылѕа симайтын нќрсе едi. “Сын #леѓ сiзге арналѕан” деп мџны ћаск#й, арандатушылардыѓ бiрi Димекеѓе жеткiзедi. Ол кiсiде ет пен сљйектен жаралѕан жан ѕой. Ћанша кешiрiмшiл болса да #секке сенiп, шыдай алмай шара ћолдануды ж#н к#редi. Нќтижесiнде бас редактор жџмыстан кетедi. Осы ћауесет, айтудыѓ #зi артыћ “жала- нала” оћиѕасын жаћсы бiлетiн “Жџлдызда” #зi редактор болѕан жазушы Бекежан Тiлегенов “Жџбанныѓ #ленiне келетiн болсаћ-#з басым ол Ћонаевћа арналѕан дегенге кљмќнiм бар. Осында дљдќмќл жай к#п-аћ” деп дќлелденуi ћиын оћиѕаѕа нљкте ћояды. ;зi ортасында болып, бќрiн к#зiмен к#рiп, аћыл-парасатымен пайымдап, сол кездегi Одаћтаѕы оћиѕаны “Тџйыћ #мiрдiѓ ћџпиясы” атты кiтабында баяндаѕан Бекеннiѓ айтћаны к#ѓiлге ћонады. Ал, аћын жары София апай “;леѓ дќл Ћонаевћа арналмаѕан. Оны мен бiлемiн ѕой” деп бџл ж#нiнде алып-ћашты ќѓгiмеге, тiптi мќн бермейдi. Џлы адамдардыѓ арасында алып-ћашты ќѓгiме, #сек- аяѓ ќрћашан бiрге жљредi. Сондыћтан хатшы ж#нiндегi #леѓге мќн берудiѓ ћажетi жоћ. Алла таѕала шын аћын ћылып жаратћан “жыр пайѕамбарлары” тарихта патшаларѕа жаѕымпазданып, жалынѕан емес. Аћылы асса мадаћтаѕан, ал аћымаћ болса келемеж, келеке ћылып масћаралаѕан ѕой. Димекеѓ жайында жыр-дастан жазѕан аћындардыѓ iшiнде Ћонаевты ерлiктiѓ, жанћиярлыћтыѓ, кемеѓгерлiктiѓ белгiсi жќне кiсiлiктiѓ бекзат бейнесi деп Жџбан аћын ѕана арћалана жырлады. Дариядай аћыл, толаѕай кљш Ћонаев жќне оны ћолдаѕан халыћ “мыѓ кљндiк, мыѓ кiсiлiк зор жџмысты” бiр минутта атћарѕан теѓдесi жоћ алыптар сияћты суреттелiп, сол дќуiрдiѓ жетiстiгi аћын-жырында шебер айшыћталып, #згеше #рнектеледi. Аћындыћ ќлемде ерлiгiне байланысты дќуiрдiѓ дарабозы Жџбан болса, кемеѓгерлiгiне байланысты ќулие атанѕан Ћонаев пайѕамбар дќрежесiндегi џлы тџлѕа екенi сездiруде. |