О каугабай p65

207
Салтанат соѓында Достыћ гимнiне айналѕан “Мќскеу-
Пекин” ќнi орындалады. Тяньанмин алаѓында ќскери шеру
#тедi. Ћытай сапарына байланысты Димекеѓ кљнделiк
жазып отырѕан ѕой. Кездесу-жљздесулердiѓ бќрi дќл ай-
кљнiмен к#рсетiледi.
Димекеѓ бiр айѕа созылѕан сапар-саяхатында Солтљстiк
Шыѕыс, Оѓтљстiк Шыѕыс жќне Орталыћ Ћытайды тљгел
аралайды. Ћытайдыѓ атаћты ћалалары Шанхай, Нанкинь,
Кантон, Ухан, таѕыда басћа шахарларда болып
жџмысшылар мен ѕалым жќне #нер адамдарымен
кездеседi.
АСПАН ХРАМЫ
Димекеѓ Ћытай астанасы Пекин шахарын ћызыѕа
аралап, оныѓ тарихы мен тарихи орындары жайында
ћызыћты деректер мен мќлiметтер келтiредi. “Бэйхай”
саябаѕы мен “Гугун” патша сарайын к#рiп, “Аспан храмын”
тамашалайды. Бес жљз жылдыћ тарихы бар Ћытай
астанасы ж#нiнде Димекеѓнiѓ бiлгендерi мен к#ргендерi,
тiптi к#п. Басћыншылармен соѕыс кезiнде #ртенiп тоналѕан
Император саябаѕы мен сарайы ж#нiнде Димекеѓ #кiне
айтады. ;йткенi, Ћытайды отарлаѕан Аѕылшын, Жапон
жќне Француз ќскерлерi ћџнды тарихи мџраларды ћџртып,
тiптi жойып жiберген. Олардыѓ халыћты ћџлдыћћа салѕан
аярлыћтарында шек жоћ едi. Пекинде аћын жазушыларѕа
жаны жаћын Димекеѓ Ћытай халыћ жазушысы Лао Шэмен
ќѓгiмелесiп, сџхбаттасады. Тарихћа, ќдебиетке байланысты
к#п ќѓгiменi оѕан осы ћаламгер айтады.
Ћытай адамзат тарихында алѕаш компасты, ћаѕаз, оћ-
дќрiнi ойлап тапћан ел ретiнде тарихтан ерекше орын
алатын халыћ екенi белгiлi. Пайѕамбар хадистерiнде
айтылѕандай бiлiм мен ѕылым Ћытайда ежелден-аћ дамыды.
Академик Ћонаев кiтабында ежелгi Ћытай ѕалымдары
мен ѕылымы ж#нiнде #те жаћсы айтады. Бiздiѓ дќуiрiмiзден
бџрыѓѕы љшiншi ѕасырда ойлап тапћан компастыѓ
алѕашћы љлгiсiн мџражайдан к#рген Димекеѓ Ћытайдаѕы
ежелгi темiр #ѓдеу, ћџрылыс жќне сќулет #нерлерi
жайындада с#з ћозѕайды. Мамандыѕы инженер Ћонаев
ћытайлыћ тау-кен инженерлерiмен ќѓгiмелеседi. Ћытай
Ѕылым академиясыныѓ президентi Го Мо-Жомен кездесiп,

208
бiрге жљрiп, Ћытай ѕылымыныѓ сол кездегi (#ткен
ѕасырдыѓ елуiншi жылдары) дамуына байланысты
к#птеген маѕлџматтар алады.
Ћытайда ћџрылѕан ћырыћтан аса ѕылыми орталыћтын
жџмысына талдау жасап, баѕа бередi. Тљстi Металдар
ѕылыми-зерттеу институтыныѓ директоры Ли-Пин-Канмен
ќѓгiмелеседi Ћытай ѕылымындаѕы табыстарды еске
тљсiредi. Димекеѓ барѕан кезде бџл елде физика,
математика, биология, география ѕалымдарын дамытуѕа
баса к#ѓiл б#лген едi. Ѕылыммен ћатар Димекеѓ елде ауыр
#неркќсiп пен ауылшаруашылыѕыныѓ да дами бастаѕанын
айтып, бџѕан к#птеген мысалдар келтiредi. Сондай-аћ
ћоѕамдыћ ѕылымдардыѓ социалистiк идеяны ћолдап, осы
бойынша баѕыт алѕаны ж#нiнде айтады. Ћонаевтыѓ iрi
ѕылым, атаћты академик екенiн бiлген Ћытай ѕалымдары
Димекеѓмен кездесу #ткiзедi. Екi мыѓѕа жуыћ адамѕа
арналѕан љлкен залда Димекеѓ Кеѓестiк ѕылымныѓ дамуы
жайында с#йлейдi. Ѕылымныѓ геология жќне тау-кен iстерi
саласындаѕы жетiстiктерiн к#рсетедi. Ертеѓiнде
Димекеѓнiѓ ќѓгiме-дќрiсi орасан таралыммен тарайтын
љлкен газетте Ћытай тiлiнде жарияланады.
Ћазаћ Ѕалым Академиясы ж#нiнде айтћанда к#птеген
сџраћтар ћойылып, ћызу пiкiр-таласћа џласады. Академик
ѕылымныѓ практикамен байланысы ж#нiндегi сауалдарѕа
жауап бередi. Димекеѓнiѓ бiлiмдiлiгi мен бiлiктiлiгi жќне
ѕылымдаѕы аћыл-ойына тќнтi болѕан болулары керек-
ертеѓiнде Ћонаевты Ћытай Тау-кен институтты арнайы
шаћырады. Кездесу сџхбатта Димекеѓ Кеѓестiк геология
ѕылымы мен Тау-кен жџмыстары жайында жерасты ћазба
байлыћтарын игеруге байланысты тереѓнен толѕап, наћты
деректер мен мќлiметтер негiзiнде баяндайды.

жүктеу/скачать 0.78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: