О каугабай p65
ХАЋ-ТАЅАЛА НЕМЕСЕ 2000 ЖЫЛДЫЋ МЕРЕЙТОЙ
жүктеу/скачать 0.78 Mb. Pdf көрінісі
|
| ХАЋ-ТАЅАЛА НЕМЕСЕ 2000 ЖЫЛДЫЋ МЕРЕЙТОЙ
Ежелден таза ћазаћ тiлiнде Талас кейiн араб саяхатшылары «Тараз» деп атаѕан бџрынѕы џлан-ѕайыр #лкеде Ћџдай жаратћаннан берi Талас #зенi аѕады. О, бастаѕы Алла-Таѕала атауы – Талас-Тараз, кейiн Ќулие- Ата, соѓында Жамбыл атанды. Осылардыѓ iшiнде еѓ ћасиеттi атау Ќулие-Ата атауы едi. ;йткенi Ислам љшiн ћасиеттi «ѕаузат соѕыс» 751 жылы Талас #ѓiрiнде болѕанын зерттеушiлер мен тарихшылар кљнi бљгнiнге дейiн бџлтартпайтын дќлелдермен айтып келедi. Ќсiресе, дiнтанушы, мќдениетанушы белгiлi ѕалым Мџртаза Бџлџтай ежелгi ислам дiнiнiѓ Орта Азияѕа таралуына ыћпалы болѕан бџл #лке жайында жерiне жеткiзе жазады. Ћаптаѕан ћара ћытайларды мџсылман ќскерлерiнiѓ Талас бойында тас-талћан етiп жеѓуi – хаћ дiн халыћты рухтандырѕан оныѓ ћџдiретiнен болса керек. «Талас ѕаузаты» кќпiрлермен дiн љшiн болѕан алапат соѕыстыѓ Ћазаћ даласындаѕы аћићат белгiсi. Мџсылмандардан Ћытай ќскерi ойсырай жеѓiлген соѓ басћыншылар Орта Азиядан #тiп, Шыѕыс Европаѕа бару жорыѕын тоћтатады. Соѕыстыѓ тактикасы мен стратегиясын, шыѕыны мен олжасын тарихшылар айта-айта жалыћћан да болар. Бiздiѓ айтпаѕымыз ћасиеттi Хаћ дiннiѓ осы #лкеде ћанат жайып, жарты ќлемге таралуы ж#нiнде. Тараз ћаласыныѓ 2000-жылдыћ мерейтойы кезiнде ћаланыѓ ежелгi мќдениетi мен Хаћ дiни – наным-сенiмi яѕни, ћасиеттi Ислам руханияты туралы да к#п айтылды, жазылды. Ежелгi Таразда медресе, мешiттер, таѕы да басћа ѕибадат орындары жџмыс iстеген. Дiн ѕџламалары, ќулие, сопылар Алланыѓ аћ жолындаѕы парыздары мен 133 мiндеттерiн шамалары келгенше орындады. Хаћ дiннiѓ ћалыптасуына ыћпал еттi. Тарихи деректерде Ћарлџћ ћаѕандыѕыныѓ 775-875 жылдары Хаћ дiн Исламды ћабылдап, к#шпендiлер арасында мџсылманшылыћ кеѓiнен тарайды. «Аћыртас» керуен сарайы жергiлiктi халыћ Ислам дiнiн ћабылдаѕаннан кейiн салынады. Дiн салттары мен ѕџрыптарына деген тљркiлердiѓ ћџштарлыѕы мен ниет-ынталары кљшейдi. ;йткенi, Хаћ дiн халыћтыѓ к#ѓiлiнен шыѕады. Ќулие, соны, пiрге саналѕан дiндарлар Ћџдайдыѓ ћџлы, Пайѕамбардыѓ љмбетi екендiктерiн уаѕыздап, имандылыћ пен iзгiлiктi насихаттайды. Дiнтанушы Мџртаза Бџлџтай Ислам дiнiн ћабылдаѕан Тљркiлердiѓ атаћ-абыройы артып, байып кљшейгенiн наћты деректер арћылы дќлелдейдi. Тараз ћаласыныѓ 2000 жылдыћ мерейтойында ислам дiнiнiѓ бџл #ѓiрде ћалай ћанат жайып келе жатћанын ќлем бiледi. Тљп-тегi Ќулие-Атаныѓ Талас #ѓiрiндегi Ыстылардан тарайтын Ысты-Ата џрпаѕы Дiнмџхамед Ћонаевты ћазiр халыћ ќулие атап кеттi. Димекеѓ Ћџдайдыѓ ћџдiретiне ћараѓыз Ћожа Ахмет Йассауи Пiр-Бекет жќне Ќулие Ќлмеректердiѓ ћатарына ћосылды. ;йткенi перiштедей тазалыѕы мен ћайырымдылыѕы, кемеѓгерлiгi мен даналыѕы, ќулиелерге тќн таѓѕажайып ћасиеттерi аѓыз болып айтылуда. Халыћ пiрiне айналып кеткен Димекеѓмен зерттеушi Мџртаза бауырымыз к#п с#йлесiп, ќѓгiмелескен. ;йткенi Димекеѓ Хаћ дiннiѓ #кiлi, Пайѕамбардыѓ љмбетi едi. ;мiрден #терiнiѓ алдында Оѓтљстiк Ћазаћстандаѕы Ќулиелер жатћан жерлердi тљгел аралады. Тараз асып, Ћазыѕџрт, Ташкент барды. |