INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
«GLOBAL SCIENCE AND INNOVATIONS 2022: CENTRAL ASIA»
ASTANA, KAZAKHSTAN, SEPTEMBER 2022
63
Сурет 1. Қаржы әлеуетінің циклы
Негізгі мақсат - қаржылық жағдай, яғни қаржылық қауіпсіздік және қазіргі және
болашақта қаржылық қауіпсіздік және қаржылық мақсаттарға қол жеткізу мүмкіндігі.
Ең басты, қаржылық әлеует тұжырымдамасын қарастырайық, бұл сізге қаржылық
жағдайға және оның төрт компонентіне қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Қаржылық сауаттылықпен қатар, қаржылық әлеуетке қаржылық мінез-құлық, қаржылық
қызметтердің қол жетімділігі және қаржы мекемелері ақпарат беру.
1. Орталық Азияда қаржылық білім деңгейінде үлкен айырмашылықтар бар. Мысалы,
аймақ тұрғындары кешенді қызығушылық тұжырымдамасын айтарлықтай беріледі, бұл уақыт
өте келе біздің жинақтарымыздың қалай өсіп келе жатқанын және қарыздың қаншалықты
қауіпті болатынын түсінудің кілті болып табылады.
Зерттеп салысырып көргенде, Қазақстан мен Өзбекстан тұрғындары аймақтағы
адамдардан гөрі, Қазақстандағы жеке тұлғаларға қаншалықты күрделі қызығушылық, несие
беретіні туралы жақсы түсінуі мүмкін, бірақ Қазақстандағы адамдардың несиелері шамамен
19%, олар бірнеше жылдар бойы әлдеқайда тез өсіп келеді. Қазір бірнеше жылдан бері олар үй
шаруашылығына қарағанда әлдеқайда тез дамып келеді.
Пандемия кезінде жұмысынан айырылған көптеген адамдар қолда бар қарыздарды төлеу
үшін жаңа несие алады. [2]
2. Олардың қаржылық мінез-құлқында облыс тұрғындары шыдамсыздық танытып,
көбінесе тікелей тұтынуға бағытталған. Білімнің төмен деңгейімен үйлесімде шыдамсыздық
дұрыс емес қаржылық шешімдерге әкеледі.
Сонымен бірге, көбінесе тұтыну саласында, күтпеген жағдайға байланысты үнемдеудің
орнына: балаларды оқытуға немесе балалар жинақталған зейнетақы жинақтарын қалыптастыру
жағдайлары үшін ақшаға деген байланысты Қазақстан мен Тәжікстанда, қаржылық мәселелерді
шешуге, адамдар ең алдымен қысқа мерзімді мақсаттармен басшылыққа алады.
Осы екі елде респонденттердің көпшілігі «ақшаны ысыраптаймын» деген сөздермен
«толығымен келісемін», «ақшаны ысырап ету», оны өздеріне қарағанда көбірек қанағат
сезінеді», «оны жұмсау үшін ақша». Сонымен қатар, қаржылық мінез-құлық әлеуметтік
нормалар мен үміттермен анықталады, ал аймақтың тұрғындары бұл факторлардың
қысымымен жиі шешім қабылдайды.
3. Аймақ елдері арасында қаржылық қызметтерге қол жетімділікте айырмашылықтар
болса да, әр елде де айтарлықтай айырмашылықтар байқалады.
Банктер мен басқа қаржы мекемелері тұтынушыларға қолданыстағы тәуекелдерді
басқаруға және даму мүмкіндіктерін пайдалануға мүмкіндік беретін осындай қаржылық
құралдармен қамтамасыз ету үшін өз өнімдерін жергілікті қажеттіліктерге бейімдеуі керек.
Физикалық
және цифрлық
арқылы
қаржылық
өнімдер мен
қызметтер
мүмкіндік
алу қажетті
Адам өзінің қаржылық білімімен не істейді? Мінез-құлық
білім деңгейіне сәйкес келеді ме, жоқ па, әлде қаржылық
шешімдер эмоциялар немесе иррационалдың әсерінен
қабылданады ма?
Орындау
туралы ақпарат тактика
және қаржылық қыз
меттер жеткізушіле
рі пай даланатын
сату стратегиясы
Қаржылық ұғымдар мен құралдарды білу; Сіз
қайдан немесе қаржыңызды қалай басқаруға
болатындығын түсіну
САУАТТЫЛЫҚ
ҚОЛ ЖЕТІМДІЛІК
АҚПАРАТТАНДЫРУ
МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ
ҚАРЖЫЛЫҚ ӘЛ-АУҚАТ
|