Обложка эмблема фонда «Ерлік пен Жеңіс» тақырыбындағы балалар шығармалары Астана 2010 ж. Ерлікке тағзым!

Жаңаауыл ауылы,

Тарбағатай ауданы,

Шығыс Қазақстан облысы

Мен соғыстың өте ауыр қанды майдан болып өткенiн теледидар мен тарих пәнi сабағынан бiлемiн. Бауыржан ата, сiздiң ерлiгiңiз жайлы «Жұлдыз» журналынан оқыдым. Сiздiң Мәскеу шайқасында 28 панфиловшылармен бiрге ерлiкпен күрес жүргiзгенiңiз туралы мәлiметтi бiлдiм. Сiздiң қазақ жауынгерлерi арасында алғырлығыңыз, ер жүрек батырлығыңыз мен үшiн үлгi. Соғыстағы әскери-стратегия­лық шеберлiгiңiз, Мәскеу үшiн шайқаста өз батальоныңызды басқа­рып, жауға төтеп беру тактикасы бүгiнгi Қазақстан Республикасының әскери күштерi үлгi аларлық үлкен тәжiрибе.

Ата, мен сiздi үлгi тұтып жақсы көремiн. Бiр ғана өкiнiш бар, биылғы соғыстың аяқталғанына 65 жыл толу меретойында дастархан басында қадiрлi қария болып отырсаңыз ғой. Бiрақ Алланың берген жасынан ешкiм асып кете алмайды.

Бауыржан ата, батыр, соғыс ардагерi және бейбiт өмiрде де әдебиет майданының қатарында, соғыс туралы естелiк жазып, бiзге өсиет қылып, көп үлгi қалдырдыңыз. Бiз сiздiң шығармаларыңызды оқып, өмiрге нысана етемiз.

№5 орта мектептiң 7-сынып оқушысы.

Өскемен қаласы


Cертке берiк Әмина
Соғыс басталғанда Әминаның жасы жиырмада болатын. Оның ата-енесi ауылдың сыйлы жандары едi. Жолдасы да ауылдың айтулы азаматы. Осылайша, бақытты өмiр сүрiп жатқан шаңырақтың тыныштығын сұм соғыс бұзды. 1942 жылдың жаз айында Әминаның жолдасы Көшербай Отан алдындағы парызын өтеу үшiн қан майданға аттанады. Артында әке-шешесi, құрсағында баласы бар жан жары қалады. Бақытты отбасы тiрегiнен айрылған соң, ауыр күндер басталады. Алайда Әмина жанұяның берекесiн, болашағын ойлап, қиындықпен күреседi. Үш айдан соң Әмина босанып, өмiрге ұл бала әкеледi. Соғыстың азабынан көз ашпай, қиналып отырған отбасына бұл үлкен жұбаныш болады. Сәбидiң есiмiн атасы елге жеңiс сыйласын деген ниетпен «Жеңiс» деп қояды. Әмина Жеңiсiн дүниеге әкелгеннен кейiн, оны өзiне сүйенiш етедi. Жұмыстан жабыққанда бауырына басып, сағынышын басатын. Тек баласы үшiн барын беруге дайын болды. Бiр жылдан соң Әминаның қайнысы Сейiтқазы да соғысқа аттанады. Қиындық арта түседi. Күн сайын таңмен таласа тұрып, түн жарымында ұйқыға жататын. Ол кезде тыныш ұйқы да жоқ. Әми­наның көзi жасқа толып, алдағы күндi ойлайтын.

Ауылдың қара жұмысы бүкiл адамды шаршатты. Арық қазу, өгiз-арбамен жер жырту, егiн егу, масақ теру, тезек-қи тасу, диiрмен тарту, келi түю, қолғап тоқып, майданға жiберу... Халықтың ауыруға да уақыты болмайтын. Қиын кезде халық iшер асқа, киер киiмге жарымады. Уақыт озған сайын қинала түстi. Әрбiр үйден жоқтау айтылып, ел iшiнде зарлы үндер көбейдi. Қабырғаны қайыс­тырар мұндай қайғылы хабар Әми­наға да жеттi. 1943 жылы Көшер­байдан суық хабар келдi. Ендi Әмина бақытты күндерiн «жесiр» деген атпен алмастырды. Әминаға бұл соққы қатты тидi. Бiрақ Кө­шер­байдан тұяқ қалғанына шүкiр­шiлiк етедi. Ал Көшербайдың ана­сы жота-жота құмының ортасына барып, бар даусымен зарлап, кешке үйiне шаршап жететiн.

1943 жылы Сейiтқазы май­даннан бiр аяғынан айырылып оралады. Ол оралғасын, от­ба­сында шаттық қайта тұтанады. Сейiтқазы жұмысқа орналасып, Сырғаш есiмдi қызбен отау құрады. Арада жыл өтiп, Сырғаш дүниеге қыз бала әкеледi.

Бiр күнi Нұрмаханбет ата қатты науқастанып, келiнi Әминаны шақы­рып алады. «Төрт жыл бойы со­ғыстың тауқыметiн бастан ке­шiрдiк. Батыр ұлдарымыздың арқасында басымызға бейбiт күн туды. Маңдайыма жазылғаны шығар, осы жеңiстi де көрдiм. Ме­нiң ендi арманым жоқ. Қызым, саған айтар сөзiм бар. Сенiң жан-жарың, менiң тұңғыш ұлымның қаза болғаны бәрiмiзге ауыр тидi. Бiрақ бұл қа­сiрет жал­ғыз бiздiң жүре­гiмiзде емес. Егер «жас­пын, өмi­рiм алда» десең, саған ешкiм тос­қауыл болмайды. Бiрақ ұлым Көшер­байдан қал­ған Жеңiсiм осы үй­дiң егесi екенiн ұмыт­па­ғайсың. Егер «өзiм­нен бұрын баламды ой­лаймын, осы үйдiң түнiн өшiрмей­мiн» десең, осы қара шаңыраққа ақыл­шы болып, Жеңiстi осы үйде өсiргейсiң. Ақы­лымды ойлап, таразыға салар­сың» деп атасы­ның көзi жасқа булы­ғады.

Әмина көзiне жас алып: «Осы уақытқа де­йiн бар өмiрiмдi тек қара шаңырағыма, Кө­шерiмнен қалған жал­ғыз балам Жеңiсiме арнадым. Ал­дағы уақытта да солай етемiн. Немереңiз Жеңiс осы қара шаңы­рақта ер жетедi. Жеңiстi оқытып, осы үйде қызығын көр­сем, одан асқан бақыт жоқ шығар», – деп жауабын берiптi.

Нұрмаханбет ата келiнiне риза болыпты. Атасы көп уақыт өтпей қайтыс болады. Әминаның енесi Шұға ана да бұл қайғыға төзе алмай, дүние салады.

Әмина үшiн өмiрдiң қызығы тек Жеңiс едi. Жеңiс анасының өмiрде көп азап шеккенiн жүрегi­мен түсiнетiн. Сондықтан ол мектепте тәртiптi, озат оқушы бол­ды. Мектеп бiтiрген соң, ауылға тракторшы, шопыр болып жұмыс атқарады. Мәриям атты арумен бас қосып, анасын қуан­тады. Өмiрге тоғыз сәби әкелген Мәриям Әмина анасына қам­қор­шы едi. Бiрақ Әминаның бақытты күндерi тағы да қысқа болды. Баласы Жеңiс пен келiнi Мәриям бiрiнiң артынан бiрi қайтыс болады. Өмiрдiң ащысын көп көрген абзал әже немере­ле­рiне ана, әке, әже, атаның да ор­нын басты. Әжесiнiң ақылын тың­даған немерелерi де жаман болған жоқ. Барлығы бiлiм алып, елге қызмет еттi. Бүгiнде Әмина әже немере-шөберелерiнiң орта­сында бақытты өмiр сүруде. Ата­сы Нұрмаханбеттiң айтқан өсиетiн әлi де естен шығарған жоқ.
Құндызай Өтеген,

№177 орта мектептiң

Сексеуiл кентi,

Арал ауданы,

Қызылорда облысы

1941 жылы желтоқсан айында Күрiшбек ата майданға шақы­рылады. Ол Алматыда жасақталған 100-атқыштар бригада­сында алты ай жаттығудан өтедi. Мұнда ол партия ұйымының хатшысы болып та қызмет етедi. Күрiшбек ата қазақтың бiртуар батыр қызы Мәншүк Мәмето­вамен танысыпты. «Өте сауатты, алғыр қыз едi» деп еске алады Мәншүк апамызды.

Мәншүкпен бiрге майдан даласына аттанады. 1943 жылы күзде Невель қаласы үшiн ұрыста Мәншүк Мәметова қаза болады. Оның денесi сол қалаға жерле­недi. Қазақтың батыр қызын ардақтап, оның атына Невель қаласынан көше аты да берiледi. Кейiн атқыштардың екi бригадасы қосылып, дивизия атауын алады. Атқыштар арасында қайта iрiктеу басталғанда, Күрiшбек ата жаңа құрамға қосылады.

«Бiз 1944 жылы өте күштi бекi­нiс – Новосокольников қаласын азат ету үшiн шабуылға шықтық. Адам шығыны көп болды. Көретiн күнiм бар екен, бұл ұрыста да аман қалдым. «Ерлiк үшiн» медалiмен марапатталғанда қаза болған майдандас достарым есiме түсiп, кеудеме ащы өксiк тығылғаны әлi күнге ойымнан кетпейдi» деп еске алады майдангер ата.

1944 жылы қаңтар айынан бастап Күрiшбек атаның диви­зиясы Батыс майданға, Маршал Рокоссовскийдiң қоластына өте­дi. Брест қаласын азат ету ұры­сына кiрген кез де осы түс. Одан бөлек, көптеген елдi мекендердi жау тұзағынан азат еттi. Кү­рiшбек атаға Брест қаласын азат етудегi ерлiгi үшiн III дәрежелi «Даңқ» орденi табыс етiледi.

1946 жылы елге оралған Кү­рiшбек ата 1953 жылға дейiн Ұзын­бұлақ ауылында мұғалiм, комсомол, партия ұйымының хат­­шысы болып қызмет атқа­ра­ды. 1953-58 жылдары Кеген ау­даны, Қарқара ауылында 7 жыл­дық мектепте мұғалiм болды. 1959-76 жылдары қазiр өзi тұрып жатқан Сәмбе ауылындағы орта мектепте қызмет iстеп, зейнетке шықты.

Күрiшбек ата қырық жылдан артық өмiрiн жастарға бiлiм, тәрбие беруге сарп еттi. Осы еңбегiн бағалап, жыл сайын мара­патқа ие болады. Олардың iшiнде Маршал Г.К.Жуковтың медалi де бар. Бүгiнгi күнi Күрiшбек ата – бейнеттiң зейнетiн көрiп, немере мен шөбере сүйiп отырған бақытты жан.
Ақтiлек Сыбан,

Сүмбе орта мектебiнiң

9-сынып оқушысы.

«Ұланның» жас тiлшiсi

Сүмбе ауылы,

Ұйғыр ауданы,

Алматы облысы

№173 физика-математикалық гимназиясының

Алматы қаласы

Соғыс деген ызғарлы сөз. «Соғыс» десе, ел қорғаған батырдың шайқаста қан төгiп, көкiрегiн оққа төсеген ерлiгi елестейдi.

Ұлы Отан соғысының аты аңызға айналған қаһарманы, Кеңес Одағының батыры, белгiлi жазушы Бауыржан Мо­мышұлы былай деп жаз­ды:«Бiздiң жүрегiмiз темiр емес. Бiрақ бiздiң кек отымыз қандай темiрдi болса да ерiтiп, күйдiрiп жiбере алады. Бiздiң үрейдi жеңетiн ең күштi қаруы­мыз бар, ол – Отанға деген сүйiспен­шiлiк» деген екен.

Бауыржандай батыр бабамыз бар бiз бақытты ұрпақпыз!

Елiмiздiң намысы мен ба­тылдығын паш еткен ұлы Же­ңiске биыл 65 жыл! Бiз үшiн бұл күн тарих бетiнде алтын әрiп­термен жазылған, қазақ батыр­ларының ерлiгiн еске алатын ерекше күн!

Құмқұдық ауылы,

Әйтеке би ауданы,

Ақтөбе облысы

Атам соғысқа Беларусь жерi­нен кiрiсiптi. 61-армия, 115-ат­қыштар дивизиясы. 26-атқыштар полкi, 3-атқыштар батальонының құрамында Беларусь, Латвия, Румыния, Венгрия, Польша, Австрия елдерiн азат етуге қатыс­ты. Атам батальон командирi Павел Стрюковты сағынышпен еске алып отырады.

Атам Ұлы Жеңiстi Австрия астанасы Вена қаласында қарсы алды. Бiрақ елге бiрден қайтпай, 1947 жылдың наурыз айына дейiн әскер қатарында болды. Қазiр атамның соғыс жалынына оранған жастық шағын үйдегi орден-медальдары, майдан даласынан дала поштасымен жолдаған үшбұрышты хаттары еске түсiредi.

21 жасында Ұлы Жеңiстi қарсы алып, соғыстан кейiн елдiң еңсесiн көтеру жолында аянбай еңбек еткен атамның өмiрi маған үлкен үлгi. Тасқа салса кетiлме­ген, ұлы көкiрек нағыз ерлер ғой бұл асылдар! Әжем екеуi бала, немере өсiрiп, бүгiнде шөбере шуағына шомылып отыр. Олар өздерiнiң ғибратты өмiр жолымен адами бақыттың бәрiне лайық деп ойлаймын.

Мен атамның Ұлы Жеңiстiң 70, 80, 90, 100 жылдығын көруiн қатты қалаймын.
Әдемi Тұрсынқожа,

№176 мектеп-гимназияның

Алматы қаласы

Жеңiс жайлы толық дерек бiлмеп ем.

Жеңiс жайлы бiлгiң келсе қартқа бар

Қан майданнан жалғыз ұлы келмеген.

Жетiм бала әке ашуын сезбеген.

Жеңiс жайлы тарихқа ұңiл, бауырым,

Жеңiс жайлы сонда толық бiлесiң.

Сұрапылдар өттi-кеттi көлденең.

Елi үшiн басын тiгiп қатерге

Ар-намыстың аппақ туын бермеген.

Аман қалып оқ астынан бораған.

Кеудең толы ордендер мен медальға,

Ортамызда жүрсiң бүгiн, өр адам.

Келдi оның көптеп рахат көргiсi.

Қалды сан ер топыраққа көмiлiп,

Бастарына қойылмастан белгiсi.

Жеңiс күнi бүр жарады көңiл-гүл.

Опат болған жауынгердiң демiндей,

Саябақта жанады алау көгiлдiр.

Соғыс та өттi қырып-жойып, бұрқаған.

Мiне, бүгiн алпыс бес жыл болыпты-ау,

Зұлмат шақтан алыстаймыз бiр табан.

Кенбай орта мектебi,

Сағыз ауылы,

Қызылқоға ауданы,

Атырау облысы

Соғыстан қайтты бiр сарбаз
Сағыздың ерке өзенi,

Елiре соқты жағаға.

Өзгеден ерек сол күнi,

Ауыр боп тидi анаға.

Кәрi де, бала-шаға да.

Өмiрге құштар қалпыңда,

Майданға кеттiң, жан аға.

Таппадың тiптi бiр тыным.

Түнерiп қауiп төнгенде,

Досың боп қара мылтығың.

Жалмады талай арысты.

Мылтықтың оғы босқа ұшпай,

Өлiм мен өмiр алысты.

Кешегi қанды соғысты.

Ұмытпас ұрпақ санасы,

Көргендей қайта сол түстi.

Түспейдi ендi үзiлiп.

Тыңдайды ұлың күрсiнiп,

Тыңдаймын мен де егiле.