Қоғамдық ғылымдар жүйесінде этнология және оның орны
Оңтүстік-шығыс Азия халықтарының антропологиялық және тілдік сипаты
жүктеу/скачать 146.94 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 35. Оңтүстік-шығыс Азия халықтарының дәстүрлі шаруашылығы
| 34. Оңтүстік-шығыс Азия халықтарының антропологиялық және тілдік сипаты
Оңтүстік Шығыс Азия хклықтары синотибе семьясы тілдерінде қытай әне тибет фирма топтарын қоса тай тілдері семьясы тлдерінде австроазия австронезия семьясы тілдерін де және белгілі бр семьяға жататындағы әлі анықталып болмаған пікір кейбір тілдерде сөйлемеді. 35. Оңтүстік-шығыс Азия халықтарының дәстүрлі шаруашылығы Оңтүстік Шығыс Аияда шаруашылығының қызметтің нағыз әр алуна түрлері өрістеген. Онда ең өқарапайымнан бастап жоғыры өркендеген типке дейінгі шаруашылық мәдени өте әр алуан типтер қанат жайған. Қазіргі кезге дейін ит тұмсығы өтпейтін тропиктік ормандарда күн көріс қажеттерін кезде аңшылықпен терімшілікпен табысын шатыс халық топтары да кездеседі. Оңтүстк Шығыс Азияны мекендеушілердің басым көпшілігінің айналасатын жұмыстарының негізгі түрі плугті егіншілік. Ең бастысы суырмалы жазықтар немесе террастық егістерге күріш егу. Оңтүстік Азияның қүрамына Пәкстпан, Үндістан, Бангладеш, Непал, Бутан, Шри-Ланка, Мальдив Республикасы кіреді (49-сурет). Аймақтағы ең үлкен ел - Үндістан, ал ең кішкентай елдер - Бутан корольдігі мен маржандық аралдарда орналасқан Мальдив Республикасы. Бутан мен Непал тау елдері болып табылады. Оңтүстік Азияның жер бедері өте күрделі. Мүнда асқақтаған Гималай таулары мен ойпатты жазықтар, үстірттер мен аласа таулар көршілес орналасқан. Гималай тауларының етегіндегі Үнді-Ганг ойпаты оңтүстікке қарай біртіндеп биіктеп, Декан таулы үстіртіне үласады. Таулы үстірттің батысы мен шығысындағы көтеріңкі бөлігі Батыс және Шығыс Гат тауларына үласады. Гаттаулары Үнді мүхиты жағалауларында тік жартасты болып келеді. Гималай тауларының атауы непал тілінен аударғанда «қар мекені» дегенді білдіреді. Мұндағы көптеген тау шыңдары 8000 м-ден асады. Ең биік нүктесі - Джомолунгманың атауы «Таудың ана құдайы» деген мағына береді. Ғаламшардың ең биік нүктесі болып та- былатын бұл шыңға адам баласы тұңғыш рет тек 1953 жылы көтерілген. Қ. Уәлиев бастаған Қазақстан альпинистері де бұл шыңды 1982 жылы «бағындырған». Оңтүстік Азия пайдалы қазбаларға бай. Үндістан түбегінде темір, мыс, марганец, хромит, алтын, алмас, графит кен орындары бар. Жағалық жазықтарда мцнай мен табиги газ кездеседі. Аймақ сирек кездесетін асыл тастарға да бай болып келеді. Климатын қалыптастыруда аймақтың оңтүстіктегі орны мен Үнді мүхитынан соғатын муссондардың ықпалы зор. Климаты субэкваторлық ауыспалы ылгалды болып келеді. Аптапты ыстық ауа райы сәуір мен мамыр аралығында, жазғы муссонның алдында орнайды. Ауа температурасы +50°С-қа жетіп, жер бетін күйдіріп, қүрғатып жібереді. Маусым мен қыркүйек аралығында байқалатын оңтүстік- батыс муссон дар найзағайлы нөсер жаңбырларды әкеледі. Әсіресе Гималайдың оңтүстік-шығысында жауын-шашын өте мол түседі (қанша?). Ал Үнді өзенінің төменгі ағысын алып жатқан Тар иіөлі ең қүрғақ, ыстық аудандар қатарына жатады. Аймақ арқылы Азияның Гималайдан басталатын Ганг, Брахмапутра, Үнді сияқты ірі өзендері ағып өтеді. Ганг өзенін үнді халқы қасиетті деп есептеп, пір түтады. Қосарбеттегі «Табиғат зоналары» картасымен 37-сурет мәліметтерін пайдаланып, аймақтағы табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің ерекшел іктерін естеріңе түсіріңдер. Оңтүстік Азияда халық саны көп және тығыз орналасқан. Үндістанның өзінде ғана Африка мен Оңтүстік Америка халқын қосқандағыдай халық түрады. Аймақтағы халықтың үлттық және тілдік қүрамы да өте күрделі. Саны жағынан ең көп халық цнділер, олардың тілі хинди де кеңінен тараған. Оңтүстік Азиядағы Гималай тауларының баурайы - әлемдік дін болып есептелетінбуддизмнің пайда болған жері. Бұл аймақтағы елдердің халқы ежелден-ақ егін шыруашылығымен айналысып келеді. Осында өсірілетін шай, мақта, джут, күріш, қант құрағы, бидай өнімдерін дүние жүзінің көптеген елдері сатып алады. Шри-Ланка аралында өсірілетін цейлон шайы мен үнді шайы дүние жүзіне әйгілі. Үнділер сиыр малын қасиетті деп есептейтіндіктен, күш-көлік ретінде ғана пайдаланылады. Халықтың біраз бөлігі теңіз кәсіпшілігімен де айналысады. Атадан балаға мирас болып келе жатқан қолөнер де халықтың күнкөріс көзі болып табылады. жүктеу/скачать 146.94 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|