Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ

Модернизм-бұл XIX ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басында өнердің, әдебиеттің, сәулет өнерінің, философияның және адам қызметінің басқа да салаларына енген мәдени және жасанды қозғалыс. Бұл дәстүрлі құндылықтарға реакцияны және жаңашылдық пен инновацияға деген ұмтылысты білдіреді.

Модернизмді талдайтын және түсіндіретін бірнеше заманауи теориялар бар:

Гил Делеузенің модернизм теориясы (Gilles Deleuze): француз философы өз еңбектерінде модернді зерттеді. Ол модернистік мәдениеттегі бостандыққа, әртүрлілікке және алшақтыққа баса назар аударды.

Освальд Шпенглер теориясы (Освальд Спенглер): "Еуропаның батуы" атты еңбегінде ол мәдениеттер органикалық тіршілік иелерімен ұқсастықта дамиды және өсу, жетілу және құлдырау кезеңдерін бастан кешіреді деген идеяны ұсынды. Модернизм, оның пікірінше, мәдениеттің деградациясының жаршысы.

Вальтер Бенджамин теориясы: ол модернизмді дәстүр мен болашақ арасындағы шиеленісті өтпелі кезең ретінде қарастырды. Ол өз еңбектерінде технологиялық өзгерістердің мәдениет пен қоғамға әсерін талдады.

Фредерик Джеймисонның теориясы (Фредрик Джеймсон): ол постмодернизмді талдауға назар аударады, сонымен бірге модернизмге де әсер етеді. Джеймисон модернизмді Әлеуметтік және экономикалық өзгерістерге реакция ретінде талдайды.

Жан-Франсуа Лиотард теориясы (Jean-François Lyotard): оның еңбектерінде постмодернизмге тән, бірақ модернизмнің кейбір аспектілеріне де қатысты метанарративтердің (үлкен баяндау құрылымдарының) жойылуына баса назар аударылады.

Гриндберг пен Габриэль теориясы (Clement Greenberg and Harold Rosenberg): бұл екі американдық сыншылар өздерінің зерттеулерін өнер салаларына бағыттады және модернизмнің американдық интерпретациясына үлкен әсер етті.

Тео Ван Дюссельдің теориясы (Theo van Doesburg): ол дадаизм мен конструктивизмнің негізін қалаушылардың бірі және сәулетші және суретші болды. Оның өнердің қоғамға әсері туралы идеялары модернизмнің дамуы үшін өте маңызды болды.

Михаил Бахтиннің теориясы (Микхейл Бахтин): оның басты қызығушылығы әдеби теория саласында болғанымен, оның диалог, Полифония және хронотоп (кеңістіктік-уақыттық жағдай) туралы идеяларын модернизмді талдауға қолдануға болады.
Жан Бодриллард теориясы (жан Баудриллард): француз философы қазіргі қоғамды симуляциялар мен гиперреализм тұрғысынан талдады. Ол шындықты рәміздер мен белгілермен алмастырады, бұл әсіресе постмодернизмге тән, бірақ модернизмде тамыры бар деп тұжырымдады.

Чижек теориясы (Slavojžek): словен философы модернизмді Лакан тұрғысынан талдайды психоанализ. Ол модернизмнің символдық аспектісін және оның субъективтіліктің қалыптасуына әсерін көрсетеді.

Ханс Георг Гадамердің теориясы (Ханс-Джордж Гадамер): бұл неміс философы модернизмді өнерді түсіндіру мен түсіну тарихындағы өтпелі кезең ретінде қарастырды.

Фридрих Яргердің теориясы (Фридрих А. Хайек): Экономист және философ, Яргер модернизм кезеңіндегі еркін нарық пен индивидуализмнің мәдениет пен қоғамға әсерін талдады.

Мартин Хайдеггердің теориясы (Мартин Хайдеггер): неміс философы модернизм кезеңінде технологияның адам өміріне әсерін зерттеді.

Ролан Барттың теориясы (Роланд Бартес): Француз әдебиеттанушысы және философы модернистік әдебиетті түсіну үшін маңызды семиотика мен символизмді талдады.

Теориясы Джульетта Бувуар (Simone de Beauvoir): француз философы және жазушысы модернизмді әйелдердің жеке басы мен теңдігі туралы жаңа түсініктер қалыптастыратын кезең ретінде қарастырды.

Эрик Фромм теориясы (Erich Fromm): әлеуметтанушы және психоаналитик модернизмнің адами қатынастар мен өзін-өзі сезінуге әсерін талдады.