Өндірістік қорлар
жүктеу/скачать 99.46 Kb.
|
| Өндірістік қорларды пайдалану
«Негізгі қорларды пайдалануды жақсарту өнім шығару көлемінің ұлғаюына, еңбек өнімділігінің өсуіне, өзіндік құнның төмендеуіне және пайданың ұлғаюына ықпал етеді,Бұдан басқа, жаңарту процесі жеделдетіледі, негізгі қорлар және моральдық-ескірген жабдықтарды пайдаланудан болатын шығындар азаяды. Негізгі қорларды пайдалануды бағалау үшін өндірістік қорлардың негізгі (жалпылаушы) және жеке көрсеткіштері қолданылады. Негізгі көрсеткіштер негізгі қорларды пайдаланудың соңғы нәтижесін көрсетеді. Оларға жатады: - қор қайтарымы, - өндірістік қорлардың рентабельділігі, - қор сыйымдылығы, - өндірістік қуатты пайдалану коэффициенті • Машиналар мен жабдықтарды пайдалануды бағалау үшін көрсеткіштер пайдаланылады: - Жабдықты экстенсивті пайдалану коэффициенті, - Жабдықты қарқынды пайдалану коэффициенті, - Жабдықты пайдаланудың интегралды коэффициенті, - Ауысым коэффициенті. Өндірістік алаңдарды пайдалану сипаттамасы үшін мынадай көрсеткіштер пайдаланылады: - 1м2 өндірістік алаңда өнім шығару, - жабдықтың өндірістік алаңының жұмыспен қамтылу коэффициенті • Негізгі қорларды пайдалану тиімділігін жақсартудың негізгі бағыттары: - жабдықтарды техникалық жетілдіру және жаңғырту; - машиналар мен жабдықтардың үлес салмағын арттыру есебінен негізгі қорлардың құрылымын жақсарту; - жабдық жұмысының қарқындылығын арттыру; - жедел жоспарлауды оңтайландыру; - кәсіпорын қызметкерлерінің біліктілігін арттыру.»/20/ Айналымдағы өндірістік қорлар «Айналымдағы өндірістік қорлар-бұл еңбек заттары (шикізат, негізгі материалдар мен жартылай фабрикаттар, қосалқы материалдар, отын, ыдыс, қосалқы бөлшектер және т.б.); қызмет мерзімі 12 айдан аспайтын еңбек құралдары, заттар мен құралдар; аяқталмаған өндіріс және болашақ кезеңдердің шығыстары. Айналымдағы өндірістік қорлар өндіріске өзінің заттай түрінде кіреді және өнімді дайындау процесінде тұтынылады және өзінің құнын жасалатын өнімге аударады. Айналым қорлары-бұл кәсіпорынның дайын өнім қорына салынған қаражаты, тиелген, бірақ төленбеген тауарлар, сондай-ақ есеп айырысу қаражаты және кассадағы және шоттардағы ақша қаражаты. Айналыс қорлары тауарлар айналымы процесіне қызмет көрсетумен байланысты және құнды жасауға қатыспайды, ал оның тасымалдаушылары болып табылады. Айналымдағы өндірістік қорлар мен айналым қорларының қозғалысы бірдей сипатқа ие және айналымдағы өндірістік қорлар мен айналым қорларын бірыңғай ұғым – айналым қаражатына біріктіруге мүмкіндік беретін бірыңғай процесті құрайды. Өндірістік цикл аяқталғаннан кейін дайын өнімді дайындау және оны іске асырғаннан кейін айналым қаражатының құны өнімді (жұмыстарды, қызметтерді) сатудан түскен түсім құрамында өтеледі, бұл кәсіпорын қаражатының үздіксіз айналым айналымы жолымен өндіріс процесін жүйелі түрде қайта бастауға мүмкіндік береді. Өндірістік қорлар-бұл өндірістік процеске жіберу үшін дайындалған Еңбек заттары; шикізаттан, негізгі және қосалқы материалдардан, отыннан, жанғыш, сатып алынатын жартылай фабрикаттардан және жинақтаушы бұйымдардан, ыдыстар мен ыдыстық материалдардан, негізгі қорларды ағымдағы жөндеуге арналған қосалқы мастерден тұрады. Аяқталмаған өндіріс және өз өндірісіндегі жартылай фабрикаттар бұл өндірістік үдеріске енген Еңбек заттары: өңдеу және құрастыру процесіндегі материалдар, бөлшектер, тораптар мен бұйымдар, сондай-ақ кәсіпорынның бір цехтарында толық өндірілмеген және осы кәсіпорынның басқа цехтарында одан әрі өңдеуге жататын өз өндірісіндегі жартылай фабрикаттар. Болашақ кезеңдердің шығыстары бұл осы есепті кезеңде жүргізілген, бірақ экономикалық мазмұнға байланысты не қалыптасқан есепке алу мен жоспарлау практикасы бойынша – болашақ кезеңдерге жататын шығындарды қамтитын айналым қорларының ерекше емес элементтері. Мысалы, бұл осы кезеңде өндірілетін жаңа өнімді дайындау мен игеру шығындары, бірақ болашақ кезең өнімінің өзіндік құнына (өнімнің жаңа түрлерінің технологиясын құрастыру мен әзірлеуге, жабдықты қайта орнатуға және т.б. шығындар) жатады. Ақша қаражаты және бағалы қағаздар айналым қаражатының ең өтімді бөлігі. Ақша қаражатына кассадағы, есеп айырысу, ағымдағы, валюталық және т.б. шоттардағы ақша жатады. Қысқа мерзімді қаржы салымдарын құрайтын бағалы қағаздарға басқа кәсіпорындардың бағалы қағаздары, мемлекеттік облигациялар және жергілікті билік органдары шығарған бағалы қағаздар кіреді. Дебиторлық берешек-айналым капиталының маңызды компоненті. Дебиторлық берешек деп жеке және заңды тұлғалардың осы кәсіпорынға берешектің әртүрлі түрлерін түсінеді. дебиторлық берешектің мынадай түрлерін бөледі: тауарлар мен қызметтер үшін дебиторлармен есеп айырысулар; алынған вексельдер бойынша дебиторлармен есеп айырысулар; еншілес кәсіпорындармен есеп айырысулар; жеткізушілер мен мердігерлерге берілген аванстар және дебиторлық берешектің басқа да түрлері. Дебиторлық берешекті басқарудың міндеттері мыналар болып табылады: сатып алушылардың төлем қабілетсіздігінің тәуекел дәрежесін айқындау, күмәнді борыштар бойынша резервтің болжамды мәнін есептеу, сондай-ақ іс жүзінде немесе әлеуетті төлем қабілеті жоқ сатып алушылармен жұмыс істеу жөнінде ұсынымдар беру. Айналым қаражатының жекелеген элементтерінің олардың жалпы құнындағы арақатынасы айналым қаражатының құрылымы деп аталады. Әр түрлі кәсіпорындардағы айналым қаражатының құрылымы әртүрлі. Өнеркәсіптік кәсіпорындардың айналым қаражатының ең көп бөлігін тауарлық–материалдық құндылықтар (75-85%), болашақ кезеңдер шығыстарының үлесі (9%) құрайды. Айналым қаражатының жалпы құрылымында өндіріс саласында орналастырылған қаражат басым (барлық айналым қаражатының 70% - дан астамы).»/21/ жүктеу/скачать 99.46 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|