Онтуганова шынар шералиевна
жүктеу/скачать 6.99 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мәселелік оқу
| «Deal» әдісі:
- көргені бойынша туындаған идеялар бойынша (Тәжірибе немесе құбылыс); - өзінде бар біліммен байланыс және оны түсінуі бойынша; - білімін қолдануы бойынша сұрақтарды құрылымдауға үйрететін әдіс ретінде құнды. Бұл әдісте түсіндіру, талдау байланыс, болжамдар немесе қорытынды жасау үшін өзінде бар біліммен байланыстыру жүзеге асырылады. Шәкірттердің ойлау қабілетін дамытуға оқытудың мәселелік сипатта болуы ерекше әсер етеді. Мәселелік оқу – оқушыға беретін білімнің бәрін мұғалімнің өзі баяндап бермей, олардың алдына сұрау салып, мәселе қойып, соны өздерінше шешуге бағыттау. Әрине, кез келген сұрақ мәселелік бола бермейді. Мәселелік сұрақ – білетін мен білмейтіннің арасындағы қайшылықты іздеу, оны шешуге қажетті жетіспей түрған тәсілді табу. Бұлай оқытудың басты жолы – оқушыны дұрыс ойлай білуге баулу. Бұл жерде материалға сай дұрыс сұрақ қоя білудің де маңызы зор. Оқушылар алға қойылған мәселені шешу ақыл-ой қызметінің ерекше күшін қажет ететінін айту керек, бірақ сол қажетті ақыл-ой қызметіне дағдыландыру негізгі мәселе болмақ. Зерттеулердің нәтижелері ойлаудың дамуын қамтамасыз ететін негізгі шарттардың бірі оқушының ойлау белсенділігін белсендіретін проблемалық жағдай туғызатын міндеттерді алдын-ала қою екенін көрсетіп отыр. Осы тұста «проблемалық жағдаяттың» бізге не себепті қажеттігі туындады деген сұрақтар қойылуы мүмкін. Себебі, «Ойлау процесі әрқашан адам қандай да бір интеллектуалды қиындыққа тап болған кезде пайда болады» (Гальперин, 1985) [37,б. 37]. Мәселелік жағдаят - бұл «субъект жүзеге асыратын қиындық, және ол оны жою әдісін тапқысы келеді» (Фридман, 1977) [161]. Мәселелік жағдаятты талдау дегеніміз – оқушының дербес, танымдық қызметінің бірінші кезеңі. Жағдаятты ұғыну оқушыны пайда болған интеллектуалдық шындықтың себебін нақты және не екенін түсінуге, санада «бұл не нәрсе?» деген сұрақтың пайда болуына алып келеді. Оқушылар іздену-зерттеу жобасының мәселесін айқындаған соң, енді оны шешу жолдарын іздестіреді. Бұл кезең – мәселені шешу кезеңіне өту жолдары, яғни ойлану үдерісінің кезеңі деп аталады. Гегельдің мынадай пікірі бар: «Объектіні шынымен танып-білу үшін, ой таңқаларлық деңгейден жоғары көтерілуі керек». 97 Болжам - ойлану үдерісінің аса маңызды және шарықтау шегі болып келеді. Сондықтан оқушылардың танымдық қабілеттерін қалыптастыруда оларға болжам жасай білуге баулудың да рөлі үлкен болып табылады. Мәселе балалардың қандай болжам жасағанында емес, олардың болжамды қалай жасайтынына ерекше қарау керек. Әрине, оқушылар үшін ғылыми болжам жасау оңай емес. Дегенмен, оқушылардың логикалық ойлауын ойдағыдай дамыту үшін оларды шешуде мектеп оқушылары мәселелік жағдаяттармен кездесетін және оларды шешетін міндеттер жүйесі қажет. Мәселелік жағдаяттар жүйесін құру үшін келесілерді қарастыратын боламыз: 1) мәселелік жағдаяттар жүйесі барлық зерттелген тақырыпты қамтып отыруы керек; 2) белгісіз ретінде әр мәселелік жағдайда тек бір ғана ассимиляцияланған қатынас әрекет етуі керек; 3) әселелік жағдаяттар жүйесінде тақырыпты меңгерудің әр түрлі кезеңдерінде түрлі мәселелік жағдайлар әр түрлі дидактикалық қызметтерді атқаруы керек; 4) мәселелік жағдайлар әр оқушының оқу процесінде жүзеге асыруы тиіс дәйекті қадамдарды құруы керек; 5) мәселелік жағдаяттар жүйесін дамыта отырып, алдымен үйренуге тиісті білім мен іс-әрекеттің негізгі бірліктерін анықтап, оларды жалпылау дәрежесін және оңтайлы дәйектілігін анықтау қажет. Ойлауда қарым-қайшылықтың пайда болуы – мәселенің тууына жағдай жасайды, затты не құбылысты дербес алып қарауға мүмкіндік береді. Ойлауда диалектикалық қайшылықтың болуы оқушының өз бетінше жұмыс істеуіне түрткі болып, содан барып шешуді керек ететін мәселе туады. Сөйтіп білетін мен білмейтіннің арасында қайшылықтар туындайды да, сол мезетте дайын тәсіл болмағандықтан, өзекті мәселе туындайды, сөйтіп оқушының ізденімпаздық әрекеті мен ынтасы арта түседі. Сонымен бірге мұғалім шәкірт ойлануындағы дара айырмашылықтарды да, яғни олардың ой тәсілдерінің (талдау, жинақтау, салыстыру, жалпылау, жүйелеу, т.б.) түрліше болатындығын да есте ұстауы тиіс. жүктеу/скачать 6.99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|