Орындаған: Жұмақожа Аружан

Шетелдік инвестицияларды тартуға әсер ететін факторлар

жүктеу/скачать 160.97 Kb.

бет	5/7
Дата	16.12.2022
өлшемі	160.97 Kb.
	#467362

1 2 3 4 5 6 7

Курсовая СОӨЖ Жұмақожа А.

2.4 Шетелдік инвестицияларды тартуға әсер ететін факторлар
Қазақстанға табиғи ресурстардың көптігі мен стратегиялық орналасуы тән болғанымен, көптеген шетелдік инвесторлардың пікірінше, Қазақстан Республикасының инвестициялық ахуалы перспективалы, бірақ әлі де тұрақсыз. Тұрақсыздық республикаға шетелдік инвестициялардың түсуіне кедергі келтіретін бірқатар жағымсыз факторлардың басым болуымен қатар жүреді. Бұл факторлардың болуы Қазақстан Республикасы Үкіметінің шетелдік инвестицияларға қатысты теріс ішкі саясатына байланысты. Мүдделі шетелдік инвесторлардың сауалнамасы нәтижесінде Қазақстанға шетелдік инвестициялардың келу жолында бес негізгі кедергі анықталды:
) бюрократия;
) қаржылық тәуекел;
) Қазақстанның салық және қаржы режимі;
) құқықтық инфрақұрылым /құқық саласындағы өзгерістер қарқыны;
) валюталық бақылау.
Бес фактордың екеуі таза экономикалық емес, республикаға Инвестициялар ағынына айтарлықтай әсер етеді. Қазақстандағы салық және қаржы режимі мен валюталық бақылау сияқты факторлар ТМД елдеріндегі либералды факторлардың бірі ретінде танылғанымен, олар шетелдік инвестициялардың ағынына да ықпал етпейді. Қаржылық тәуекел инфляциямен және валюта бағамдарының ауытқуымен байланысты.Шетелдік инвестор үшін салық салудың жеңілдікті шарттары емес, олардың мемлекет үшін де, инвестор үшін де Тұрақты, болжамды және үнемді жағдайы маңызды екенін атап өткен жөн. Бұл факторлардың барлығы Үкіметтің жалпы экономикалық стратегиясымен байланысты екені сөзсіз, сондықтан бұл мәселелерді шешу кешенді тәсілді қажет етеді. Нақты нұсқаулық, шетелдік инвестицияларды тарту жөніндегі іс-қимыл бағдарламасы қажет және осы бағдарлама негізінде сыртқы капитал салымдарын басқару, тарту және ынталандыру тетіктерін құру қажет. Бұл пікірді көптеген экономистер бөліседі. Шетелдік инвестицияларды тартуда мүлікті жекешелендіру мен мемлекет иелігінен алу үшін жүйелі түрде жүргізіліп жатқан бағыт маңызды рөл атқарады деп ойлаймыз. Қазіргі халықаралық талаптарға сәйкес келетін сыртқы экономикалық қызметті реттеудің нарықтық тетігі құрылуда. Әкімшілік әдістердің басым болуымен күрделі, бюрократиялық, ол біртіндеп шетелдік серіктестер үшін қарапайым және түсінікті, функциялардың нақты бөлінуімен ауыстырылады.Бірақ республика Үкіметі жүргізіп жатқан барлық өзгерістерге қарамастан, Қазақстанның бай табиғи ресурстары кең және жан-жақты инвестициялық ынтымақтастық үшін негіз болып қала береді. ЮНЕСКО мамандарының қорытындысы бойынша, Қазақстан жерін ақылға қонымды пайдалану кезінде 1 млрд. астам адам асырай алады. Халықтың жалпыға бірдей сауаттылығы және бір мезгілде жұмыс күшінің салыстырмалы арзандығы, саяси тұрақтылық, ұлтаралық қақтығыстардың болмауы - шетелдік әріптестермен кең инвестициялық ынтымақтастыққа ұмтылатын Қазақстанның нақты әлеуметтік-экономикалық артықшылықтары. Қолайлы инвестициялық ахуалды қалыптастыру кезінде оған әсер ете алатын ішкі ғана емес, сонымен қатар сыртқы факторларды, әлемдік капитал нарығының жалпы жағдайын және шетелдік инвесторлар өз қызмет аясын кеңейте отырып, тұрақты саяси жағдайы және ұқсас әлеуметтік-экономикалық жағдайлары бар елдермен жұмыс істеуді жөн көретіндігін ескермеуге болмайды. Сондықтан Қазақстанға шетелдік инвестицияларды тартудың алғашқы кезеңінде олар үшін ерекше жеңілдікті жағдайлар жасау қажет.
Қазақстан шетелдік инвесторлардың қызметі үшін қолайлы әлеуметтік, қаржы - экономикалық, құқықтық режимді және олардың мүдделеріне сәйкес келетін инвестициялық ахуалды құруға, өз проблемаларын бір мезгілде шешуге және қойылған мақсаттарға қол жеткізуге ұмтылады. Осыған байланысты Қазақстан Республикасының Үкіметі елеулі қадам жасады: әзірленді және қолданысқа енгізілді. Қазақстандағы шетелдік инвестициялардың құқықтық режимін айқындаған "шетелдік инвестициялар туралы" Заң Қазақстан Республикасында шетелдік инвестицияларды жүзеге асыру нысандары мен салу объектілерін белгіледі.
Құқықтық режим шетелдік инвесторлар үшін кепілдіктерді қарастырады, олардың негізгілері:
) ұлттық режим, яғни шетелдік инвесторлар отандық инвесторлардан кем емес қолайлы жағдайларды пайдалануға құқылы;
) Республика атынан үкіметтік кепілдіктер;
) заңнаманың өзгеруінен және саяси жағдайдан кепілдіктер;
) экспроприациядан кепілдіктер және т. б.
Сондай-ақ, Қазақстан Республикасының Үкіметі республикадағы инвестициялық қызметті реттейтін басқа да заңдар мен нормативтік актілерді әзірлеп, қолданысқа енгізді. Республиканың саясаткерлері мен экономистерінің көзқарасы бойынша шетелдік капиталдың қатысуымен келесі міндеттерді шешуге болады:
экспорттық әлеуеттің тиімділігін арттыру, оның шикізаттық бағытын еңсеру және импортты алмастыратын өндірістерді дамыту;
елдің экспорттық экспансиясын күшейту және оның сыртқы нарықтардағы позициясын нығайту;
жаңа техника мен технологиялардың, өнімді басқару және өткізу әдістерінің көмегімен өндірістің ғылыми-техникалық деңгейін арттыру;
мемлекеттік бюджетке түсетін салық түсімдерін ұлғайту;
артта қалған және депрессияға ұшыраған аудандардың дамуына ықпал ету және ұлттық экономикада жаңа жұмыс орындарын құру;
кадрларды оқыту және қайта даярлау арқылы заманауи өндірістік және басқару тәжірибесін пайдалану;
Қазақстанның экономикалық тәуелсіздігіне қол жеткізу [21].
Осылайша, шетелдік инвестициялар Қазақстан үшін объективті қажетті процесс ретінде әрекет етеді, өйткені ол экономиканы қаржылық тұрақтандыруға ықпал етеді, инфляцияға қарсы күрес, құрылымдық қайта құру, экономиканың технологиялық және басқарушылық артта қалуын жою сияқты макроэкономикалық сипаттағы стратегиялық және тактикалық міндеттерді шешеді. Яғни, осы факторлардың барлығы сыртқы капитал салымдарын тарту мен пайдаланудың маңыздылығын дәлелдейді.
Республикаға портфельдік инвестициялардың түсуіне кедергі келтіретін ең басты фактор Қазақстанда қалыпты жұмыс істейтін бағалы қағаздар нарығының жоқтығы-осы салаға осындай инвестицияларды тарту үшін нақты негіз болып табылады.
Қазақстандық еурооблигациялардың әлемдік капитал нарығындағы табысты дебютіне (олардың шығарылымы 1996 жылғы желтоқсанда Амстердамда орын алды) және мамандардың Қазақстан Халықаралық бағалы қағаздар нарығына интеграцияны дамытуда өзінің алғашқы табысты қадамын жасады деген пікірлеріне қарамастан, республиканың ішкі қор нарығы жеткіліксіз дамыған. Ол салыстырмалы түрде төмен деңгейде жұмыс істейді және әлемдік қор нарығында әлі танылмаған.
Экономиканың осы саласын реттейтін заңнама қалыптасу сатысында, тұрақсыз. Қалған факторлар алдыңғыдан тікелей туындайды: республиканың бағалы қағаздар нарығының белгісіздігі, "ашықтығы", олармен ұштасатын орасан зор тәуекелдер - мұның бәрі шетелдік инвесторды Қазақстанның бағалы қағаздарына ақша салудан тежейді.

жүктеу/скачать 160.97 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7