Орындаған: Жұмақожа Аружан
жүктеу/скачать 160.97 Kb.
|
| II.Негізгі бөлім
Жалпы ұғымдар. Инвестицияларды талдау және түрлері Инвестиция дегеніміз - ақшалай да, нақты да инвестицияланған капитал. Олар ақшалай қаражат, банктік салымдар, пайлар, акциялар және басқа да бағалы қағаздар, жылжымалы және жылжымайтын мүлікке, зияткерлік меншікке, мүліктік құқықтарға және басқа да құндылықтарға салымдар түрінде жүзеге асырылады. Инвестициялардың мұндай анықтамасын бухгалтерлік есеп деп атауға болады, өйткені ол кәсіпорынның барлық активтеріне (қаражаттарына) инвестицияларды қамтиды. Негізгі қорларды көбейтуге салынған инвестициялар және айналым қаражатындағы өзгерістер капиталды салымдар деп аталады. Қазақстанда күрделі салымдар көлеміне жаңа құрылыс, қайта құру, кеңейту және қолданыстағы өнеркәсіптік, ауылшаруашылық, көлік, сауда және басқа кәсіпорындарды техникалық қайта жарақтандыру, тұрғын үй және мәдени-тұрмыстық құрылыс шығындары кіреді. Күрделі салымдарға барлық түрдегі құрылыс жұмыстарына арналған шығындар жатады; жабдықты монтаждау бойынша, құрылысқа арналған сметада көзделген монтаждауды талап ететін және талап етпейтін жабдықты сатып алуға; құрылысқа арналған сметаға енгізілетін өндірістік құрал-саймандар мен шаруашылық мүкәммалды сатып алуға; құрылысқа арналған сметаға кірмейтін машиналар мен жабдықтарды сатып алуға; өзге де күрделі жұмыстар мен шығындарға арналған шығындар. Күрделі жөндеуге арналған шығындар күрделі салымдарға енгізілмейді. Инвестициялардың бір бөлігі ретінде капиталды инвестицияларды экономикалық мағынада инвестициялар деп атауға болады, өйткені олар нақты капиталды көбейтуге байланысты. Шетелдік капиталды тікелей тартумен байланысты шетелдік инвестициялардың нысандарын қарастырыңыз (бірлескен кәсіпорындар құру, қазақстандық компаниялардың бағалы қағаздар нарығында капиталды тартуы, Қазақстанда шетелдік иелеріне толығымен тиесілі кәсіпорындар құру, концессиялар мен өнімді бөлу туралы келісімдер негізінде капитал тарту), шетелдік несие алу сияқты нысандарды қалдырады, лизинг негізінде жабдықты алу және т. б. содан кейін инвестицияларды үш санатқа бөлуге болады: - шетелдік инвестор Қазақстандағы кәсіпорынды бақылауға алатын немесе оны басқаруға белсенді қатысатын тікелей; - шетелдік инвестор дивидендтер алуға қанағаттанатын кәсіпорынды басқаруға белсенді қатыспайтын портфельдік (көп жағдайда мұндай инвестициялар еркін айналымдағы бағалы қағаздар нарығында жасалады). Портфельдік санатқа мемлекеттік және муниципалдық бағалы қағаздар нарығындағы шетелдік инвесторлардың салымдары да жатады. - басқа инвестицияларға банктерге салымдар, тауарлық несиелер және т. б. жатады. Инвестициялардың алғашқы екі түрінің арасындағы шекара өте шартты (әдетте кәсіпорынның акционерлік (жарғылық) капиталының 10-20 және одан жоғары пайызы тікелей, 10-20 пайыздан азы портфельдік болады деп болжанады), алайда тікелей және портфельдік инвесторлар көздеген мақсаттар біршама ерекшеленетіндіктен, мұндай бөлу орынды болып көрінеді. Басқа инвестицияларды бөлу салым ерекшелігіне байланысты (жарғылық капиталға емес). Қолданыстағы заңнамаға сәйкес Қазақстан Республикасындағы инвестициялық қызмет мыналарды қаржыландыруы мүмкін: жеке қаржы ресурстарының және инвестордың ішкі шаруашылық резервтерінің мөлшерлеріне (пайда, амортизациялық аударымдар, азаматтар мен заңды тұлғалардың ақшалай жинақтары мен жинақтары, авариялардан, дүлей зілзалалардан болған шығындарды өтеу түрінде сақтандыру органдары төлейтін қаражат және т. б. қаражат); инвестордың қарыз қаражаты (банктік және бюджеттік кредиттер, облигациялық қарыздар және басқа да қаражат); инвестордың тартылған қаржы қаражаты (акцияларды сатудан алынған қаражат, еңбек ұжымдары мүшелерінің, заңды тұлғалардың азаматтарының пай және өзге де жарналары); белгіленген тәртіппен кәсіпорындар бірлестіктері орталықтандыратын ақша қаражатының мөлшері; мемлекеттік бюджеттерден, жергілікті бюджеттерден және бюджеттен тыс қорлардан инвестициялық қаражат бөлу; шетелдік инвестициялар; меншікті қаржы ресурстары (өзін-өзі қаржыландыру) пайда артық өнімнің құнын білдіретін кәсіпорынның таза кірісінің негізгі нысаны болып табылады. Оның мәні өнімнің (жұмыстардың, қызметтердің) сату бағасы мен оның толық меншігі арасындағы айырмашылықты құрайтын ақшалай түсімнің бөлігі ретінде әрекет етеді. Пайда кәсіпорынның коммерциялық қызметі нәтижелерінің жалпылама көрсеткіші болып табылады. Салықтар мен басқа да төлемдерді бюджеттен төлегеннен кейін кәсіпорынның таза пайдасы қалады. Оның бір бөлігін әлеуметтік және өндірістік сипаттағы күрделі инвестицияларға бағыттауға болады. Пайданың бұл бөлігін қор немесе кәсіпорында құрылатын осыған ұқсас мақсаттағы басқа Қор құрамындағы инвестицияларға пайдалануға болады. Кәсіпорындардағы инвестицияларды қаржыландырудың екінші ірі көзі амортизациялық аударымдар болып табылады. Кәсіпорында құндық тозудың жинақталуы жүйелі түрде (ай сайын) жүргізіледі, ал негізгі өндірістік қорлар ұдайы өндірудің әрбір циклынан кейін заттай нысанда өтеуді талап етпейді. Нәтижесінде кәсіпорындардың негізгі капиталын өндіруді кеңейту үшін жіберілуі мүмкін бос ақша қаражаттары (амортизациялық аударымдарды өндіріс шығыстарына қосу арқылы) қалыптасады. Тауар өндірушілердің бәсекелестігінен туындаған негізгі қорларды жаңарту қажеттілігі кәсіпорындарды кейіннен инновацияға инвестициялау үшін жинақтауды қалыптастыру үшін жабдықты жедел есептен шығаруға мәжбүр етеді. Инвестицияны экономикалық ынталандыру ретінде жеделдетілген инновация екі жолмен жүзеге асырылады. Біріншісі-Нормативтік қызмет мерзімі жасанды түрде қысқарады және сәйкесінше амортизация нормалары артады. Біздің елде ол 1 жылдың 1991 қаңтарынан бастап қолданылады, бұл кезде кәсіпорындарға нақты түгендеу объектілері үшін амортизацияның бекітілген нормаларын көбейтуге рұқсат етілді, бірақ 2 еседен аспайды. Жеделдетілген әдіспен есептелген амортизациялық аударымдарды кәсіпорындар табиғи және моральдық жағынан ескірген техниканы неғұрлым өнімді жаңа техникаға ауыстыру үшін дербес пайдаланады. Жоғары амортизациялық аударымдар есебінен салық салынатын пайданың мөлшері, демек, салық мөлшері төмендетіледі. Шағын кәсіпорындардың жабдықтарын жаңартуды ынталандыру үшін жеделдетілген амортизация әдісін қолданумен қатар оны пайдаланудың бірінші жылында қызмет ету мерзімі 3 жылға дейінгі белсенді негізгі қорлардың бастапқы құнының 50 пайызына дейін амортизациялық аударымдар ретінде өнімнің өзіндік құнына есептен шығаруға рұқсат етіледі. Жедел амортизацияның екінші әдісі-негізгі капиталдың мемлекет белгілеген нормативтік қызмет мерзімін қысқартпай, жекелеген фирмаларға бірнеше жыл ішінде жоғары мөлшерде амортизациялық аударымдар жүргізуге рұқсат етіледі, бірақ кейінгі жылдары олар азаяды. Инвесторлар, тапсырыс берушілер, жұмыстарды орындаушылар, инвестициялық қызмет объектілерін пайдаланушылар, сондай-ақ жеткізушілер, заңды тұлғалар (банктік, сақтандыру және делдалдық ұйымдар, инвестициялық биржалар) және инвестициялық процестің басқа да қатысушылары инвестициялық қызмет субъектілері болып табылады. Жеке және заңды тұлғалар, оның ішінде шетелдік, сондай-ақ мемлекеттер мен халықаралық ұйымдар инвестициялық қызметтің субъектілері бола алады. жүктеу/скачать 160.97 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|