Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар


Заттар мен материалдардың өрт-жарылу және өрт қауіптілігі көрсеткіштері



бет9/17
Дата01.07.2016
өлшемі1.36 Mb.
#170012
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   17

Заттар мен материалдардың өрт-жарылу және өрт қауіптілігі көрсеткіштері

Көрсеткіштің атауы

Әр түрлі агрегаттық күйдегі заттар мен материалдар

Шаң тозаңдар

Газ тәрізді

Сұйық

Қатты

1. Қауіпсіз экспериментальды ең үлкен саңылау, мм

+

+

-

+

2. Жанғыш салмақтық бірлігі болатын уытты өнімдерді бөлу, кг/кг

-

+

+

-

3. Тұтанғыштық тобы

-

-

+

-

4. Жанғыш тобы

+

+

+

+

5. Жалынның таралу тобы

-

-

+

-

6. Түтін туғызу коэффициенті, (м 2 /кг)

-

+

+

-

7. Жалынның тарау қабілеттілігі

+

+

+

+

8. Жарылғыш өрт қауіптілігі индексі, Па*м/с

+

-

-

+

9. Жалынның таралу индексі

-

-

+

-

10. Оттек индексі, %

-

-

+

-

11. Газдардағы және булардағы (%), шаң-тозаңдардағы (кг/м 3 ) жалын (тұтану) таралуының концентрациялық шектері

+

+

-

+

12. Ауадағы газ қоспаларының диффузиялық жануының концентрациялық шегі, %

+

+

-

-

13. Жылу ағынының сындық беттік тығыздығы, Вт/м 2

-

+

+

-

14. Жалын таралуының сызықтық жылдамдығы, м/с

-

-

+

-

15. Жанғыш сұйықтықтың бетімен жалын таралуының ең жоғары жылдамдығы, м/с

-

+

-

-

16. Жарылудың ең жоғары қысымы, Па

+

+

-

+

17. Газ тәрізді флегматизатордың ең үлкен флегматизация концентрациясы, %

+

+

-

+

18. Тұтанудың минимальдық энергиясы, Дж

+

+

-

+

19. Оттектің минимальдық жарылу қауіптілігі құрамы, %

+

+

-

+

20. Жанудың төменгі жұмыс жылулығы, кДж/кг

+

+

+

-

21. Жалын таралуының қалыпты жылдамдығы, м/с

+

+

-

-

22. Жанатын өнімдердің уыттылық көрсеткіші, г/м 3

+

+

+

+

23. Жанғыш салмақтық бірлігінде оттекті тұтыну, кг/кг

-

+

+

-

24. Диффузиялық шамшырақ өшуінің шекті жылдамдығы, м/с

+

+

-

-

25. Жарылу қысымының өсу жылдамдығы, МПа/с

+

+

-

+

26. Сумен, ауа оттегімен және басқа да заттармен өзара әрекет кезінде жану қабілеттілігі

+

+

+

+

27. Адиабаталық сығу кезінде тұтану қабілеттілігі

+

+

-

-

28. Өздігінен жану қабілеттілігі

-

-

+

+

29. Экзотермикалық ыдырау қабілеттілігі

+

+

+

+

30. Тұтану температурасы, o С

-

+

+

+

31. От алу температурасы, o С

-

+

-

-

32. Өздігінен тұтану температурасы, o С

+

+

+

+

33. Бұзылу температурасы, o С

-

-

+

+

34. Жалын (тұтану) таралуының температуралық шегі, o С

-

+

-

-

35. Жанып кетудің меншікті салмақтық жылдамдығы, кг/(м 2* с)

-

+

+

-

36. Жанудың меншікті жылулығы, Дж/кг

+

+

+

+

Ескертпе - "+" белгісі көрсеткіштің қолданылатындығын білдіреді, "-" белгісі көрсеткіштің қолданылмайтындығын білдіреді.

                                                              2-кесте

Жанатын өнімдердің уытты көрсеткіштердің мәні бойынша жанатын құрылыс материалдарының жіктелуі

Қауіптілік класы

Тізілу тәртібі уақытына карай жанатын (г/м 3 ) өнімдердің уыттылық көрсеткіші, мин

5

15

30

60

Т1 (қауіптілігі аз)

210 артық

150 артық

120 артық

90 артық

Т2 (қауіптілігі орташа)

70 артық, 210 артық емес

50 артық, 150 артық емес

40 артық, 120 артық емес

30 артық 90 артық емес

Т3 (қауіптілігі жоғары)

25 артық, 70 артық емес

17 артық, 50 артық емес

13 артық, 40 артық емес

10 артық, 30 артық емес

Т4 (төтенше қауіптілік)

25 артық емес

17 артық емес

13 артық емес

10 артық емес

                                                              3-кесте

Құрылыс материалдарының өрт қауіптілігінің қасиеттері мен кластары

Құрылыс материалдарының өрт қауіптілігі қасиеттері

Топтарына карай құрылыс материалдарының өрт қауіптілігі класы

КМ0

КМ1

КМ2

КМ3

КМ4

КМ5

Жанғыштығы

НГ

Г1

Г1

Г2

Г2

Г4

Тұтанғыштығы

-

B1

B1

B2

B2

B3

Түтін туғызу қабілеттілігі

-

Д1

Д3*

Д3

Д3

Д3

Жанатын өнімдердің уыттылығы

-

Т1

Т2

Т2

Т3

Т4

Еден жабындарына арналған беттің бойымен жалынның таралуы

-

РП1

РП1

РП1

РП2

РП4

Ескертпе - "*" белгісі Д <1000 м 2 /кг түтін туғызу коэффициенті кезіндегі КМ2 класты материалға берілуге болады.

"Өрт қауіпсіздігіне қойылатын
жалпы талаптар" техникалық
регламентіне        
3-қосымша          

Жарылу қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша үй-жайлардың, ғимараттар мен құрылымдардың және сыртқы қондырғылардың санаттарын анықтау әдістемесі 1-бөлім. Жарылу қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша үй-жайлардың санаттары

      1. Жарылу қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша үй-жайлардың санаттары 1-кесте бойынша қабылданады.

                                                            1-кесте

Үй-жайлар санаты

Үй-жайда тұратын (пайда болатын) заттар мен материалдардың сипаттамасы

А (жарылу қауіптілігі жоғары)

Тұтану температурасы 28 o С артық емес сұйықтықта жеңіл тұтанатын жанғыш газдар сондай мөлшерде жарылуға қауіпті булы-газды-ауа қоспаларын туғыза алады, олар тұтану кезінде 5 кПа асатын үй-жайларда жарылудың есептік артық қысымы өседі. Сумен, ауа оттегімен немесе бір-бірімен өзара әрекет кезінде жарылуға және жануға қабілетті заттар мен материалдар сондай мөлшерде үй-жайларда жарылудың есептік артық қысымы 5 кПа артады.

Б (жарылу өрт қауіптілігі)

Тұтану температурасы 28 o С артық сұйықтықта жеңіл тұтанатын жанғыш шаң-тозаңдар мен талшықтар, жанатын сұйықтықтар сондай мөлшерде жарылуға қауіпті шаңды ауа немесе булы ауа қоспаларын туғыза алады, олар тұтану кезінде 5 кПа асатын үй-жайларда жарылудың есептік артық қысымы өседі.

В1-В4 (өрт қауіптілігі)

Жанатын және аздап жанатын сұйықтықтар, қатты жанатын және аздап жанатын заттар мен материалдар (оның ішінде шаң-тозаңдар мен талшықтар), сумен, ауа оттегімен немесе олар үй-жайларда болған жағдайда немесе А не Б санаттарына жатпайтын жағдайда бір-бірімен жанатын өзара әрекет кезінде қабілетті заттар мен материалдар

Г (өрт қауіптілігі орташа)

Қыздырылған немесе балқытылған күйдегі ыстықта жанбайтын заттар мен материалдар, оларды өңдеу процесі сәулелі жылуды, ұшқындар мен жалындарды бөле отырып қоса жүргізіледі; жанатын газдарды, сұйық және қатты заттарды жағады немесе отын ретінде кәдеге жаратады.

Д (өрт қауіптілігі орташа)

Суық күйде жанбайтын заттар мен материалдар (өрт қауіптілігі төмен)

      2. Үй-жайлар санаттары (А) жоғары (Д) төменгі санаттарға үй-жайлар керек-жарақтарын дәйекті түрде тексеру арқылы анықталады.
      3. Жарылу қауіптілігі мен өрт қауіптілігі бойынша (В1 - В4) үй-жайларының өрт қауіптілігі санатын анықтау 2-кестеде келтірілген меншікті өрт сөндіру жүктемесінің шамасы болатын учаскелердің кез келгеніне уақытша меншікті өрт сөндіру жүктемесінің (бұдан әрі мәтін бойынша - өрт сөндіру жүктемесі) ең үлкен мәнін салыстыру арқылы жүзеге асады.

                                                              2-кесте



Үй-жайлар санаты

Учаскедегі меншікті өрт сөндіру жүктемесі (g), МДж/м 2

Орналастыру тәсілі

В1

2200 артық

Нормаланбайды

В2

1401 бастап 2200 дейін

22-тармақ талаптарына сәйкес әдістемелер

В3

181 бастап 1400 дейін

22-тармақ талаптарына сәйкес әдістемелер

В4

1 бастап 180 дейін

ауданы 10 м 2 болатын үй-жай еденінің кез келген учаскесінде

2-бөлім. Үй-жайлардың жарылу - өрт қауіптілігі критерийін есептеу әдістері 1. Есептеу нұсқасын таңдау және негіздемесі

      4. Есептеу ретінде жарылу - өрт қауіптілігі критерийінің мәндерін есептеу кезінде апаттың жағымсыз нұсқаларын немесе аппараттардың қалыпты жұмысы кезеңіндегі жарылыста көп мөлшерде заттар немесе материалдар болатын, жарылыс салдарына қатысты қауіпті кезеңді таңдау керек.


      Егер есептеу әдістерін пайдалану мүмкін болмаған жағдайда белгіленген тәртіппен келісілген және бекітілген тиісті ғылыми-зерттеу жұмыстары нәтижелерінің негізінде жарылу-өрт қауіптілігі критерийілерінің мәндерін анықтауға рұқсат етіледі.
      5. Жарылуға қауіпті газды ауа немесе булы ауа қоспаларын туғыза алатын үй-жайларға кірген заттардың мөлшері мына алғышарттарға негізделе отырып анықталады:
      1) осы қосымшаның 4-тармағы бойынша аппараттардың біреуінің есептік апаты болады;
      2) аппарат ішіндегісінің барлығы үй-жайға кіреді;
      3) құбыржолдарды ажыратуға қажетті уақыт ішінде тура және кері ағындар бойынша қоректендіретін аппарат құбыржолдарынан алынған заттардың кемуі бір мезгілде болады.
      Құбыржолдарды ажыратудың есептік уақыты нақты жағдайларға негізделе отырып, әр нақты жағдайда анықталады және тиектеу құрылғысына, технологиялық процестің сипатына және есептік апаттың түріне арналған паспорттық деректерді ескере отырып қысқа болуға тиіс.
      Құбыржолдарды ажыратудың есептік уақытын тең қабылдау керек:
      егер автомат жүйесінің жұмыс істемеу ықтималдығы жылына 10 -6 аспаған немесе оның элементтерінің сақталу қамтамасыз етілген жағдайда, құрылғының паспорттық деректеріне сәйкес құбыржолдарды ажырату автомат жүйесінің жұмыс істеу уақыты;
      егер автомат жүйесінің жұмыс істемеу ықтималдығы жылына 10 -6 аспаған немесе оның элементтерінің сақталу қамтамасыз етілген жағдайда 120 с;
      қолмен ажырату кезінде 300 с.
      Құбыржолдарды ажыратуға арналған техникалық құралдар үшін ажырату уақыты жоғарыдан келтірілген мәндерден артқан жағдайда оларды пайдалануға тыйым салынады.
      Жылдам әрекет ететін айырғыш-клапандар электрімен жабдықтау бұзылуы кезінде газ немесе сұйықтық беруді автоматты түрде бөгеуге тиіс.
      Ерекше жағдайларда құбыржолдарды ажырату уақытының жоғарыда келтірілген мәндерінің артуы белгіленген тәртіппен рұқсат етіледі.
      4) бөлінген сұйық бетінен булану: еденге құю кезінде булану ауданы: 70 % және одан кем ерітінділері болатын (салмағы бойынша) 1 л қоспалар мен ерітінділер үй-жайлардың 0,5 м 2 жеріне, ал қалған сұйықтықтар 1 м 2 еденге құйылады деген есептеуге негізделе отырып (анықтамалық деректер болмаған кезде) анықталады;
      5) сондай-ақ ашық айнамен пайдаланылатын сыйымдылықтың және беті жаңа боялған сұйықтықтың булануы болады;
      6) сұйықтықтың булану ұзақтығы 60 мин артық емес, оның толық булану уақытына тең қабылданады.
      6. Жарылуға қауіпті қоспа туғыза алатын шаң-тозаң мөлшері:
      1) жұмыстың қалыпты режимі шарттарында болатын өндірістік үй-жайларда шаңының жиналуынан болған есептік апат кезіндегі;
      2) технологиялық аппараттардың біреуінің жоспарлық (жөндеу
жұмыстары) немесе кенет разгерметизация болатын, кейіннен аппараттағы
барлық шаңнан үй-жайларда апаттың шығуын туғызатын есептік апат кезіндегі алғышарттармен анықталады.
      7. Үй-жайлардың бос орны үй-жайлар ауданы мен ондағы технологиялық жабдықтардың алатын ауданы арасындағы айырмашылығы сияқты анықталады. Егер үй-жайлардың бос орнын анықтауға мүмкін болмаған жағдайда, онда үй-жайлардың геометриялық көлемінің 80% тең деп қабылдауға рұқсат етіледі.

      Ескертпе - "Уақытша жұмыс істеу" және "уақытша ажырату" деп үй-жайға құбыржолдан (перфорация, үзіліс, номиналды қысымның өзгеруі) жанатын заттардың кіруі басталғаннан газ немесе сұйықтықтың кіруі толық тоқталғанға дейінгі уақыт аралығын айтады.     

2. Жанатын газдар, жеңіл тұтанатын және жанатын сұйықтық булары үшін жарылудың артық қысымын есептеу

      8. С, Н, О, N, С1, Вr, I, Ғ атомдардан тұратын дербес жанатын заттар үшін жарылудың /\ Р артық қысымы мына формула арқылы есептеледі

[MISSING IMAGE: , ]                  (1)

      мұндағы Р max - экспериментальды анықталатын тұйық көлемдегі стехиометриялық газды ауа немесе булы ауа қоспалары жарылуының ең жоғары қысымы. Берілген мәндері болмаған жағдайда Р mах мәні 900 кПа тең қабылдауға рұқсат етіледі;


      Р 0 - бастапқы қысымы, кПа (101 кПа тең деп қабылдауға рұқсат етіледі);
      m - ЖГ үшін (6) формула бойынша, ал ЖТС және ЖС булары үшін (11) формула бойынша есептелетін үй-жайлардағы есептік апат нәтижесінде алынған жанатын газдың (бұдан әрі мәтін бойынша - ЖГ) немесе жеңіл тұтанатын (бұдан әрі мәтін бойынша - ЖТС) және жанатын сұйықтықтар (бұдан әрі мәтін бойынша - ЖС) салмағы), кг;
      Z - осы қосымшаның 6-бөлімінде келтірілген әдістемеге сәйкес үй-жайлар көлемінде газдар мен буларды тарату сипаты негізінде анықталуы мүмкін жарылыста болатын жанатын газ коэффициенті. Z мәнін 3-кесте бойынша қабылдауға рұқсат етіледі;
      V св - үй-жайлардың бос орны, м 3 ;
      r z,n - t p есептік температурасы кезінде газдың немесе будың тығыздығы мына формула бойынша анықталады, кг/м 3

[MISSING IMAGE: , ]               (2)

      мұндағы М — молярлық массасы, кг/кмоль;
      V 0 - 22,413 м 3 /кмоль тең мольдік көлемі;
      t p - есептік температурасы, o С.
      Ескертпе — Есептік температура ретінде тиісті климаттық аймақтағы үй-жайлардағы ауа температурасының мүмкіндігінше ең жоғары температурасын немесе апаттық жағдайда температураның артуын ескере отырып, техникалық регламент бойынша ауа температурасының мүмкіндігінше ең жоғары температурасын қабылдау керек.
      Егер есептік t p температурасының мәні қандай да бір себептермен анықталмаған жағдайда, оны 61 o С тең деп қабылдауға рұқсат етіледі;
      С ст - ЖГ стехиометриялық концентрациясы немесе ЖТС және ЖС булары % (айн) мына формула бойынша анықталады.

[MISSING IMAGE: , ]               (3)

      мұндағы [MISSING IMAGE: , ]- жану реакциясындағы оттектің стехиометриялық коэффициенті;
      n с , n н , n 0 , n x - C, H, O атомдарының және жанатын молекуладағы галоидтардың саны;
      К н - үй-жайлардың қымталмағандығы және жану процесінің адиабаталығы ескерілетін коэффициент. К н мәні 3 тең деп қабылдауға рұқсат етіледі.

                                                              3-кесте



Жанатын заттың түрі

Z мәні

Сутегі

1,0

Жанатын газдар (сутектен басқа)

0,5

Тұтану температурасына дейін және одан жоғары температурада қыздырылған жеңіл тұтанатын және жанатын сұйықтықтар

0,3

Аэрозоль туғызу мүмкіндігі болған жағдайда, тұтану температурасынан төмен температурада қыздырылған жеңіл тұтанатын және жанатын сұйықтықтар

0,3

Аэрозоль туғызу мүмкіндігі болмаған жағдайда, тұтану температурасынан төмен температурада қыздырылған жеңіл тұтанатын және жанатын сұйықтықтар

0

      9. Осы қосымшаның 8-тармағында келтірілген жеке заттар, сондай-ақ қоспалар үшін DP есептеуі мына формула бойынша орындалуы мүмкін.

[MISSING IMAGE: , ]            (4)

      мұндағы Н Т - жану жылулығы, Дж/кг;
      r в - бастапқы Т 0 , температура кезіндегі жарылуға дейінгі ауаның тығыздығы, кг/м 3 ;
      С р - ауаның жылу сыйымдылығы, Дж/кгК (1,01*10 3 Дж/кг*К тең деп қабылдауға рұқсат етіледі);
      Т 0 - ауаның бастапқы температурасы, К.
      10. Үй-жайларда (1) және (4) формулаға кіретін m массасының мәнін анықтау кезінде жанатын газдардың, жеңіл тұтанатын немесе жанатын сұйықтықтардың айналысы жағдайында, егер апаттық желдеткіш резервтік желдеткішпен, жарылуға қауіпті концентрациясының рұқсат етілетін шегі артқан кезде автоматты іске қосушымен және апат болуы мүмкін жерге тікелей жақын үй-жайлардың ауасын ауыстырып тұруға арналған құрылғы орналасқан жағдайда, "Қазақстан Республикасының электр қондырғыларын орналастыру ережесі" талаптарына сәйкес беріктіктің бірінші санаты бойынша электр жабдығымен қамтамасыз етілген жағдайда, апаттық желдеткіш жұмыстарын ескеруге рұқсат етіледі.
      Мұндайда үй-жай ауданына кіретін тұтану температурасына және одан жоғары температураға дейін қыздырылған жанатын газдардың немесе жеңіл тұтанатын немесе жанатын сұйықтық буларының m салмағы мына формула бойынша анықталатын К коэффициентіне бөлінуі керек.

К = AT + 1             (5)

      мұндағы А - апаттық желдеткішті құратын ауа алмастырғыштың еселігі, 1/с;
      Т - үй-жайлар ауданына жанатын газдардың және жеңіл тұтанатын және жанатын сұйықтық булардың кіру ұзақтығы, с (осы қосымшаның 5-тармақ бойынша қабылданады).
      11. Есептік апат кезінде үй-жайға кірген газдың m салмағы мына формула бойынша анықталады, кг

m=(V a +V т )r r ,             (6)

      мұндағы V а - аппараттан шыққан газдың көлемі, м 3 ;
      V т - құбыржолдардан шыққан газдың көлемі, м 3 .
      Демек

V a =0,01P 1 V,              (7)

      мұндағы Р 1 - аппараттағы қысымы, кПа;
      V - аппараттың көлемі, м 3 ;

V т =V +V 2т              (8)

      мұндағы V - ажыратылғанға дейінгі құбыржолдан шыққан газдың көлемі, м 3 ;
      V - ажыратылғаннан кейін шыққан газдың көлемі, м 3 ;

V1т=qT                 (9)

      мұндағы q - құбыржолдағы қысымға, оның диаметріне, газдық орта температурасына байланысты технологиялық регламентке сәйкес анықталатын газдың шығыны, м 3 /с;
      Т— 5-тармақ бойынша анықталатын уақыт, с;

V =0,01 pP 2 (r 2 1 L 1 +r 2 2 L 2 +...+r 2 n L n )         (10)

      мұндағы Р 2 - технологиялық регламент бойынша құбыржолдағы ең жоғары қысымы, кПа;
      r - құбыржолдардың ішкі радиусы, м;
      L - апаттық аппараттан ысырмаға дейін құбыржолдардың ұзындығы, м.
      12. Бірнеше булану көздері болған кезде үй-жайға кірген сұйықтық буларының m салмағы (сұйықтық құйылған беті, сұйық құрамы жағылған беті, ашық ыдыстар) мына өрнек бойынша анықталады.

m=m p +m емк +m св.окр .,           (11)

      мұндағы m р - сұйық жайылған беттен буланған сұйықтықтың салмағы, кг;
      m емк - ашық ыдыс бетінен буланған сұйықтықтың салмағы, кг;
      m св.окр - қолданылатын құрам құйылған беттен буланған сұйықтықтың салмағы, кг.
      Мұндайда (11) формуладағы қосылғыштардың әрқайсысы мына формула бойынша анықталады

m = W F и T,             (12)

      мұндағы W - булану қарқындылығы, кг/с*м 2 ;
      F и - m n , үй-жайға шыққан сұйықтықтың салмағына қарай 5-тармағына сәйкес анықталатын булану ауданы, м 2 .
      Егер апаттық жағдай шашыраңқы күйдегі сұйықтықтың кіру мүмкіндігіне байланысты болса, онда ол жұмыстардың ұзақтығына негізделе отырып, шашырататын құрылғыдан кірген сұйықтықтың жалпы салмағы ескерілетін қосымша қосылғыштарды енгізе отырып (11) формулада ескерілуге тиіс.
      13. Үй-жайларға шыққан сұйықтықтың салмағы m n осы қосымшаның 5-тармағына сәйкес анықталады, кг.
      14. W булану қарқындылығы анықтамалық және экспериментальды деректер бойынша анықталады. Қоршаған орта температурасынан жоғары қыздырылмаған ЖТС үшін деректер болмаған кезде W мына формула бойынша есептеуге рұқсат етіледі.

[MISSING IMAGE: , ]       (13)

      мұндағы h - булану бетіндегі ауа ағынының жылдамдығы мен температурасына қарай 4-кесте бойынша қабылдайтын коэффициент;
      Р n - анықталатын деректер бойынша анықталатын сұйықтықтың есептік температурасы t p кезіндегі қаныққан будың қысымы, кПа.
      Ескертпе - Заттар мен материалдардың өрт қауіптілігі қасиеті параметрлердің жағдайы (қысымы, температурасы және т.б.) ескеріле отырып, сынау нәтижелері немесе стандарттық әдістеме бойынша есептеулері негізінде жүргізіледі.

                                                             4-кесте



Үй-жайдағы ауа ағынының жылдамдығы, м/с

үй-жайдағы ауаның о С температурасы кезіндегі t коэффициент мәні h



10

15

20

30

35

0

0,0

1,0

1,0

1,0

1,0

0,1

3,0

2,6

2,4

1,8

1,6

0,2

4,6

3,8

3,5

2,4

2,3

0,5

6,6

5,7

5,4

3,6

3,2

1,0

10,0

8,7

7,7

5,6

4,6


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   17




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет